خُم

چون پیاله دلم از توبه که کردم بشکست همچو لاله، جگرم بی می و خُمخانه بسوخت

چون مِی از خُم به سبو رفت و گُل افکند نقاب فرصتِ عیش نگه دار و بزن جامی چند

چشم بر خُم‌خانه گردون ندارم در خمار بهر درد سر مرا دُرد تو در مینا بس است

ساقیا لطف نمودی قدحت پُر مِی باد که به تدبیرِ تو تشویشِ خُمار آخر شد

نیست بر بالای دستِ خاکساری هیچ دست خشتِ خُم می‌نوشد اول، بادهٔ سرجوش را

بر خُم رنگ فلک سنگ انداز رخنه‌اش در خم نیرنگ انداز

کسی که خورد ز خُم خانۀ محبّتِ او می به خویش باز نیاید به حکمِ فطرتِ سابق

بدان لبهای مِیگونت، قدِ خُم، خَم شد از مستی

ما از آن باده کشانیم که از روز نخست خُم و خمخانه می و میکده یکجا زده‌ایم

گِردِ بیتُ الحَرامِ خُم حافظ گر نمیرد به سَر بپوید باز

خُمس (به زبان عربی به معنای «یک پنجم») یکی از انواع مالیات‌های اسلامی است که به منظور، رفع مشکلات مالی امت اسلامی و تقویت بنیه مالی حکومت اسلامی در جهت رفع نیازهای امت اسلامی وضع شده است.

«وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللّهِ وَ ما أَنْزَلْنا عَلی عَبْدِنا یَوْمَ الْفُرْقانِ یَوْمَ الْتَقَی الْجَمْعانِ وَ اللّهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ

مرتضی مطهری در کتاب مسئلهٔ حجاب خُمُر را روسری‌های کوچک دانسته است.

سنای پیر خرابات بایدم گفتن که داد با من مخمور پای خُم‌جا را!