ابوالعباس

آدم بن عبدالعزیز (نسب: آدم بن عبدالعزیز بن عمر، اموی) شاعر مخصرم عربی در سدهٔ دوم هجری بود که به شیفگی در شراب‌نوشی شهرت یافت. از کسانی بود که هنگامی امویان برافتادند به ابوالعباس سفاح در نبرد نزدیکی نهر ابی‌فُطرُس حمله برد. سفاح او را شکست داد اما بر او منت گذارد. سپس آدم به بغداد رفت. در ابتدای سکونتش در بغداد، وصف‌شده که بسیار در شراب‌خواری و «زندقه» زیاده‌روی کرد و حتی از سوی خلیفه بازداشته و تازیانه خورد. گویند پس از این توبه کرد و نزد مهدی جایگاهی یافت. او شاعری ظریف به‌ویژه در خمریات بود.

و ابوالعباس بن عطا گوید، رضی اللّه عنه: «الرِّضا نَظَرُ القَلْبِ إلَی قَدیمِ اخْتیارِ اللّهِ لِلْعَبْدِ.»

ابونصر محمد ظاهر از خلفای عباسی در بغداد بود که از سال ۱۲۲۵ تا ۱۲۲۶ فرمان راند. او پسر ابوالعباس احمد ناصر بود. او مالیاتها را کاهش داد و ارتش بزرگی ترتیب داد. در عهد او، جنگ‌های صلیبی همچنان ادامه داشت. او در ۱۰ ژوئیه ۱۲۲۶ میلادی/ ۱۳ رجب ۶۲۳ هجری درگذشت.

عبدالله بن عباس (مختصراً ابن‌عباس) ملقب به ابوالعباس، حبر الامة (دانشمند امت) یا بحر (اشاره به علم زیادش از حدیث) از بزرگترین محققان نسل اول امت اسلامی است. او پدر علم تفسیر قرآنی است. با پیدا شدن ضرورت نوشتن قرآن و تغییر و دگرگونی در ساختار امت اسلامی، یکی از مهمترین و متخصص‌ترین کاتبان قرآن بود که مأمور به انجام این کار شد.

و من که علی بن عثمان الجلابی‌‌ام از شیخ ابوالعباس شقانی رحمه اللّه شنیدم که گفت: روزی در مجمعی بودم که گروهی سماع می‌کردند دیوان دیدم برهنه اندر میان ایشان پای بازی می‌کردند و من به تعجب حال ایشان مانده بودم که در می‌دمیدند و ایشان بدان گرم‌تر می‌شدند.

شیخ ابوالعباس قصاب - قدس سره - درویشی را دید که جامه خود را می دوخت هر درزی را که راست نیامدی بگشادی و باز بدوختی شیخ فرمود: آن بت توست.

مدتی به عزلت‌نشینی روی آورد و سرگرم مطالعهٔ آثار ابوحامد غزالی شد. در المریه با قطب صوفیه ابوالعباس احمد بن محمد صنهاجی اندلسی معروف به ابن العریف دیدار کرد و نزد او درس خواند.

ابوالعباس دامغانی گفت: مرا شبلی وصیت کرد که لازم تنهائی باش و نام خویش از دیوان آن قوم بیرون کن و روی در دیوار کن تا وقتی که بمیری.

«شیخ ابوالعباس احمد بن محمد بن الفضل النهاوندی» شیخ الاسلام گفت که نهاوندی گفت: ککه ایشان که خداوندان همت‌اند، اگردست چپ ایشان او را از مشغول داشتی بدست راست خود، دست چپ خود ببریدندی. و یوسف حین رازی گفت: که ایشان که خداوندان اسرارند اگر گوی گریبان ایشان از سرایشان آگاه گردد، آنرا برکنند.

ابوالعباس کَرْخی گوید از ابوعبداللّه خفیف شنیدم گفت از نوافل باز ماندم اکنون بدل هر رکعتی کی مرا ورد بود اکنون دو رکعت نشسته همی کنم از آن خبر کی نماز نشسته نیمۀ نماز بر پای بود.

شیخ ابوسعید پس از دریافت طریقه تصوف در نزد شیخ ابوالفضل سرخسی و ابوالعباس قصاب آملی به دیار اصلی خود (میهنه) بازگشت و هفت سال به ریاضت پرداخت و در سن ۴۰ سالگی به نیشابور رفت.

و از ابوالعباس قصاب می‌آید رحمة اللّه علیه که گفت: «طاعت و معصیت من در دو گِرده بسته است: چون بخورم مایهٔ همه معاصی اندر خود بیابم، و چون دست از آن بدارم اصل همه طاعت از خود بیابم.»

و منهم: خزینهٔ توحید و سمسار تفرید، ابوالعباس القاسم بن مهدی السّیّاری، رضی اللّه عنه

در کتاب تاریخ طبرستان آمده‌است که ابوالعباس طوسی در زمان فرمانروایی بر طبرستان، برای تسلط بر امور طبرستان و جلوگیری از شورش مردم، چهل و پنج پاسگاه در سراسر آن ناحیه تأسیس کرد و هر پاسگاه عده ای نیرو گماشت. محل یکی از این پاسگاه‌ها «ارتاه» بود که با پانصد نیروی طبرستانی اداره می‌شد. به اعتقاد مورخین ارطه امروزی همان ارتاه می‌باشد که نام ان در تاریخ آمده‌است.

ابوالعباس احمد بن محمود دمشقی شهرت‌یافته به ابن فرفور دمشقی (۱۳ اکتبر ۱۴۴۸ - ۱۴ نوامبر ۱۵۰۵م) (نسب: احمد بن محمود بن عبدالله بن محمود) قاضی، فقیه شافعی و شاعر شامی بود.

المعتزبالله یا معتز (نام کامل وی: ابوعبدالله محمد بن المتوکل بن المعتصم بن الرشید المعتزبالله) خلیفه عباسی در بغداد بود که از سال ۸۶۶ تا ۸۶۹ فرمان راند. پس از برکناری ابوالعباس احمد مستعین، با او بیعت کردند و او در سال ۸۶۶ میلادی/ ۲۵۲ هجری به عنوان خلیفه مسلمانان برگزیده شد؛ در زمان پذیرش خلافت وی نوزده سال داشت. در سال اول خلافتش، اشناس ترک درگذشت. سرانجام، معتز در بیست و چهار سالگی به دست گروهی از ترکها کشته شد.

حکایت: مردی بود به طبرستان، او را قاضی القضاة ابوالعباس رویانی گفتندی؛ مردی بود مشهور و با علم و ورع و بیش‌بین و با‌تدبیر، وقتی به مجلس او مردی به حکم آمد و صد دینار بر دیگری دعوی کرد. قاضی خصم را پرسید، خصم انکار کرد. قاضی مدعی را گفت: گوا داری؟ گفت ندارم. قاضی

نام وی علی بن محمد احمد بن سهل. از یگانگان جوانمردان خراسان بود باعثمان حیری دیده و بعراق بابوالعباس عطا و جریری صحبت کرده، و بشام طاهر مقدسی و بوعمر دمشقی صحبت کرده، و با شبلی مسایل گفته و عالم بوده بعلوم و معاملات نیکو، و نیکو طریقت در فتوت و تجرید وکوشنده درویشی را.

ابوالعباس مأمون سومین فرمانروای خوارزم از آل مأمون بود که پس از برادرش ابوالحسن علی به قدرت رسید. وی از سال ۱۰۰۸ یا ۱۰۰۹ تا ۱۰۱۷ بر این ناحیه حکومت کرد. ابوالعباس با خواهر محمود غزنوی، حریه الخلجی، ازدواج کرد.

نام او ابوالعباس قاسم بن قاسم سیّار مروزی است.