آذرآواری

آتشفشان لیکانکابور در دورهٔ هولوسن شکل گرفته‌است اما بلافاصله در جنوب شرقی آن آتشفشان دیگری به‌نام خوریکس قرار دارد که در دورهٔ پلیستوسن به‌وجود آمده است. جریان‌های جوان گدازهٔ آندزیتی تا ۶ کیلومتری پایین دامنه‌های شمال غربی تا جنوب غربی لیکانکابور را پوشانده‌اند و جریان‌های قدیمی‌تر، گستره‌ای تا ۱۵ کیلومتری از دهانهٔ قله را در بر گرفته‌اند که رویشان را، رسوبات جریان‌های آذرآواری به‌طول ۱۲ کیلومتر پوشانده است.

فوران‌های آواچینسکی بیشتر از نوع انفجاری است که با لاهارهای داغ و جریان‌های آذرآوارای همراه است. جریان‌های آذرآواری بیشتر دره‌های واقع در دامنهٔ این آتشفشان را پوشانده‌اند و لایه‌های تفرا حتی در فاصلهٔ ۲۰۰ تا ۴۰۰ کیلومتری از آواچینسکی در کوهپایهٔ آن قابل مشاهده‌اند. این آتشفشان آخرین بار در سال ۲۰۰۱ فوران کرد.

شکل‌گیری سنت هلن در طی ۹ دورهٔ فورانی در حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار سال پیش روی داده است. این کوه همچنین یکی از فعالترین آتشفشان‌های رشته‌کوه کسکیدز در دوره هولوسن بوده‌است. تفرا، گنبدهای گدازه و جریان‌های آذرآواری در طی فوران‌هایی تا پیش از ۲۲۰۰ سال پیش ساختار قدیمی سنت هلن را شکل داده‌اند اما پس از آن و در طی ۲۲۰۰ سال گذشته، با تولید موادی بازالتی، آندزیتی و داسیتی در قله و روزنه‌های کوه، ساختمان جدید آتشفشان شکل گرفته‌است.

ذرات آذرآواری به سه طریقه حرکت می‌کنند.

ذرات آذرآواری شامل خرده‌سنگ‌ها، بلورهای منفرد و قطعات شیشه‌های ولکانیکی می‌باشند. خرده‌سنگ‌ها می‌توانند از سنگ‌های منجمد شده در دهانه آتشفشان یا هر نوع سنگ دیگری که به وسیلهٔ گازها یا گدازه به سطح زمین آورده شده‌اند تشکیل گردند. بلورهای منفرد، بلورهایی هستند که قبلاً در داخل ماگما تشکیل گشته و در اثر انفجار به سطح آورده شده‌اند. قطعات شیشه از منجمد شدن یون‌های گدازه که زمان کافی برای تشکیل نداشته‌اند تشکیل می‌شود. این سه گروه ذرات را به ترتیب به نام سنگی، بلور و ویتریک نیز می‌نامند.

آنومالی گورخون یک اندیس فلزی است که در حوالی شهر عباس آباد استان سمنان قرار دارد و مادهٔ معدنی موجود در آن، طلا است.سنگ میزبان این اندیس سنگ‌های آذرآواری و رسوبات تبخیری (نمک) است و دیرینگی آن به دوران ائوسن- کواترنری می‌رسد.

فوران فوئگو در سدهٔ بیست و یکم در سال ۲۰۱۱ روی داد که فورانی انفجاری همراه با جریان‌های آذرآواری، جریان‌های گدازه و لاهار بود که منجربه تخلیهٔ منطقه شد.

شدیدترین فوران‌های کوتوپاکسی در طی سال‌های ۱۷۴۴، ۱۷۶۸ و ۱۸۷۷ روی داده‌است. در سال ۱۸۷۷ جریان‌های آذرآواری از سرتاسر دامنه‌های آتشفشان به سمت پایین سرازیر شد و لاهار یا گل‌روانه‌های به‌وجودآمده تا بیش از ۱۰۰ کیلومتر در درون اقیانوس آرام و حوضهٔ غربی آمازون پیش رفتند. آخرین فوران عظیم کوتوپاکسی در سال ۱۹۰۴ روی داد.

در سال ۱۹۲۹ بخشی از سانتیاگیتو فرو ریخت که منجر به جریان‌یافتن روانه‌های آذرآواری تا بیش از ۱۰ کیلومتری جنوب آن شد. در نتیجهٔ این جریان ویرانگر صدها نفر جان خود را از دست داده و آسیب فراوانی به دهکده‌ها و پوشش گیاهی منطقهٔ مور تأثیر وارد آمد.