آسیاب دستی

ابزاری دیگری نیز به همین شکل به نام «دینگ» وجود داشت که برای گرفتن سبوس برنج به کار می‌رفت. برای بدست آوردن بلغور ریزتر از آسیاب دستی استفاده می‌شد. نیز برای بدست آوردن انواع مختلف بلغور و آرد از پانزده نوع الک بهره می‌گرفته این گونه آسیاب‌های دستی از زمان باستان تا سده هشتم میلادی در ارمنستان به کار می‌رفت و از آن پس آسیاب آبی جایگزین شد.

برای درست کردن پتله ابتدا گندم را پس از تمیز کردن از سنگ و شن و پوش و آشغال، می‌شستند و سپس آنرا جوشانده و بعد در مقابل آفتاب پهن و خشک می‌کردند. بعد از خشک شدن آنرا در گودالی بنام دیبک ریخته و با چوب دیبک زنی)(که یک تیر کوتاه چوبی بود و در اطراف آن یکی دو دسته چوبی کار گذاشته بودند) که بوسیله دونفر زده می‌شد کوبیده و پوستش را می‌گرفتند بعد از اینکه در دیبک پوست گندم گرفته شد آنرا در دستاس که نوعی آسیاب دستی و کوچک خانگی بود، می‌کشیدند تا هر دانه گندم به دو یا سه تکه شکسته و باصطلاح یارما یا نیمه بشود. از این پتله برای پختن غذاهایی مانند دلمه، آش، کوپ په، کوفته و غیره در زمستان استفاده می‌کردند.

برای تهیه این نان، ابتدا گندم را در آسیاب دستی که به آن «آسک» می‌گویند، آرد می‌شود. آرد مورد نیاز برای پختن برکوه باید خشن تر از آرد گندم معمولی باشد و تهیه آن باید طوری باشد که گندم کاملاً گرد و نرم نشده و تقریباً نیمکوب باشد. سپس این آرد را خمیر کرده و در ظرفی قرار می‌دهند. این خمیر را در حدود ۱۲ ساعت به حال خود می‌گذارند تا مقداری ترشیده شود. سپس آن را برای پختن مصرف می‌کنند.

آرد بلوط را پس از شسته شدن، هنگامی که هنوز آب دارد در آسیاب دستی آسیا می‌کنند. آرد حاصل را روی دستمالی بنام «ریگو» قرار می‌دهند تا آب آن گرفته شود. اکنون خمیر بلوط برای تهیه نان بلوط آماده است. نان بلوط پس از پخته شدن به رنگ قهوه‌ای سوخته و کمی متمایل به سیاهی در می‌آید. نان بلوط را به زبان بختیاری «کلگ بلوط» می‌گویند.