آبزن

سیخ تباهه باب زن کش خوانده برخی تاب زن پاشنگ باشد آبزن جلاب خود آکخ بود

فی حصرالبول … یا سنگ در گُرده [کلیه] گیر کرده، یا در حالبین یا در مجرا. … یا گوشتی بُوَذ رُسته اندر قَضیب از بس ریشی افتذ یا آزخی کوشت رسته بوذ و علاج وی دشوار بوذ" … و باز برخیزد بپای و به یک پای برجهد یا از نردبان بشتاب فروذ آیذ یا گُرده او بمالند یا بجنبانند … اکنون به وقت نوبت اندر آبزن [حوضچه آب] بُبایذ نشستن … و باز برجهد به یک پای یا بر اسبی نشیند جهنده و اگر برنجهد اسب را برجهاند … باز اگر سنگ به قضیب اند ماند نشان آن بوذ که درد بقضیب آیذ، اکنون بایذ مکیدن بدهان تا بیرون آیذ یا قضیب را به آب گرم اندر نهذ تا بیرون آیذ … پس اگر سنگ بزرگ بوذ یا به پهنا افتاده بوذ و بیرون نیایذ آنکاه بُبایذ کافتیذن [برش دادن مجرای ادرار] و بیرون آوردن سنگ را.

... مثانه همچون خیک بُوَذ پُر … ک میز [ادرار] کمتر گردد تا جمله بایستد … علاج کن به آبزن [قطاطیر، کاتتر] اندر نشانی … تا بول فروذ آیذ و مجرا فراخ کردذ.

و اخنف بن قیس را گفتند، «بردباری از که آموختی؟» گفت، «از قیس بن عاصم که کنیزک به آبزنی آهنین بره بریان از وی آویخته می آورد. از دست وی بیفتاد. بر فرزند وی آمد و هلاک شد. کنیزک از بیم آن بیهوش شد. گفت، «ساکت باش که تو را جرمی نیست. تو را آزاد کردم از برای خدای تعالی.» و یکی از بزرگان، چون غلام وی نافرمانبرداری کردی گفتی که عادت خواجه خویش گرفته ای، چنان که خواجه تو در مولای خویش عاصی می شود و تو نیز همچنان می کنی؟

پیر فقیر علیل در سکرات است آبزن آرد همی پزشکش و جلاب

چو میغ آبزن ازکوه در گشت بتافت از آفتاب آتشین دشت