ابن‌سینا
معنی کلمه ابن‌سینا در فرهنگ فارسی
معنی کلمه ابن‌سینا در دانشنامه عمومی
معنی کلمه ابن‌سینا در دانشنامه اسلامی
وی در ۱۰ سالگی همه قرآن و بسیاری از مباحث ادبی را فراگرفت. در ۱۸سالگی در منطق، طبیعیات (علوم طبیعی) و ریاضیات چیره دست بود. آنگاه به الهیات روی آورد و به خواندن کتاب مابعدالطبیعه ارسطو پرداخت.
نظام فلسفی ابن سینا، به طور کلی و به ویژه از لحاظ برخی اصول آن، ژرف ترین و ماندنی ترین تأثیر را بر تفکر فلسفی اسلامی پس از وی و نیز بر فلسفه اروپایی سده های میانه داشته است. وی در ساختار تفکر مشایی نوآوری هایی می کند، نکات مبهم تفکر ارسطو را روشن می سازد، گاه برآن می افزاید، و سرانجام می کوشد که به یاری عناصری از اندیشه های افلوطینی و نوافلاطونی نظام فلسفی نوینی بنیاد نهد؛ اما رویدادهای زندگانی به ویژه مرگ زودرسش، کوشش های او را ناتمام گذاشت.
[ویکی اهل البیت] ابن سینا (370-428 قمری مطابق با 980-1037 میلادی)، فیلسوف و پزشک ایرانی و از پرآوازه ترین دانشمندان دوره ی اسلامی در جهان است. دانش نامه ی فلسفی « شفا» و دانش نامه ی پزشکی « قانون»، از پایه های نوزایی اروپا به شمار می آید.
ابوعلی سینا، حسین بن عبدالله بن سینا معروف به ابوعلی یا ابن سینا، ملقب به شیخ الرئیس، رئیس العُقلا و شرف الملک در مورخه سوم صفر سال 370 هجری قمری در یکی از روستاهای بخارا به نام اَفشنه به دنیا آمد.
بخارا در آن زمان پایتخت سامانیان بود و اکنون، شهری است در جمهوری ازبکستان پدرش که از مردم بلخ بود، پیش از تولد ابن سینا به بخارا آمد و به کاری در دستگاه حکومتی بخارا گماشته شد، از آنجا زنی به نام ستاره گرفت و از آن زن ابن سینا و برادرش محمود متولد شدند. پدر ابن سینا، مردی دانش دوست بود و با فراهم کردن امکانات و تشویق ابن سینا سهمی بسزا در پیشرفت علمی او داشته است.
ابوعلی حسین بن عبدالله سینا، نابغه ی ایرانی در هفت سالگی قرآن و بسیاری از مباحث ادبی را آموخت و باعث شگفتی همگان شد. پس از آن منطق، فلسفه و طب را فراگرفت و در این رشته ها به قله های رفیع و بلندای علمی نایل گشت. سپس به الهیات روآورد و در این رشته نیز چون دیگر رشته ها، تبحر یافت. درباره ی گستره ی علمی و فعالیت او همین بس که تا پانصد کتاب، رساله و مقاله به او نسبت می دهند.
ابن سینا هوش و حافظه ای خارق العاده داشت، سرعت یادگیری اش شگفت بود. به گونه ای که توانست بسیاری از علوم را بی استاد بیاموزد و گاهی نیز بر استادان خویش خرده می گرفت و به آنان علم می آموخت. در معالجه و درمان بیماران بسیار حاذق و دارای سرعت عملی شگفت بود به طوری که در همان ایام جوانی شهرتی عالم گیر یافت و بسیار از دانشمندان در مسائل مشکل به او رجوع می کردند و او با درایت و تسلط کامل به آنان پاسخ می گفت.
ابن سینا توانست مبانی فلسفة مشاء را در جهان اسلام تثبیت کند. البته فلسفة مشائی ای که رنگ و بویی نوافلاطونی داشت و به اصول عقاید اسلامی پایبند بود. او را مبتکر برهان صدیقین برای اثبات وجود خداوند و نیز برهان هایی برای ابطال دور و تسلسل و اثبات وجود نفس و بقای آن دانسته اند. اهمیت دیگر ابن سینا در فلسفه آن است که نخستین فیلسوف مسلمانی است که نوشته هایی جامع و منظم در فلسفه دارد و در کتاب شفا با نظم و ترتیب خاصی یک دور کامل به مباحث فلسفة مشاء پرداخته است و از آن جا که فلسفة ارسطویی فلسفه ای جامع و فراگیر است، گاه می بینیم که ابن سینا به برخی موضوعات از نگاه عقلی می نگرد؛ از جمله به آموزش و پرورش و نیز به بهداشت کودک و تربیت بدنی ابن سینا در اثبات بقای نفس پس از مرگِ تن چنین استدلال می کند که روان با مرگِ تن نمی میرد و تباه نمی شود؛ زیرا هر دو جوهرند. نظریات ابن سینا دربارة معاد و زندگی آن جهانی نیز با اصول روان شناسی او پیوند استوار دارد.
ابوعلی سینا از برجسته ترین چهره های تاریخ پزشکی در همه دوران هاست.او از شانزده سالگی به کار پزشکی پرداخت و در هفده سالگی نوح بن منصور سامانی را درمان کرد. و به پاس این خدمتش، امیر سامانی به او اجازه داد از کتابخانه ی سلطنتی بهره گیرد.
مهم ترین اثر وی در پزشکی، کتاب قانون (القانون فی الطب) است که آن را پیش از سال 406 هجری قمری، یعنی در حدود 35 سالگی تألیف کرده است. این کتاب طی چندین سده چه در سرزمین های اسلامی و چه در اروپای سده های میانه، همه کتاب های دیگر را در سایه خود نهاده بود. اعتبار و شهرت کتاب قانون در محافل پزشکی جهان اسلام تا بدان جا رسیده بود که نظامی عروضی درباره آن چنین می گوید: «اگر بقراط و جالینوس زنده شوند، روا بُوَد که پیش این کتاب سجده کنند». البته ابن سینا به جز قانون، کتاب های دیگری هم در علم پزشکی نوشته است؛ کتاب هایی مانند الارجوزةٌ فی الطب که در قالب شعر نوشته شده و خلاصه مطالب کتاب قانون است، مقالة فی احکام الادویه القلبیه، رساله فی الفَصد، رساله فی القولنج و...
[ویکی فقه] ابن سینا (دیدگاه های اقتصادی). ابن سینا یکی از دانشمندان بزرگ اسلامی است که در عرصه های گوناگون صاحب نظر و صاحب اندیشه است. طب، فلسفه از عرصه های معروف قدرت نمایی فکری اوست. در زیر مطالبی در مورد دیدگاه های اقتصادی این دانشمند بزرگ اسلامی آورده شده است.
ابن سینا اندیشه های اقتصادی و فلسفی فراوانی دارد که عمده آنها از تفکرات فلسفی و الهیاتی او نشات می گیرد. از نظر او در بخش زکات و صدقه، انگیزه معنوی لازم است یعنی اعتقاد به خدا و معاد سبب می گردد که شخص با رضایت خود، سهمی از تولیدات خود را در اختیار افرادی قرار دهد که به عللی درآمدشان بسیار ناچیز است و یا اصلا درآمدی ندارند. در این بخش، شرایطی باید رعایت شود از جمله این که: پرداخت آنها پیوسته، منظم و بدون تاخیر و عاری از ریا باشد، پرداخت زکات را کوچک بشمارند تا موفق به پرداخت بیشتر شوند، به مورد مناسب پرداخت شود و پرداخت کننده بر مصرف آن نظارت داشته باشد؛ چون حق الله است و باید در راه صحیح که به نفع انسان ها است، مصرف شود. در بخش مصارف شخصی در حد ضرورت باشد و از مصرف کالاها و خدمات غیر ضرور اجتناب شود و در این بخش، همواره تعادل دخل و خرج مراعات شود؛ اما نسبت به مخارج شخصی، صلاح در این است که نه به حد اسراف و تضییع مال برسد و نه به خست و بخل زیاد، بلکه با تدبیر و به اعتدال خرج شود.
نجمی زنجانی، محمد، ابن سینا و تدبیر منزل، ص۳۵، چاپخانه ایران، ۱۳۱۹.
ابن سینا بر این باور بود که حسن تدبیر تکلیف همه انسان ها است؛ اما در تدبیر امور و حسن سیاست، سزاوارترین مردم به تفکر، سلاطین هستند؛ که خداوند آنان را زمامدار امور بندگان خود نموده و برای تنظیم شهرها و سرزمین ها به آنان سلطنت و قدرت بخشیده است. بعد از ایشان، سیاست مداران و فرمانداران هستند که رهبری امت ها و تدبیر شهرها برعهده آنان است. کسانی که به ترتیب اولویت و با توجه به اختلاف درجات و مراتب، به مقام سلطنت نزدیک ترند، کارشان مهم تر و خودشان نیز به حسن تدبیر و سیاست، شایسته ترند. بعد از سلاطین و فرمانداران، صاحبان نعمت و کسانی که جمعی از خاصان و خدمت کاران زیر نظر و نفوذ آنان اداره می شوند، باید در امور خود دارای حسن تدبیر باشند. مردم در نحوه خلقت، اخلاق، عادت ها، احتیاج های نفس، انگیزه ها، منزل و مسکن به هم نزیک اند؛ اما در مراتب، اقتدار و مقام ها متفاوت هستند.
توایانان فرد، حسن، تاریخ اندیشه های اقتصادی در جهان اسلام، ص۱۷۹-۱۸۰، بی جا، بی تا، ۱۳۶۱.
ابن سینا در یک جامعه طبقاتی زندگی می کرده و مسائل مربوط به اداره خانواده از جمله اقتصاد خانوار را در جامعه غیر توحیدی آن روزگار ترسیم نموده است. به نظر وی، فعالیت های اقتصادی و معیشتی انسان باید عاقلانه و براساس اصول و معیارهای اخلاقی استوار باشند. از دیدگاه او، علت اساسی پیدایش خانواده، اقتصادی است. از آن جا که انسان نیاز به غذا دارد و چون نمی تواند در هر وعده، غذای همان وعده را فراهم کند و مجبور است که غذای چندین روز را به یک باره تهیه نماید، ناچار است تا محلی را جهت نگهداری غذای خود به وجود آورد. از طرف دیگر، از آن جا که مرد مجبور است برای انجام کار از محل نگهداری غذا دور شود و به محل کار برود، ناچار است کسی را در محل نگهداری غذا برای حفاظت از آن داشته باشد و برای این شغل کسی بهتر از همسر نخواهد بود که مورد اطمینان مرد است؛ بنابراین نیاز به غذا سبب پیدایش خانواده است. به عقیده او، اداره امور اقتصادی خانواده (تدبیر منزل) و اداره امور اقتصادی جامعه نیاز به مدیریت دارد. بنابراین در چارچوب اقتصادی، همان طور که بر حاکمان مطالعه اقتصاد یک جامعه لازم است تا آنان امور اقتصادی کشور را با تدبیر سامان بخشند، مسائل اقتصادی خانوارها نیز باید مورد مطالعه و بحث قرار گیرد؛ تا افراد هر خانوار که یک واحد اجتماعی است، در اداره امور اقتصادی خانوار با تدبیر و آگاهی کامل امور منزل را اداره نمایند.
توایانان فرد، حسن، تاریخ اندیشه های اقتصادی در جهان اسلام، ص۱۷۶-۱۷۷ و ۱۸۱، بی جا، بی تا، ۱۳۶۱.
...
معنی کلمه ابن‌سینا در ویکی واژه
جملاتی از کاربرد کلمه ابن‌سینا
نام ابن‌سینا، حسین و نام پدرش عبدالله که فرزند حسن و حسن فرزند علی و علی فرزند سینا بود؛ بنابراین به ابن‌سینا یا ابوعلی سینا ملقب شد.
عبدالله پدر ابن‌سینا اهل بلخ بود و در زمان سلطنت نوح دوم سامانی از پادشاهان سامانی از بلخ به بخارا آمد و کارمند دارایی روستایی بنام خرمیثن شد و از ده نزدیکی بنام افشنه با دختری بنام ستاره ازدواج کرد و اولین فرزندش را حسین نام گذاشت که همان ابن‌سیناست.
در مواجهه با یک شیء دو معنا از آن می‌توان برداشت کرد: اینکه آن شیء هست و اینکه آن شیء چیست. در فلسفهٔ اسلامی به معنای اول وجود و به معنای دوم ماهیت گفته می‌شود. این تمایز را می‌توان تا تحلیلات ثانی ارسطو دنبال کرد اما برای اولین بار ابن‌سینا آن را به صراحت ذکر کرده است.
برخی او را با طغرایی شاعر و کیمیاگر مسلمان اهل اصفهان یکی دانسته‌اند. این مطلب ثابت نشده، ولی صورت لاتینی کلمهٔ آرتفیوس احتمالاً برگردان عربی نام الحافظ است. هنوز نمی‌توان تاریخ اصل عربی یا ترجمهٔ لاتینی کتابهای او را مشخص کرد. آنچه می‌توان گفت این است که موٴلف اصلی را باید پس از ابن‌سینا (نیمهٔ اول سدهٔ یازدهم)، و پیش از گیوم اوورنی (نیمهٔ اول سدهٔ سیزدهم)، و راجر بیکن که از آن نقل کرده‌است، قرارداد.
در زندگی‌نامه خودنگاشت ابن‌سینا بیان شده‌است که ناتلی که فلسفه می‌دانسته، به درخواست پدر ابن سینا مدتی را در بخارا در منزل ابن سینا سکونت داشت و وقت خود را صرف آموزش ابن سینا کرده‌است. ناتلی، به ابن سینا مقدمهٔ ایساغوجی را تعلیم می‌داده‌است.
در فرهنگ لغت دهخدا درباره فردقان چنین آمده است:«فردجان. (فَ دَ) (اِخ) قلعه مشهوری است در نواحی همدان از ناحیه چراء.(معجم البلدان). ابن‌سینا در سال 412 ه. ق به فرمان سماءالدوله و به اتهام ارتباط با حاکم اصفهان علاءالدوله مدت چهار ماه در همین قلعه زندانی بود و رساله عرفانی حی‌بن‌یقظان را در این جا نوشت.»
پس از نهضت ترجمه و انتقال نظریهٔ شعری یونانی به حوزهٔ اسلامی، رساله‌های شعری یونانیان موجی از نظریه‌پردازی را در میان فیلسوفان مسلمان ایجاد کرده بود؛ چنان‌که فارابی، ابن‌سینا، ابوالبرکات بغدادی، ابن رشد و خواجه نصیر طوسی هرکدام بخشی از آثارشان را به نظریهٔ شعر اختصاص دادند. نظرگاه فیلسوفان از طریق کسانی چون حازم قرطاجنی وارد آثار مدرسه بلاغیون مسلمان هم شد.
خاندان آل‌زیار شناخته‌شده‌ترین فرمانروایان این منطقه هستند که از آغاز سدهٔ چهارم (۳۱۶ قمری) تا میانهٔ سدهٔ پنجم (۴۳۵ یا ۴۴۱ قمری) در منطقهٔ گرگان، طبرستان و گیلان فرمانروایی کردند و گاهی تا ری، اصفهان، همدان و دینور را نیز در فرمان خود داشتند. مرداویج، بنیان‌گذار این دودمان، ریشهٔ خود را به شاهان گذشتهٔ ایران می‌رساند و در سر داشت بغداد را به چنگ آورد و پادشاهی ایرانیان را بار دیگر بنیان‌گذارد. با این همه، نه تنها او بلکه فرمانروایان پس از او نیز نتوانستند به چنین آرزوهای بزرگی دست پیدا کنند و سلجوقیان به فرمانروایی آنها پایان دادند. قابوس بن وشمگیر، شناخته‌شده‌ترین فرمانروایان آل‌زیار است که آوازهٔ دانش دوستی‌اش باعث شده بود بزرگانی چون ابوریحان بیرونی و ابن‌سینا به سوی گرگان بروند.
روش اقدام نظامی برای تثبیت حق حاکمیت پیشتر در برخی کشورها صورت پذیرفته بود؛ مثلاً ایران برای تثبیت حق حاکمیت خود بر اروندرود با رزمایش در اردیبهشت ۱۳۴۹ به رغم دعوی عراق بر شط‌العرب، با پشتیبانی نیروی هوایی کشتی ابن‌سینا را از اروند وارد خلیج فارس کرد و پیروز شد. صدام حسین که ادعای حاکمیت کویت را داشت پس از حمله بدانجا با حملهٔ آمریکا ناکام ماند. دولت آرژانتین در اردیبهشت ۱۳۶۱ برای تثبیت حق حاکمیت خود بر جزایر فالکلند جزیره‌ها را تصرف کرد. البته با لشکرکشی دولت مارگارت تاچر و غرق کردن کشتی آرژانتینی بلگرانو ارتش آرژانتین را وادار به عقب‌نشینی کرد. آرژانتین هنوز بر حق حاکمیت خود اصرار دارد.
پدر و برادر ابن سینا مجذوب تبلیغات اسماعیلیه شده بودند، اما ابن‌سینا از آن دو پیروی نکرد. وی حافظه و هوشی خارق‌العاده داشت. به‌طوری‌که در ۱۴ سالگی از آموزگار خود پیشی گرفت.