اعتدال بهاری

موسم تخم‌گذاری و جفت‌گیری پرنده «دم جنبانک» معمولاً از اواخر فصل بهار و اعتدال بهاری آغاز می‌شود و تا اواخر پائیز ادامه دارد. ماده از ۴ تا ۶ تخم سبز رنگ گاهی با علائم خاکستری می‌گذارد. مدت ۱۸ تا ۲۱ روز روی تخم‌ها می‌خوابد. جوجه‌‌‌ها پس از بیرون آمدن از تخم برهنه و ناتوانند و از ۱۵ تا ۲۰ روز به مراقبت پدر و مادر نیاز دارند. بعد از «پلخوار» لانه را ترک می‌کنند. اما برای چند بار به لانه بر می‌گردند و سرانجام برای همیشه لانه رها می‌کنند و در اماکن جدیدی استقرار می‌یابند.

تقویم ایرانی برگرفته از گاهشماری جلالی به‌طور رسمی در ایران و نواحی مجاور آن استفاده می‌شود. یک تقویم خورشیدی است که به دقت از فصل‌های نجومی تبعیت می‌کند، بنابراین به دانستن زمان دقیق اعتدال بهاری نیاز داریم.

تقویم بهائی یک تقویم خورشیدی است که از نوزده ماه نوزده روزه به علاوه چهار روز (یا در سال‌های کبیسه ۵ روز) که ایام هاء نامیده می‌شوند تشکیل شده‌است. دوران چهار (یا ۵ روزه) ایام هاء زمانی برای جشن و شادی، نیکوکاری و امور خیریه و مهمان نوازی است و دقیقاً قبل از شروع ماه آخر در تقویم بهائی که ماه روزه داری است قرار دارد. شروع سال نو در تقویم بهائی مطابق با نوروز و اعتدال بهاری در نیمکره شمالی است. در تقویم بهائی هر ماه نامی دارد که برگرفته از یکی از صفات الهی است.

صورت‌فلکی‌های منطقةالبروج در دایرةالبروج مریخ مانند زمین هستند. از این گذشته، دو صفحه دایرةالبروج تنها ۱٫۸۵ درجه تمایل متقابل دارند. اما در مریخ، خورشید ۶ روز را در صورت فلکی نهنگ می‌گذراند، و پس از ترک و ورود مجدد به ماهی مجموع صور فلکی منطقةالبروجی را به ۱۴ عدد می‌رساند. اعتدالین و انقلابین‌ها نیز متفاوت هستند: برای نیمکره شمالی، اعتدال بهاری در مارافسای (در مقایسه با ماهی روی زمین)، انقلاب تابستانی در مرز دلو و ماهی، اعتدال پاییزی در گاو و انقلاب زمستانی در دوشیزه واقع شده‌است.

نوروز، روزی است که خورشید تا زمان عبور از نصف‌النهار محل (ظهرهنگام) به نقطه اعتدال بهاری رسیده باشد.

گاه‌شماری جلالی در راستای اصلاح و محاسبه دقیق گاهشماری ایرانی و در پی گاه‌شماری یزدگردی به وجود آمد. بی‌توجهی به اجرای کبیسه‌گیری گاهشماری یزدگردی از سال ۳۷۵ یزدگردی (۱۰۰۶ میلادی) تا اوایل دوران جلال‌الدوله ملکشاه سلجوقی موجب شده بود، نوروز هجده روز نسبت به زمان واقعی جابجا شود؛ و اعتدال بهاری به جای اول فروردین با نوزدهم فروردین منطبق شود. از این رو با حذف هجده روز آغاز فروردین و اعمال آن به عنوان کبیسه در پایان سال ۴۴۷ یزدگردی و قرار گرفتن موقعیت ورود خورشید به نقطه اعتدال بهاری در سرآغاز سال، گاهشماری جلالی شکل گرفت.

دو نقطهٔ تلاقی بین دایرةالبروج و استوای سماوی، اعتدال بهاری و اعتدال پائیزی نامیده شده‌اند. وقتی خورشید در نقطهٔ اعتدال بهاری (زاویهٔ صفر) قرار می‌گیرد، فصل بهار در نیمکرهٔ شمالی (و فصل پائیز در نیمکرهٔ جنوبی) آغاز می‌شود و وقتی خورشید در نقطهٔ اعتدال پائیزی (زاویهٔ ۱۸۰ درجه) قرار می‌گیرد، فصل پائیز در نیمکرهٔ شمالی (و فصل بهار در نیمکرهٔ جنوبی) آغاز می‌شود.

همچنین در طول روز که توسط فصل‌ها تعیین می‌شود، اثری مشخص بر روی اقلیم دارد. روزهای ۲۴ ساعته که در نزدیک قطب‌ها در فصل تابستان ها دیده می‌شود ناشی از میانگین بلند روزانه شارش خورشیدی است که در این فصل‌ها بر فراز این مناطق در جو زمین روی می‌دهد. در انقلاب تابستانی تابش خورشیدی در بالای جو در قطب شمال به میزان ۳۶.۵٪ بیشتر از مناطق استوایی است. با این حال در شش ماه از سال از اعتدال پاییزی تا اعتدال بهاری قطب شمال هیچ تابش خورشیدی دریافت نمی‌کند.