زَند

سایه افکند حالیا شبِ هجر تا چه بازَند شبرُوانِ خیال

اما نشانه‌های آیین مزدیسنا در شاهنامه بیش از این‌هاست. یادکردِ زَند و اوستا پیش از ظهور زرتشت، سه نیکِ مزدیسنایی، پیدایش گروه‌های چهارگانه، ستایش آتش، اصطلاح «مورِ دانه‌کش» و دربارهٔ اسب سخن گفتن از دیگر نشانه‌هایی است که به‌باور محمد معین رنگ مزدیسنایی دارند.

لایق تازَندگی نیست به میدان عشق هرکه سر آرزو بسته به فتراک نیست

ور ز زردشت، بی‌ هوی شنوی زنده گرداندت، چو قرآن، زَند

امروز به هر کجا ادیبی است در گوشۀ عُزلتی خَزَنده است

زآن حَبّه‌ی خَضراخور، کَز رویِ سَبُک‌روحی هرکـ‌او بِخورَد یک جو، بر سیخ زَند سی مرغ

بیاتِ تُرک یا بیاتِ زَند یکی از آوازهای موسیقی ایرانی است که جزو متعلقات دستگاه شور دانسته می‌شود. واژهٔ ترک در نام این آواز به مردمان ترک قشقایی اشاره دارد. در آواز بیات ترک، برخلاف دستگاه شور و برخی دیگر از متعلقاتش، درجهٔ سوم شور دارای اهمیت بسیاری است؛ چنان‌که این درجه، نت شاهد بیات ترک دانسته می‌شود. نت آغاز و نت ایست بیات ترک نیز بر درجهٔ زیرپایهٔ شور قرار دارد. نت خاتمهٔ بیات ترک در ردیف‌های مختلف، تفاوت دارد و گاه به جای نت زیرپایهٔ شور، بر درجهٔ دوم شور و حتی بر نت پایهٔ شور قرار می‌گیرد.

هر نگاری که زر بوَد بدنش لاجوردی رَزَند پیرهنش

چنگ، ازآن‌روی نَوازَندَش و دَر بَر گیرند که به هر بادِ هوایی، نخروشَد چون نای

و از مجموعه کتابهای طنز به چاپ رسیده دوران معاصر: «شکّل و ماجین»، «جوکر»، «زَندیْن دَپار» و «بیل و آلار» را می‌توان نام برد.

اَزَندَریان شهری است در بخش جوکار از توابع شهرستان ملایر استان همدان که‌در کوهپایه‌های‌کوهستان‌الوند‌قرار‌گرفته

واژهٔ «زَند» (به معنای «تفسیر» یا «ترجمه») به آخرین متمم‌های متون پهلوی به زبان پارسی میانه و پازَند گفته می‌شود. این تفسیرها که مربوط به اوایل دورهٔ ساسانیان هستند، برای استفادهٔ متون مذهبی نوشته نشدند؛ بلکه برای آموزش‌های مذهبی به عموم (که به زبان اوستایی تکلم نمی‌کردند) مورد استفاده قرار گرفتند. در مقابل متون اوستا به عنوان متون مقدس باقی‌ماندند و به زبان اوستایی (که یک زبان مقدس تلقی می‌شد) خوانده می‌شدند.

نه مُبغِضِ اِنجیلَم و نه مُسلِمِ تَورات نه منکرِ فُرقانم و نه معتقدِ زَند

بینی تو که شعرِ بنده امروز بر طبعِ مرا هب جان خَزَنده است