ابوذر غفاری

ابوذر غفاری را که چشم درد همی کرد، گفتند: آیا درمانشان کرده ای؟ گفت: از آن ها به کار دیگر مشغولم. گفتند: از خداوند نخواسته ای که شفایشان دهد؟ گفت: از خداوند بهر چیزی مهم تر، استدعا کرده ام.

ابوذر عنوان کتابی‌است به ترجمه و نگارش علی شریعتی، نویسنده معاصر ایرانی دربارهٔ ابوذر غفاری، از نخستین صحابی پیامبر اسلام که به نقل زندگی وی و فداکاری‌های وی در جنگ‌های اسلام می‌پردازد. عنوان اصلی کتاب، ”ابوذر غفاری، سوسیالیست خداپرست”، نوشته عبدالحمید جودةالسحار نویسنده مصری است که توسط علی شریعتی ترجمه و نگارش یافته‌است. عنوان کنونی کتاب در دو دفتر تنظیم شده‌است که دفتر دوم بعدها به آن افزوده شده‌است.

احمدآباد منطقه‌ای بین میدان تقی‌آباد (شریعتی)، کوهسنگی و ملک‌آباد مشهد است. این منطقه در تقسیم‌بندی شهری شهر مشهد در منطقهٔ ۱ قرار دارد. وسعت این منطقه ۱۶۱۱ هکتار و جمعیت ساکن در آن بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۰ شمسی، ۱۸۰ هزار نفر است. برخی از خیابان‌های محله احمدآباد مشهد عبارتند از: راهنمایی، ابوذر غفاری، رضا، طالقانی، ناصر خسرو، ملاصدرا، عدالت، محتشمی، پرستار، پاستور، قائم، بهشت، عارف، بخارایی و کلاهدوز. بیشترین تراکم مطب پزشکان مشهد در محله احمدآباد است.

ابن عباس بیست و هفتمین را باور دارد و پدرم (پدر مولف) بیست و سه را میداند و ابن مسعود بیست و چهار را. ابوذر غفاری بیست و پنجمین شب را معتقد است.

فضلا عن ذالک قصیر القامه و خفیف الهامه اولیس لللانسان فی علم القیافه من علامه. مگر مخبر صادقش می دانند که بحق ناطق باشد، یا ابوذر غفاری که بصدق قایل گردد.

و هان، هان از یاد مرگ، مگریز و آن را از فکر خود بیرون مکن که آن خود خواهد آمد چنانکه خدای تعالی می فرماید: «قل إن الموت الذی تفرون منه فإنه ملاقیکم» یعنی «بگو به مردمان که موت، آن چنان که از او می گریزید او شما را در می یابد و به ملاقات شما می رسد» و ملاحظه کن حکایت جناب سید انبیاء را به ابوذر غفاری که فرمود: «ای اباذر غنیمت شمار پنج چیز را پیش از رسیدن پنج چیز: جوانی خود را غنیمت دان پیش از آنکه ایام پیری در رسد و صحت خود را غنیمت دان پیش از آنکه بیماری، تو را فرو گیرد و زندگانی خود را غنیمت دان پیش از آنکه مرگ، تو را دریابد و غنای خود را غنیمت شمار پیش از آنکه فقیر گردی و فراغت خود را غنیمت دان پیش از آنکه به خود مشغول شوی».

ابوالحسن فرزند معزالدین محمد غفاری، از ارباب قلم کاشان به شمار می‌رود. نسب خاندان غفاری به ابوذر غفاری می‌رسد.

عثمان بن عفان رضی الله عنه همیانی سیم با بنده ای بنزد ابوذر غفاری رضی الله عنه گسیل داشت و به برده گفت، اگر وی این از تو بستاند، آزادی.

احنف از اشخاصی مانند عمر، عثمان، علی، عبدالله بن مسعود، ابوذر غفاری و عباس بن عبدالمطلب حدیث نقل کرده و راویانی مانند حسن بصری، عروة بن زبیر، ابوادریس بصریی و مالک بن دینار به نقل حدیث از احنف پرداخته‌اند.

ابوذر غفاری یا جندب بن جناده از صحابی محمد است. تاریخ تولد او مشخص نیست اما چون گفته اند که در کهنسالی فوت کرده است می بایست قبل از اسلام عمر زیادی کرده باشد. ابن سعد، ابن هشام و برقی لقب او را بریر ذکر کرده اند. نسب وی تا عدنان مشخص است و او را به قبیله بنی غفار نسبت داده اند. مادرش نیز از همین قبیله بوده است. ابوذر در میان اصحاب محمد به لقمان معروف بود و محمد نصایح و موعظه های زیادی به ابوذر کرده است که در کتابها آمده است.

ابوذر غفاری رحمهم الله می گوید که مرا دوست من رسول (ص) وصیت کرده است که چون طبخی کنی آن بسیار درکن و همسایه را از آن بفرست. و یکی از عبدالله مبارک پرسید که همسایه من از غلام من گله کند. اگر او را بی جهتی بزنم بزهکار شوم، و اگر نزنم همسایه رنجور شود، چه کنم؟ گفت، «بباش تا غلام بیخردی بکند که مستوجب ادب باشد، آن ادب را تاخیر کن تا همسایه گله کند. آنگاه وی را ادب کن تا حوق هردو نگاه داشته باشی».

روایت کنند از ابوذر غفاری رض که گفت: ترویه از آب دادنست، و عرفه نام زمین سیم گفتا نام زمین اول دمکا است، و دوم خلده، سیم عرفه، چهارم جردا، پنجم ملثا، ششم سجین، هفتم عجیبا. و هم بوذر گوید که فضل روز عرفه از مصطفی پرسیدم فقال «صیامه کفارة سنتین و من ادخل فیه سرورا علی اهله ادخل الجنة، و من صلّی فی یوم العرفة اربع رکعات قبل العصر بفاتحة الکتاب، و خمس مرات قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ شارک فی ثواب من وقف بعرفات، و من طلب علما یوم عرفة خاض فی رحمة اللَّه و أدخل الجنة بغیر حساب، و استغفر له الکرسی و الشمس و القمر و الکواکب الدرّی، و من اضاف مؤمنا عشیّة عرفة کتب اللَّه له اجر سبعین شهیدا، و للَّه عز و جل فی یوم عرفة ثلاثمائة و ستون نظرة الی خلقه.» و کان النبی صلی اللَّه علیه و آله و سلّم یقرأ کل صبیحة عرفة ثلاث آیات من سورة الانعام: اولها و خمسین مرة قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ و آیة الکرسی و یس، فالاعمال صاعدة فیها. علی بن ابی طالب ع روایت کرد از مصطفی که گفت «روز عرفه اندر عرفات جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و خضر حاضر آیند. جبرئیل گوید ما شاء اللَّه لا قوة الا باللّه» میکائیل گوید «ما شاء اللَّه کل نعمة من اللَّه» اسرافیل گوید «ما شاء اللَّه الخیر کلّه بید اللَّه» خضر گوید «ما شاء اللَّه لا یدفع السوء الا اللَّه» رسول خدا گفت هر آن کس که روز عرفه بعد از نماز دیگر این چهار کلمه صد بار بگوید، بهر رحمتی و برّی و کرامتی که رب العزة باهل منا و عرفات فرو فرستد و بجمله بندگان که در شرق و غرب‌اند، وی با ایشان در آن انبازست، گفتا و چون مردم از عرفات سوی منا روند رب العزة به جبرئیل فرماید تا ندا کند که «الا انّ المغفرة لکل واقف بعرفات، و الرحمة لکل مذنب تائب.»

بر اساس روایات مسلمانان، در سال ۶۱۰ م که محمد اولین وحی را دریافت کرد، علی ۱۰ ساله بود. در زمان محمد برخی از طرفداران علی، مثل مقداد بن الاسود، سلمان فارسی، ابوذر غفاری و عمار بن یاسر شیعیان علی نامیده می‌شدند. تقسیم اسلام به شیعه و سنی به بحران جانشینی محمد برمی گردد. پیروان علی با برخی از قریش و برخی از یاران محمد مانند طلحه و زبیر جنگیدند. چون اکثر هوادارانش در عراق بودند، علی پایتخت را به کوفه منتقل کرد و در آنجا با معاویه که بیعت با علی را رد کرد، جنگید و شکست خورد. در اواخر قرن اول، رهبران متنفذ حکومت، شهر قم را برای اسکان شیعیان تأسیس کردند.