خصیب

اروندرود یا شَط العَرَب رودی پهناور در مرز ایران و عراق است، که از پیوستن رودهای دجله، فرات و سپس کارون پدید آمده‌است. ودر بین شهرهای خرمشهر آبادان و اروندکنار در ایران و شهرهای بصره ابوالخصیب و فاو در عراق قرار دارد.

اینزمان طرح سخن اینسان سزد نه آنکه گفت احمد اندر مدح کافور و حسن بهر خصیب

بطبع خواهم ز ایزد که پیش تو شب و روز به پای باشم چون بو نواس پیش خصیب

ابن خصیب پزشک و ستاره بین ایرانی‌ و فارسی‌زبان که در سدهٔ نهم میلادی می‌زیست. آثار این پزشک ایرانی بیش‌تر به زبان‌های فارسی و عربی است. او از دانشمندان شیعهٔ اهل قم و مقیم کوفه بود.

کسی که حضرت تو دید و اختصاص تو یافت خطا بود که تمنا برد ز مصر و خصیب

جای می زهر است وز قوم اندر آن کاس لطیف جای گل شیح است و قیصوم اندر آن روض خصیب

منجنیق آتش نبارد بر سر سکان لبیب محتکر قحطی نیارد در دل عام خصیب

برده ناهید از برای ساعد کفّ الخصیب بر سپهر از سرخی شنگرف اوراقش خضاب

داشتم کاسی لطیف و پر می از خم حیات ساختم روضی خصیب و پر گل از غصن رطیب

بر اساس غالب منابع شیعه و سنی نظیر ابوالمعالی (و. پس از ۴۸۵ ه‍.ق)، ابن اثیر (و. ۵۵۵ ه‍.ق) و ابن شهرآشوب (و. ۵۸۸ ه‍.ق) و ابن طلحه (و. ۶۲۵ ه‍.ق) تنها فرزند وی محمد نام دارد، که بنا بر روایت مشهور نزد شیعه در نیمهٔ شعبان ۲۵۵ ه‍.ق متولد شد و البته سال‌های ۲۵۴ و ۲۵۶ ه‍.ق هم در منابع ذکر شده است. برخی منابع شیعه و سنی نظیر محمد زرندی (و. ۷۵۰ ه‍.ق) و حسین خصیبی (و. ۳۴۶ ق) فرزندان دیگری تا ۳ پسر و ۳ دختر را برشمرده‌اند. برخی از مورخان اهل سنت نظیر طبری (و. ۳۱۰ ه‍.ق) و ابن حزم (و. ۴۵۶ ه‍.ق) بر این نظرند که وی اصلاً فرزندی نداشته است.

اندران مرتع خصیب مرا قوت یومیه پخته بود مدام

خضاب کف خصیب است ار سفید بود به سان شمع و چراغی بود به آینه بر

بر رعیت داد شه در مملکت و الطاف وی بهتر از سال فراح و خوشتر از عام خصیب