اردکان. [ اَ دَ ] ( اِخ ) موضعی است از مضافات شیراز. ( جهانگیری ) ( برهان ). محلی است بین شیراز و اصفهان. ( گلشن مراد ). قصبه ایست در حوالی شیراز و بعضی گفته اند اردکان قصبه ایست در دامنه کوه شش پیر از کوههای فارس. درقدیم شهری بزرگ بوده اکنون بیش از پانصد خانوار ندارد. ( مرآت البلدان ). و آن در 97000 گزی شیراز بشمال غربی مایین و شمال شرقی فهلیان و میان برقون و گردنه اردکان واقع و از بلوکات قشقائی فارس است. طول آن 30 هزار گز و عرض 5 هزارگز، آب و هوای آن معتدل و دارای 12000 تن سکنه است. مرکز وی اردکان و بین دو کوه پوشیده از جنگل واقع است و نهر عظیمی از آن گذرد و دارای یازده قریه و پستخانه و تلگرافخانه است. درازی آن از ده علی تا قصبه اردکان پنج فرسنگ ، پهنای آن از باسکان تا شهداء یک فرسنگ است و محدود است از جانب مشرق ببلوک کام فیروز و بیضا و از سمت شمال و مغرب و جنوب بنواحی ممسنی. از سردسیرات فارس است ، هوای تابستانش چون ماه ثور شیراز باشد و بر این قیاس شکارش بز و پازن و قوچ و میش کوهی و کبک و تیهو و در تابستان چاخرق و هوبره. درخت بساتینش سیب و گلابی و آلو وانگور است درخت کبوده و عرعر چهار ساله تنومند شود که در جای دیگر هشت سال. دشتش در دو ماه پر از برف است و برف کوهستانش محتاج بمحافظت نباشد. اهلش در تابستان از ایوان بیرون نخسبند آبش از رودخانه شش پیر و رودخانه اردکان است زراعتش گندم و جو و نخود و عدس و لوبیای قرمز و زرت مکه است که بعربی خندروس گویند و مال المعامله این بلوک لوبیای قرمز است و روغن که از کوه گیلویه خریده بشیراز آورند و نام قصبه این بلوک نیز اردکان است در دره کوهی افتاده و رودخانه پر آب بسیار خنک و شیرین از میان این قصبه دائماًبگذرد و درختان تنومند از دو جانبش فرسنگی از بالا وفرسنگی از زیر رسته بیکدیگر پیوسته است که در دوفرسنگی راه آفتاب کمتر دیده شود. عموم خانه های آن از خشت خام و گل و چوب است و شماره آنها از هزار و پانصددرب خانه بگذرد و این بلوک مشتمل بر ده قریه است. اردکان. [ اَ دَ ] ( اِخ ) دهی از نواحی یزد. ( برهان ) ( جهانگیری ). مؤلف مرآت البلدان گوید: اردکان قصبه معتبری است از توابع یزد در دو منزلی آن براه اصفهان ، آب و هوای آن خوب و مردمش عاری از صنعت نیستند بعضی آلات و ادوات از آهن میسازند که قابل توصیف است. قراء و مزارع بسیار دارد و سکنه بعضی دهکده های آن مجوسی مذهب اند. در قصبه اردکان اقسام حلوا خاصه حلوای ارده را نهایت خوب سازند - انتهی. اردکان از بلوکات یزد در کنار جاده یزد و نائین میان ارجنان و یزد و در 616100 گزی طهران واقع و دارای پستخانه و تلگرافخانه است حد شمالی آن میبد و حد شرقی رباطات و حد جنوبی میبد و حد غربی عقدا و مرکز آن اردکان و عده قرای آن پنج و مساحت وی 18 فرسنگ و جمعیت آن 10430 تن است. ( جغرافیای سیاسی کیهان ص 438 ).
معنی کلمه اردکان در فرهنگ فارسی
قصبه معتبریست از توابع یزد در سر راه اصفهان حد شمالی آن میبد حد شرقی رباطات و حد غربی عقداست . حلوا ارده را در آنجا خوب می سازند .
معنی کلمه اردکان در دانشنامه عمومی
آردکان. آردکان روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان طالقان در استان البرز ایران است. مردم آردکان به زبان تاتی سخن می رانند. این روستا در دهستان میان طالقان واقع است که زادگاه دو شخصیت داستان عاشقانه عزیز و نگار می باشد که داستان آن هنوز در بین مردم به زبان تاتی نقل می شود. عزیز و نگار میراث گرانبهای تات های ایران در زمینه ادبیات شفاهی است. آردکان دارای طبیعتی زیبا و باغ های میوه متنوعی همچون گیلاس، آلبالو و گردو می باشد. روستای آردکان از سمت شمال با روستای دنبلید از سمت شرق با روستای میراش از سمت جنوب با دریاچه سد طالقان و از سمت غرب با روستا ی آرموت همجوار میباشد. اکثر مزارع آردکان در قسمت جنوب شرقی روستا که به پستل آردکان معروف است قرار دارند. آردکان به علت قرار داشتن در دره دارای آب و هوایی خنک در تابستانها میباشد . محوطه آردکان تپه از آثار تاریخی روستا می باشد. روستای آردکان دارای چشم اندازی زیبا از دریاچه سد طالقان می باشد. اَردَکان مرکز شهرستان اردکان در استان یزد است. این شهر در ۶۱ کیلومتری شمال غربی شهر یزد قرار گرفته است. اردکان به معنی سرزمین مقدس که از دو کلمه «ارد + کان» تشکیل شده است که ارد به معنی «مقدس» و کان به معنی «سرزمین» است. برخی نیز معتقدند که احتمالا اردکان از کلمه پهلوی «ارتاکان» یا «ارتاکن» به معنی راستی و درستی گرفته شده است. اردکان در کتب تاریخی به یونان کوچک مشهور است و در سال های اخیر به واسطه اینکه زادگاه آقای سیدمحمد خاتمی ریاست جمهور سابق ایران و نظریه پرداز گفتگوی تمدن ها بوده، به شهر گفتگو و لبخند شهره شده است. برخی سابقه شهر اردکان را به بعد از اسلام می رسانند. این در حالی است که نام اردکان و ریشه آن به زبانهای باستانی ایران بازمی گردد. مطابق منابع، هسته اولیه شهر اردکان در گذشته، محلی در ۱۰ کیلومتری شمال شهر اردکان فعلی بوده است که اکنون زردُگ نامیده می شود که بعد از اسلام نیز محل سکونت بوده است. برخی مورخان معتقدند که یکی از پادشاهان ساسانی دستور ساخت سه بخش را به سرداران خود به نامهای عقدار، بیدار و میبدار صادر نمود و ایشان سه بخش عقدا، بیده و میبد را بنا نهادند. در کتاب جامع مفیدی آمده است که اردکان قریه ای است از ولایت میبد. این شهر در زمان قاجار بیشتر مورد توجه قرار گرفت و در تقسیمات نوین کشوری در زمان رضاشاه پهلوی از قریه به عنوان شهر شناخته شد که مرکزیت ولایت میبد محسوب می شد اما بعدتر و در سالهای بعد به بخش و شهرستان ارتقا یافت. می توان خرابه های خانه های مسکونی، مسجد و بازار و قلعه و حسینیه قدیمی اردکان را در آن مشاهده کرد. علت تغییر مکان روستا به قسمت های پایینتر، پیدا شدن آب شیرین در قسمت های کنونی شهر اردکان است. گفته شده اولین هسته شهر اردکان کنونی در قرن هشتم هجری قمری بنیاد گذاشته شد. در مورد وجه تسمیه اردکان گفته شده که این نام از دو بخش «ارد» و «کان» تشکیل شده که ارد به معنای مقدس ( به احتمال بسیار ریشه در ارت اوستایی در معنای راستی دارد ) و کان در معنای جایگاه و مکان است. بر این اساس احتمال می رود که بانیان شهر اردکان یا ارتاکان زرتشتی بوده باشند. از لحاظ تاریخی شهر اردکان از دوره افشار به بعد جزی ایالت یزد بوده و در تمام دوره قاجار نیز جزو این ایالت محسوب می شد.
• زردُگ از مناطق باستانی اردکان است که آثاری مربوط به سده های پنجم و ششم هجری را در خود جای داده است. به نظر باستان شناسان میدان قلعه بعد از زردگ اقامتگاه دوم اردکانی ها بوده است. [ نیازمند منبع] • مسجد زیرده و مسجد جامع از بناهای مربوط به قرن دهم هجری • مسجد حاج محمد حسین و خانهٔ سروری در محله چرخاب مربوط به دوره قاجاریه • خانهٔ تقدیری که هم اکنون محل ادارهٔ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان اردکان است • سردر مجدالعلما • خانهٔ آیت الله خاتمی که موزهٔ رجال شهرستان اردکان است • بازار قدیمی چهارسوق • کوچهٔ آشتی کنان واقع در بازار چهارسوق • کوچه ها و ساباط های محله های چرخاب و زین الدین • حمام قدیمی بازار چهارسوق • آتشکده شامهر زرتشتیان شریف آباد • آسیاب دِژُک ( دُزُّگ ) اردکان (سپیدان). اردکان شهری مرکز بخش مرکزی شهرستان سپیدان در استان فارس در جنوب ایران است. که با مساحتی حدود ۳۷۵ هکتار در هفتاد کیلومتری شمال غرب شیراز در مسیر شیراز - یاسوج واقع شده است. این شهر که با ارتفاع ۲۲۰۰ تا ۲۳۰۰ متری از سطح دریا در دره ای میان کوه های زاگرس مرکزی واقع شده، به دلیل دریافت بارش سالانه زیاد، در زمستان پربرف و در تابستان پرآب است. ایستگاه هواشناسی سینوپتیک شهر اردکان در سال ۱۳۸۳ تأسیس شد و از آن زمان تاکنون وضعیت آب و هوایی این شهر به صورت خودکار ثبت می شود. در این مدت ( ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰ ) مشخصات اقلیمی شهر اردکان بدین گونه ثبت شده است: [ دقیق بیان نشده] یکی از ویژگی های آب و هوایی شهر اردکان بارش های بسیار شدیدی است که در فصول بارش در مدت زمان کوتاه رخ می دهد و در زمستان به صورت برف بسیار سنگین به وقوع می پیوندد. برای مثال می توان به بارش ۲۰۰ میلی متری بهمن ۱۳۹۰ اشاره کرد که در ۱۱ و ۱۲ بهمن در ظرف مدت ۳۶ ساعت انجام شد. [ دقیق بیان نشده] و در مرکز شهر ۸۰ سانتی متر و در مناطق کوهستانی ۱۵۰ سانتی متر برف به زمین نشست و موجب قطع شبکه برق و بسته شدن بسیاری از راه های روستایی شهرستان شد [ پیوند مرده] هم چنین در جریان توفان برفی بهمن ۱۳۵۰ به گفته روزنامه اطلاعات شهر اردکان و روستاهای اطراف آن ( از جمله دهستان کمهر ) از جمله مناطقی بودند که بیشترین تأثیر را بر اثر بوران متحمل شدند و هزاران نفر از اهالی منطقه در زیر حجم عظیم برف مدفون شدند. • مرکز آموزش عالی سلامت باقرالعلوم سپیدان • دانشگاه آزاد اسلامی واحد سپیدان • دانشگاه پیام نور سپیدان شهر اردکان، چه در تابستان و چه در زمستان، دارای جاذبه های فراوان توریستی و گردشگری است. در تابستان با آب وهوای خنک و باغ ها و رود و چشمه های فراوان، و در زمستان با سپیدی زیبای برف و پیست اسکی، از جمله پیست پولاد کف که رتبه دوم را در میان پیست های ایران داراست، پذیرای گردشگران است. شهرستان سپیدان منطقه ای کوهستانی است و دارای ۱۲ قله بالای ۳۰۰۰ متر از سطح دریا می باشد. از جمله مناطق تفریحی این شهرستان عبارتند از: • کوه ها: کوه رنج، کوه برم فیروز • آبشارها: آبشار مارگون، آبشار چیکان، آبشار مورزیان • تنگه ها: تنگ تیزاب، تنگ غوره دان، تنگ آبسرد، تنگ بغدیون • چله گاه • پیست های اسکی: پیست اسکی پولادکف، پیست اسکی تربیت بدنی • دریاچه ها: برم فیروز، برم شش پیر • امامزاده ها: سید نورالدین علی غازی علوی در محله مُلا، امامزاده سید فخرالدین در محله مُلا، امامزاده سید میراحمد در محلهٔ پس آس
معنی کلمه اردکان در ویکی واژه
شهری واقع در استان یزد
جملاتی از کاربرد کلمه اردکان
امروزه ایرانیان در مناطقی مانند اردکان، میبد، یزد، کاریزات، کرمان، بم، شیراز، اصفهان، تهران اهواز، منطقه فراهان و پارسیان اروپا و آمریکا در روز تیرگان جشن‌هایی برگزار می‌کنند. همچنین جشن تیرما سیزه شو در مازندران، گیلان و سنگسر (مهدیشهر امروزی) نیز اگرچه در ۱۳ آبان‌ماه پاییز برگزار می‌شود، اما با جشن تیرگان و روایت‌های اسطوره‌ای مربوط به ستاره و ایزد تیشتر مرتبط دانسته شده‌است.
آب‌انبار شماره ۱ چاه نو مربوط به دوره تیموریان است و در شهرستان اردکان، بخش عقدا، دهستان عقدا، کیلومتری ۱۰جاده نائین، مجموعه چاه نو واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۶۹۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آب‌انبار حوض گور مربوط به دوره قاجار است و در اردکان، محدوده رباط گور واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۲۱۱۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
هم از بخش گردون هم از کهکشان هم از طشت و خایه هم از اردکان
آب‌انبار ملا مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان اردکان، روستای ترک آباد، خیابان امام خمینی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ مهر ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۴۲۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در ایران برخی مناره‌ها قابلیت تکان خوردن را دارند که به اصطلاح به آنها منارجُنبان می‌گویند. از معروف‌ترین منارجنبان‌های ایران یکی در اصفهان و دیگری در شهرستان اردکان و در بخش خرانق (یزد) واقع شده‌اند تاریخی که بر فراز سنگ عمو عبدالله نوشته شده است سال ۷۱۶ هجری را نشان می‌دهد که در دوره سلطان محمد خدابنده الجایتو ایلخان مسلمان است.[۲]
استان دهم (معروف به استان یزد و اصفهان) یکی از ۱۰ استان کشور ایران بود که در ۱۹ دی ۱۳۱۶ خورشیدی، با اصلاح قانون تقسیمات کشوری به عنوان استان دهم تعیین گردید. این استان شامل شهرهای شهرکرد، یزد، اصفهان (مرکز استان)، شهربابک، تفت، نائین، اردستان، نطنز و اردکان می‌بود.
آب‌انبار حاج میر حسین مربوط به دوره پهلوی است و در اردکان، صدرآباد، جنب دبیرستان شاکر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۲۱۱۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
اردکانی در ابتدا معلم خصوصی زبان انگلیسی اسفندیار رحیم مشائی و حمید بقایی بود.
آب‌انبار حاج آقا امام مربوط به دوره پهلوی است و در اردکان، بلوار شهید بهشتی، جنب مسافربری مظلوم واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۰۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
اردکان قسمی از اشکال نجوم و خشم ارد انعکاس و انده و طیب و سپهر و مهر گرد
امید گاها میانه سرکار و این خاکسار پیمان بر آن رفت که تا هنگام بازگشت دوبار افزون رنج افزای یاران در بند و به دیدار مهرآویز رامش زای این گروه که همه را از دل و جان بنده ام و بجان و دل پرستنده، آسوده روان و خرسند نشوم. تا اکنون که بیست و ششم ماه است، پای درنگم در دامن بود و گوش بر در و چشم بر روزن، تا یار یزد سپارم کی لگام گرای سامان اردکان آید و مرا از پیوند گوشه تنهایی دست آویز شکست پیمان گردد. زاده آزاده آقا عبدالله امروز را شکوه ساز و گله اندیش به سرافرازیم گام فرسا گشته، که این خانه نشینی و گوشه گزینی را در پاس پیمان منست. کمند مهرت به شکار ما بر نتافت و پیوند یگانگی با همه بستگی ها ساز سستی گرفت، این رنگ ها را بهانه جستی و بیگانه وش در خانه نشستی، پاسخی دلپذیر که روانش آرام گیرد و زبانش در کام خزد نداشتم، ناچار پای بی نیازی بر تارک پیمان سوده، روانه در بند گردیدم به فر خجسته دیدار ایشان و دیگر خویشان دست پریشانی از دل بر کران زیست و پای ناکامی از گل بر آمد، بدرستی دانست که پیمان سرکاری را پاس اندیشم و گرنه بندگی های دیرین به جای خویش است.
ندیده بودم الا پس از وفات مشیر که زیر خاک رود بحر و جان سپاردکان
و همچنین او را به سرخ و زرد امیدها دادم و از سفید و سیاهش درهای باغ سبز گشادم، تا اندک اندک از رمیدن رام آمد و به پیمان و سوگند از غوغا و آشوب آرام گرفت، یک ماهه به مهمانی فرا پیش خواندم و زبردست خویش نشاندم، بی کاستی و گزاف آنچه پیداست چهل تومان بند بسته واز بند جسته، فرزندی خان نایب را بدانچه آن پیر جوان آرزو و اهریمن آدمی رو با این گول ساده دل و کم دید بسیار هوس کرده رازگشای و بازنمای. پس از گفتن و شنیدن و دانستن و رسیدن بدان دار و بر آن گمار که نخست به اندرز و نرمی نه درشتی و گرمی از وی بخواهد و اگر جهانی به میان داری خیزند پشیزی نکاهد. چنانچه در دادن ساز شغال مرگی ساخت و رنگ روباه بازی انگیخت، روان پروران و دستاربندان آن مرز و بوم را از این دستان که در اردکان ساخته و آخوند بینوا را بدین دمدمه و افسون کاسه و کیسه پرداخته آگاه ساز و گواه گیر.
سید روح‌الله خاتمی در ۵ آبان ۱۳۶۷ درگذشت و در اردکان به خاک سپرده شد. روح‌الله خمینی، در پیامی وی را «یکی از چهره‌های تقوا، خلوص و ایمان» توصیف کرد.
