خویشان. [ خوی / خی ] ( اِ ) ج ِ خویش. اقارب. اقوام. منسوبان. ( ناظم الاطباء ). عشیرت. آل. ( یادداشت مؤلف ) : همی گفت صد مرد گردسوار ز خویشان شاهی چنین نامدار.فردوسی.ز خویشان ارجاسب و افراسیاب شده سند یکسر چو دریای آب.فردوسی.بنزدیک خویشان و فرزند من ببینی همه خویش و پیوند من.فردوسی.ز پیوند و خویشان مبر هیچکس سپاه آنکه من دادمت یار بس.فردوسی.نخست برادران... و پس خویشان و اولیاء حشم را سوگند دادند که تخت ملک را باشد. ( تاریخ بیهقی ).
معنی کلمه خویشان در فرهنگ فارسی
جمع خویش ارقاب
جملاتی از کاربرد کلمه خویشان
مرا پیوند خویشی بود با صبر و خرد لیکن دلم تا آشنای عشق شد بگسستم از خویشان
همی برد بدخواه را بسته دست ز خویشان او نیز چل بت‌پرست
گذشتم از هجوم خویش و پیوند که از خویشان کسی بیگانه تر نیست
ز فرزند و خویشان وز دوستان و زآن شاه چون سرو در بوستان
چون بندهٔ اندیشهٔ خویشاند همه پس در دو جهان خدای را بنده کجاست
هرکشان دید او از ایشان است نیست بیگانه بل ز خویشان است
خویشان همه در نیاز با او هر یک شده چاره‌ساز با او
ز هر دو درود فراوان پذیر ز خویشان دیگر ز بُرنا و پیر
آراگورن فرزند آراتورن، ارباب دونه داین، به من گوش کن. سرنوشتی بزرگ در انتظار تو است. باشد که یا فراتر از افتخارات تمام پدرانت تا روزگار الندیل قرارگیری یا در اعماق تاریکی به همراه تمام خویشان باقی‌مانده‌ات سقوط کنی.
چون عیسو بازگشت و متوجه شد برادرش برکت او را دزدیده و پدرش هم برکت دیگری ندارد، قصد مرگ یعقوب را کرد. ربه‌کا که از قصد پسر بزرگ خود آگاه شد، نزد یعقوب رفت و از او خواست به حران که برادر ربه‌کا آنجا زندگی می‌کرد، فرار کند. این آخرین ملاقات یعقوب و ربه‌کا در کتاب مقدس است. سنت روایی دیگری در سفر پیدایش دلیل رفتن یعقوب به حران را یافتن همسری از خویشان ذکر کرده‌است تا دختری از مردم محلی (حتی‌ها) وارد خانواده آن‌ها نشود.
آمنه که پیوسته می‌خواست آرامگاه شوهر جوانش را در یثرب زیارت کند، با بازگشت فرزندش محمد، به همراه او و امّ ایمن راهی یثرب شد و پس از دیدار با خویشان و زیارت قبر عبدالله به هنگام بازگشت به مکه در ابواء درگذشت.
پیکر علی را جمعی از خویشان و اصحاب نزدیکش مخفیانه دفن کردند. در سال ۷۹۱ میلادی، در زمان هارون‌الرشید، خلیفهٔ عباسی، در فاصلهٔ چند کیلومتری از کوفه، محل مزارش مشخص و آرامگاهی در آنجا ساخته شد که بعداً زیارتگاه شیعیان شد. پس از آن، این منطقه نیز تبدیل به شهر نجف شد.
چو یاد آمدم جای آرام خویش برو بوم خویشان با کام خویش
در تفاسیر فریقین بیش از ۴۰ حدیث آورده شده که به بررسی شان نزول آیه پرداخته‌اند. تاریخ نزول آیه نیز به سه سال نخست دعوت پیامبر بازمی‌گردد که به سبب آن دعوت علنی پیامبر — پس از سه سال دعوت پنهانی — آغاز گشت. در تفاسیر تعبیر مختلفی از خویشان نزدیک پیامبر آمده‌است. عده‌ای آن‌ها را تنها بنی هاشم یا بنی عبدالمطلب دانسته‌اند و عده‌ای منحصراً بنی عبدالمطلب را عنوان کرده‌اند و گروهی نیز در کنار بنی مطلب، بنی هاشم را نیز نام برده‌اند. مفسرین بزرگ، هم از علمای اهل سنت و هم از بزرگان شیعه مانند طبری، احمدبن حنبل، ابن ابی الحدید، بخاری و علامه طباطبایی در باب این آیه و دعوت پیامبر اسلام و وقایع مربوط به آن سخن رانده‌اند.