آخوندزاده

حاجی محمد اسماعیل سیاه، فرزند آخوندزاده ملا عبدالاحد معروف به گوزُک زادهٔ ۱۲۳۶ خورشیدی روستای توتک شهرستان / ولسوالی کرخ ولایت هرات و درگذشته ۴ عقرب ۱۳۲۴ شاعر، بذله گو و شخصیت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بود که چند اثر فرهنگی از او بجای مانده‌است.

جلال آل احمد که خود آخوندزاده و سید بود می‌نویسد:"... تکه‌هایی از آن (البعثة الاسلامیه الی البلاد الافرنجیة) در مجله نگین، اواخر سال ۱۳۴۷ درآمد که گویای تقلیدی است از گفتار خوش یار قلی از شیخ محمد محلاتی و تازه این یکی هم گویا تقلیدی است از رساله هفتاد و دو ملت میرزا آقاخان کرمانی و تازه این هم گویا تقلیدی است از قهوه‌خانه سورات، اثر برناردن دوسن‌پیر از معاصران روسو" آل احمد معتقد است که نوشته هدایت عاری از اصالت و نتیجه غرب زدگی اوست.

آخوندزاده تاکنون دو بار مورد سوءقصد قرار گرفت. سوءقصد اول سال ۲۰۱۲ در کویته مرکز ایالت بلوچستان پاکستان در خلال یک سخنرانی که مردی در میان دانش آموزان ایستاد و از فاصله نزدیک یک تپانچه را به سمت آخوندزاده نشانه گرفت، اما تپانچه کار نمی‌کند. شخص اقدام به کشیدن مجدد گلنگدن می‌کند تا دوباره شلیک کند اما به سرعت توسط اطرافیان زمین‌گیر می‌شود. یکی از شاگردان که شاهد ماجرا بوده‌است به نیویورک تایمز گفته که در زمان شلیک ناموفق اول تا کشیدن مجدد گلنگدن آخوندزاده بی حرکت ایستاده بود. طالبان پس از این سوءقصد بلافاصله با انتشار بیانیه‌ای ریاست عمومی امنیت ملی افغانستان را عامل این ترور نافرجام دانست.

آخوندزاده، روستایی است از توابع بخش مرکزی شهرستان هیرمند در استان سیستان و بلوچستان ایران.

میرزا فتحعلی آخوندزاده در کتاب مکتوبات خود حسن بزرگ امید را به عنوان یکی از پیشروان اصلاحات دینی معرفی می‌کند و معتقد است قرن‌ها پیش از آنکه پروتستانتیسم در اروپا اتفاق بیفتد، وی پروتستانتیسم اسلامی را بنیان نهاد

میرزا فتحعلی آخوندزاده از اولین ادیبان و نقادان اجتماعی به شیوه علمی بود. او در «رساله قرتیکا» یا «سروشیه» نقدی بر قصیده سروش اصفهانی نوشت و می‌توان گفت اساس نقد نظام‌مند در ایران را شروع نمود. برخلاف عادات ادبی آن زمان، وی مضمون و محتوا و تأثیرات اجتماع را در نقد خود جای داد.

ریچارد هالبروک، نماینده‌ی ایالات متحده آمریکا در امور افغانستان و پاکستان با محمدمهدی آخوندزاده، معاون وزیر خارجه‌ی ایران، در حاشیه‌ی کنفرانس لاهه با یکدیگر دیداری رسمی کرده‌اند. هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا، این دیدار را «کوتاه و محترمانه» خوانده است. دویچه وله فارسی، بی‌بی‌سی فارسی

آخوندزاده در سال ۱۸۱۲ در شهر نوخه، در بخشی از آذربایجان که در سال ۱۸۲۸ به روسیه ضمیمه شد، به دنیا آمد.

میرزا فتحعلی آخوندزاده (زادهٔ ۱۲ ژوئیهٔ ۱۸۱۲ – درگذشتهٔ ۹ مارس ۱۸۷۸) (۲ رجب ۱۲۲۷– ۵ ربیع‌الاول ۱۲۹۵ ه‍.ق) نمایش‌نامه‌نویس و آزادی‌خواه ایرانی بود. او را بنیانگذار ادبیات نو در ایران، نخستین نمایشنامه‌نویس ایرانی، پیشرو فن نمایش‌نویسی اروپایی در آسیا و از پیشگامان جنبش ترقی‌خواهی و ملی‌گرایی ایرانی می‌دانند. او یکی از اولین و است. اندیشه‌های او بر اندیشمندان جنبش مشروطیت ایران از جمله میرزا آقاخان کرمانی، میرزا ملکم‌خان، عبدالرحیم طالبوف، میرزا آقا تبریزی و دیگران بسیار تأثیر گذاشت.

شیوهٔ عمل آخوندزاده، بررسی اندیشه‌های دینی در ظرف تاریخی و محک آن‌ها به واسطه آزمون است که به اصلاح دینی منتهی می‌گردد. در این راه آخوندزاده تحت تأثیر ارنست رنان و باکل است. اصلاح دینی و تفکیک آن از باقی بنیان‌های جامعه از منظر آخوندزاده انتحار یا حذف دین نیست بلکه ارائه قرائتی جدید از دینی است که بتواند خود را با روح زمانه و تحولات آن منطبق کند.