بمب افکن

در تاریخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۵ روابط عمومی نیروی هوایی ارتش اعلام کرد سید مرتضی ثنایی، طراح و سازنده جنگنده آذرخش در ۶۵ سالگی بر اثر بیماری درگذشت. ثنایی که سابقه ۶۰ ماه حضور در جبهه جنگ ایران و عراق را داشت، در مهرماه سال ۱۳۷۶ نشان هنر را از علی خامنه‌ای دریافت کرده بود. خامنه‌ای دربارهٔ ثنایی گفته بود: «آقای ثنایی دانشمند عزیزی است که فکر و ذهن و تجربه خود را برای ساخت این هواپیمای شکاری بمب افکن به کار انداخت و در انجام این کار افتخارآمیز هیچ‌گاه احساس یاس نکرد.»

در همان زمان بود که توپولف به پیروزی دیگری دست یافت. توپولف-۱۰۴ دومین هواپیمای جت مسافربری جهان و اولین جت مسافربری دنیای شرق بود. این طرح درخشان بر اساس بمب افکن موفق توپولف-۱۶ ساخته شد و از آن روز به بعد توپولف توانست برای خود در صنعت هواپیماهای تجاری نیز جایی باز کند. ساخت هواپیماهای باری و مسافربری توپولف با هواپیماهای دیگری دنبال شد تا اینکه پسر او که در علوم تکنولوژی دکترا دارد کار پدر را دنبال کرده و جای پدر را در صنایع هواپیماسازی روسیه گرفت. او که همچون پدرش از طراحان معروف هواپیما در جهان بشمار می‌رود توانست ۵ سال پس از مرگ پدر، جت مسافربری مافوق صوت توپولف-۱۴۴ را بسازد که پرستیژی برای شوروی سابق شد.

همزمان با ساخت توپولف-۹۵ آندری توپولف یک طرح انقلابی دیگر را روکرد؛ بمب افکن مافوق صوت توپولف-۲۲ با بال‌های متغیر. اما این مدل علی‌رغم پیشرفتهای فنی، آنقدر مشکلات داشت که هیچگاه توسط روسها جدی گرفته نشد. این هواپیما تا کنون بیش از ۷۰ سقوط داشته است و تصور می‌رود که توسط روسها از سرویس خارج شده باشد.

لانکاستر توسعه یافتهٔ بمب افکن دردسرساز آورو منچستر بود که به وسیلهٔ روی چادویک طراحی شد و دارای موتور رولز-رویس مرلین و در یک ورژن دارای موتور بریستول هرکیولس بود.

پس از جنگ جهانی دوم هواپیمای غیر نظامی لانکاسترین و شناسایی دریایی شکلتون از طراحی موفق لانکاستر الهام گرفته شد. از نام آورترین هواپیماهای آورو پس از جنگ جهانی دوم می‌توان به بمب افکن والکان اشاره کرد.

در تاریخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۵ روابط عمومی نیروی هوایی ارتش اعلام کرد: دانشمند فقید سید مرتضی (سعید) ثنایی طراح و سازنده جنگنده آذرخش در ۶۵ سالگی بر اثر بیماری درگذشت. ثنایی که سابقه ۶۰ ماه حضور در جبهه جنگ ایران و عراق را در کارنامه خود داشت، در مهر ماه سال ۱۳۷۶ نشان هنر از دستان رهبر جمهوری اسلامی دریافت کرده بود. آیت الله خامنه‌ای دربارهٔ مهندس ثنایی گفته‌است: «آقای ثنایی دانشمند عزیزی است که فکر و ذهن و تجربه خود را برای ساخت این هواپیمای شکاری بمب افکن به کار انداخت و در انجام این کار افتخارآمیز هیچ‌گاه احساس یاس نکرد.»

گرچه آورو ۵۰۴هایی که به چین فروخته شدند ورژن آموزشی بودند، ولی به عنوان بمب افکن با پرتاب نارنجک و گلوله‌های خمپاره تغییر داده شده فعالیت می‌کردند.

نخستین بادکنک هیدروژنی را ژاک شارل در ۱۷۸۳ پدیدآورد، اما آنری ژیفار نخستین کسی بود که توانست از این بادکنک‌های هیدروژنی یک وسیلهٔ جابجایی در آسمان بسازد و به اندازهٔ کافی در هوا بالا رود. او در سال ۱۸۵۲ به این کامیابی دست یافت. پس از آن فردیناند زپلین آلمانی پیشنهاد ساخت یک کشتی پرنده را داد و در سال ۱۹۰۰ نخستین زپلین در آسمان به پرواز درآمد. با آمدن این ابزار مسافرت‌های هوایی ممکن شد تا آنجا که از سال ۱۹۱۰ تا ۱۹۱۴ که جنگ جهانی اول آغاز شد، ۳۵٬۰۰۰ مسافر بدون هیچ حادثهٔ جدی در آسمان جابجا شدند. در طول جنگ هم این ابزار به عنوان دیده‌بان یا بمب افکن کاربرد داشت.

در آغاز دهه ۵۰ میلادی، توپولف-۴ تنها بمب افکن دورپرواز شوروی بود. در سال ۱۹۵۰ توپولف طراحی یک بمب افکن استراتژیک با پیشرانه جت را آغاز کرد. این هواپیما در سال ۱۹۵۴ با نام توپولف-۱۶ به نیروی هوایی ارتش سرخ پیوست. توپولف-۱۶ می‌توانست یک بمب ۹۰۰۰ کیلوگرمی را تا فاصله ۴۸۰۰۰ کیلومتر حمل کند. موشکهای کروز اولیه روس‌ها توسط همین هواپیما شلیک شدند. بعدها انواع مختلف توپولف-۱۶ در نقشهای هواپیمای شناسایی، جنگ الکترونیک، سوخت‌رسان، گشت دریایی و مانند آنها بکارگرفته شدند. چین امتیاز ساخت توپولف-۱۶ را در کشور خود به دست آورد. اولین بمب اتمی چین توسط توپولف-۱۶ پرتاب شد و پس از ۵۰ سال هنوز هم این هواپیماها در خدمت نیروی هوایی آن کشور می‌باشد.

در سال ۱۹۳۲، قیامی علیه کشاورزی اشتراکی آغاز شد که در آن آر-۱ های شوروی و مغولستان در اقدامات علیه شورش شرکت کردند. این هواپیما مأموریت‌های شناسایی، پرتاب اعلامیه و بمباران را انجام داد. اطلاعات چین گزارش می‌دهد که در سال ۱۹۴۵ نیروی هوایی خلق مغولستان با یک هنگ هوانوردی سه جنگنده و سه بمب افکن و یک مدرسه آموزش پرواز و اسکادران‌های هوایی بزرگتر بوده‌است. همچنین گزارش شد که مقر اصلی آن در بخش جاسوسی کنپیتای بوده‌است. در اکتبر ۱۹۴۴، کل واحدهای نیروی هوایی دارای ۱۸۰ هواپیما و ۱،۲۳۱ هواپیما بودند.