استوان

آرامگاه به شکل مدور، استوانه‌ای است. برخی از تزئینات و کتیبه‌های موجود در بیرون و درون آن از بین رفته‌است.

شکل حروف میخی که متن استوانه با آن نوشته شده‌است یادآور شکل‌های هم‌روزگار بابلی نو در کاربرد رایج آن بود؛ نه همانند نشانه‌های زینتی و کهن که پاره‌ای از پادشاهان بابلی نو در نوشتن کتیبه‌ها استفاده می‌کردند. زبان متن گونه‌ای از گویش بابلی اکدی است که به آن «بابلی معیار» گفته می‌شد و در آشور و بابل زبان ادبیات، علم و دانش، تحصیل و همچنین زبان کتیبه‌های سلطنتی بوده‌است. در مقایسه با زبان نامه‌های هم‌روزگار، یعنی زبانی که مردم به وسیلهٔ آن با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کردند، دارای واژگان فاخر، صورت‌های دستوری رسمی و متکلف و کاربردهای کهن است.

استوانهٔ کوروش در ماه مارس ۱۸۷۹ (برابر با اسفند ۱۲۵۷ تا فروردین ۱۲۵۸) توسط هُرمُزد رَسام در جریان کاوش‌های او در بابِل، بر تپهٔ موسوم به عَمران یافت شد. بعدها مشخص شد که شمال این تپه، محل پرستشگاه اِسگیلَ است اما چون در آن زمان این پرستشگاه در زیر خاک مدفون بود، مشخص نیست که استوانه در چه فاصله‌ای از این پرستشگاه یافت شده‌است اما به نظر می‌رسد که استوانه در میان یک دیوار بزرگ در جنوب عَمران یافته شده‌باشد. همین نکته و همچنین شکل استوانه‌ای کتیبه نشان می‌دهد که این استوانه به‌عنوان یک کتیبهٔ پیِ بنا، درون یک دیوار قرار داده شده بود.

ساده‌ترین راه تابه‌سنجی در یک دوره ۲۴ ساعته، با استفاده از یک استوانه دوار کاغذ عکاسی است که از طریق یک شکاف به ضبط یک نمودار نور اکتینیک در طول مدت روز می‌پردازد. بدین سبب این دستگاه را تابه‌سنج نامیده‌اند. این دستگاه توسط رابرت هانت طراحی و ساخته شد، که در سال ۱۸۴۵ از طرف کالج پلی‌تکنیک انجمن سلطنتی انگلستان، با عنوان بهبود در دستگاه عکسبرداری برگزیده شد.

برخوان او نواله خوش هست لیکن او کس را ز خوان، نواله بجز استوان نداد

به استوانی و استواری دین کوشش کن چه مهمترین خرسندی دانایی (‌است‌) و بزرگتر از آن امید به مینو است‌.

پا برون ننهاده صبح از آستان گشته بر پایم دو صد دام استوان

یک استوانه فلزی که با روکش سلنیوم غیرمتبلور پوشیده شده‌است

استوان پنی (زاده ۱۴ فوریه ۱۹۹۷) یک تیرانداز ورزشی مجارستانی است. او در تیراندازی با تفنگ بادی ۱۰ متر پسران برنده مدال برنز شد و همچنین در بازی‌های المپیک تابستانی جوانان ۲۰۱۴ در نانجینگ چین با هادر مخیمار مصری در تیم تفنگ مختلط بین‌المللی یک جایزه مشترک به دست آورد.

یحیی همچنین بر ترجمهٔ آثار یونانی اهتمام ورزید و از او در کنار برادران بنوموسی به عنوان یکی از مهم‌ترین مترجمان زمان خودش یاد شده‌است. وی همچنین ثابت بن قره را گماشت تا برای او رساله‌ای دربارهٔ موسیقی تدوین کند (کتاب فی الموسیقاء) و نیز کتاب دربارهٔ کره و استوانه[الف] از ارشمیدس را نیز به عربی ترجمه کند (اصول الهندسه).

به پارسی کره خاک «گوی چغمینی » است «میان کش » است خط استوانه در کمر است

بر سر استوانه رقص کنی وز بر ریسمان گذر سازی

رضا ضیا ابراهیمی، استاد تاریخ کینگز کالج لندن، استوانهٔ کوروش را پروپاگاندای بابلی و نوعی مانور سیاسی برای جذب نخبگان مذهبی و اقتصادی بابل می‌داند و اطلاق «اعلامیهٔ حقوق بشر» به این متن را نمونه‌ای از زمان‌پریشی می‌یابد. لوید لولین جونز استاد تاریخ باستان دانشگاه ادینبرو نیز آن را پروپاگاندای کوروش می‌داند.

پلان آن به صورت مدور و در نتیجه مخزن آن استوانه‌ای است. آب‌انبار کل با مخزنی به حجم ۱۳ میلیون لیتر، بزرگ‌ترین آب‌انبار ایران می‌باشد. با توجه به این حجم، دیوارهٔ این بنا از دو لایهٔ داخلی و بیرونی تشکیل شده‌است که در مجموع ضخامت دیواره را به ۳ متر می‌رسانند. قطر داخلی این برکه ۲۹ متر و عمق آن ۲۱ متر، معادل ۱۲ قد انسان است. ارتفاع دیوارهٔ بیرونی تا پایین سقف فروریختهٔ برکه نیز ۵ متر می‌باشد.

تا در مجسمات بود جرم استوان تا در مسطحات بود شکل مستطیل

«نراقی دریایی مواج و بحری عجاج بود، در فنون معموله استادی ماهر و در علوم متبوعه استوانه کامل؛ ادیبی سراینده و فقیهی برازنده… نراقی نویسنده‌ای ماهر و مؤلفی ناصح بود که معراج السعاده او جهت خوشبختی مردمان و کشکول او به اسم خزائن مشهور است».

خار بدل خلیده بود، استوانه اش یکتا شدن ز هر دو جهان، طاقهای او

گیتی بود سرائی کش استوانه شاه است نبود روا که جنبد از جای استوانه

زلف‌هایش نه مشکی ونه بخور گردنش استوانه‌ای ز بلور