معنی کلمه خط کوفی در دانشنامه اسلامی
گفته می شود ریشه خط کوفی از خط سریانی گرفته شده است و عرب ها آن را از ساکنان عراق فراگرفتند.از خط کوفی در کتابت قرآن و دیگر مکاتبات و تا پیش از دوره رواج و رونق خط نسخ (اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم) استفاده می شد. پس از اصلاحات ابن مقله روی خط نسخ و با توجه به رسایی و آسان خوانی آن، به تدریج از رواج خط کوفی کاسته شد.
وجه نامگذاری خط کوفی
خط کوفی به خط حیری (منسوب به شهر حیره نزدیک کوفه ) نیز معروف است؛ زیرا جایگاه تحول خط سریانی به خط کوفی، شهر «حیره» بود.پس از انتقال مرکز خلافت اسلامی از مدینه به کوفه، خط «حیری» به خط «کوفی» معروف شد.
نام های خط کوفی
خط «جزم»، «انباری» و «حجازی» از دیگر نام های خط کوفی است.
اقسام
...
[ویکی اهل البیت] نخستین نوع خوشنویسی که قرآن به آن نوشته شد خط کوفی بود. بعد از ظهور اسلام در ایران، این خط نیز رواج یافت.
با تأسیس شهرهای کوفه و بصره در دومین دههٔ شکوفایی اسلام،، دانشمندان گرانقدری بوجود آمدند که توجه زیادی به زبان و خط عربی داشتند و کوفه نقش تعیین کننده ای در خط مکّی - مدینه ای داشت؛ و خط جدیدی پدید آمد که بنام خط کوفی مشهور شد.
خط کوفی در نیمه دوم قرن اول هجری به اوج خود رسید و سه قرن دوام یافت.
به طور کلی خط کوفی در دون نوع ظاهر شده است. یکی تحریری، کتابتی، ساده و تزئینی و موشّح و دیگری کوفی بنّایی ومعقّلی.
خط کوفی تزئینی، از قرن دوم هجری عامل بسیار مهمی در هنر اسلامی برای سوره های قرآن مجید، نوشته های روی سکه ها و لوحه های یادبود بشمار می آمد. اما مهم ترین جلوه خط کوفی تزئینی را باید در قرن چهارم هجری در کتیبه های سلجوقی که در اواخر حکومت خلفای عباسی فعالیت داشتند، جست وجو کرد. از قرن چهارم به بعد خط کوفی به تنهایی شکل تزئینی یافت و این تحول تا اواخر قرن پنجم هجری ادامه یافت. از این زمان به بعد خط کوفی عملکرد اصلی خود را از دست داد و صرفاً تزئینی گشت.
خط بنایی یا معقلی خطی است بدون دور و متکی بر سطح. خط بنایی تشکیل شده از خطوط مستقیم عمود برهم که زوایایی را بوجود می آورد.
اصل و منشأ خط کوفی از خط سریانی است. خط کوفی ایرانی نیز براساس نتایج برخی پژوهندگان معاصر در آثار بازمانده کشف شده است. این خط کوفی شیوهٔ خاصی داشته با حروف منفصل که با خاطی مویین به یکدیگر پیوسته و در آن شباهتی با خط اوستایی و پهلوی یافت شده است که آن را کوفی شیوهٔ ایرانی نامیده اند.
خط کوفی در ایران تا مدت پنج قرن معمول بوده است که بیشتر در کتابت قرآن و تزئین ابنیه و کتب، ظروف و ... بکار می رفته است.