انجدان

از دید شکل گیاه گونه‌های بالا خیلی مانند می‌باشند ولی بلندی‌های آن‌ها مختلف است و همچنین در برخی گونه‌ها رنگ گل سفید و رنگ میوهٔ آن زمانی که برسد مایل به سفید، گرد و پهن شبیه سکّه است و خوشبو است. این تیره پایانی که بی وزا گفته می‌شود در کتب طب سنتی انجدان طیب یا انجدان سفید نامبرده می‌شود.

بقعه شاه قلندر (مستنصربالله) مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان اراک، روستای انجدان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۴۵۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بقعه شاه قلندر مربوط به اواخر سدهٔ 8 ه‍.ق - دوره ایلخانی است منتسب به شاه مستنصربالله ثانی امام سی و دوم فرقه قاسم شاهیان اسماعیلیه میباشد که توسط فرزندش شاه عبدالسلام بنا گردیده . در دیواره های داخلی بنا خطوط خوجکی از زائران هندی و پاکستانی و تاجیکستانی در سده های مختلف به جا مانده بود که متاسفانه در حال حاضر از بین رفته اند و در شهرستان اراک، روستای انجدان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۴۵۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

پس بریدی از آن عالم بی‌نهایت بمختصری ایشان آمد، مصطفی صلّی اللَّه علیه و آله و سلم از آن برید این خبر داد که «خلق اللَّه الخلق فی ظلمة فألقی علیهم من نوره، فمن اصابه من ذلک النور اهتدی، و من اخطاه ضلّ» چون این رسول از بی‌نهایتی بمختصری ایشان رو نهاد، همه در آگاهی آمدند، اسیر ارادت، مقهور مشیت، جریح حکمت، گوش بر جدّ و بخت خویش نهاده: که تا چون آید؟ و بریشان چه حکم راند؟ آن گه دست تقدیر ایشان را بدو صنف کرد: نیک‌بختان و بدبختان، نیک‌بختان را گفت «هؤلاء للجنة و لا ابالی!» و بد بدبختان را گفت: «هؤلاء للنار و لا ابالی» یعنی از ملامت کنندگان باک نیست، و رسد ما را هر چه کنیم! و در آن پشیمانی نیست! لختی اهل سعادت بی هیچ موافقت، لختی اهل شقاوت بی هیچ مخالفت. هؤلاء للجنة و لا ابالی بجفائهم! و هؤلاء للنار و لا ابالی بوفائهم! نه باین وفا ما را سودست! نه بآن جفا ما را زیان، هر که ایمان آورد خود را سود کرد من همانم که بودم، بی نظیر و بی‌نیاز! هر که کفر آورد خود را زیان کرد، من همانم که بودم بی شریک و بی انباز! «یا عبادی!، لو انّ اولکم و آخرکم، و نسکم و جنّکم، و حیّکم و میتکم، کانوا علی اتقی قلب رجل منکم لم یزد ذلک فی ملکی شیئا، یا عبادی! لو انّ اولکم و آخرکم و انسکم و جنّکم و حیکم و میتکم کانوا علی افجر قلب رجل منکم لم ینقص ذلک من ملکی شیئا.» و از لطیفها که باین آیت تعلق دارد: یکی آنست که مثل خلق عالم که در نهاد آدم مجتمع بودند کافر و مؤمن و صدیق و زندیق، همچون مثل بازرگانی است که مشک دارد، و آن مشک که دارد از بیم راه زن در میان انجدان تعبیه کند، مشک بوی انجدان بخود کشد، و انجدان نیز بوی مشک بخود کشد، چون بازرگان بمقصد رسد و ایمن شود بساطی فرو کند، مشک و انجدان بر آن نهد باد بر آن جهد، هر دو به بوی اصلی خویش باز شوند و عاریتی دست بدارند. همچنین در نهاد آدم، رایحه مؤمن به کافر رسید، و رایحه کافر بمؤمن رسید. و آن حسنات که در دنیا از کافر در وجود آید همه از آن رائحه مؤمن است که بوی رسید، و آن سیئات و معاصی که در دنیا از مؤمن بیاید، آن از رائحه کفر کافر است، فردا در قیامت بساط عدل بگسترانند، و باد عنایت فرو گشایند، حسنات کافر با مؤمن شود و سیئات مؤمن با کافر شود، حکم اولی و قضاء ازلی در رسد، عاریت واستاند، اصل فا اصل دهد، پاک با پاک شود، و خبیث با خبیث، لیمیز اللَّه الخبیث من الطیب! أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ الآیة... این چنانست که گویند:

ابوتراب بن زین‌الدین علی بیگ انجدانی در سالی نامعلوم در روستای انجدان فراهان یا جوشقان زاده شد. پدرش دبیر و مستوفی و دیوانی بود. ابوتراب اما در کاشان بزرگ شد. تخلصش نخست کامی بود و سپس از صادقی افشار کتابدار در قطعه‌ای که به او فرستاد، تخلصی درخواست نمود، و او چهار تخلص پیشنهاد داد و ابوتراب از آن میان فرقتی را برگزید.