ارتشتار

معنی کلمه ارتشتار در لغت نامه دهخدا

ارتشتار.[ اَ ت ِ ] ( ص ، اِ ) این کلمه در پهلوی اَرتَیشتر بمعنی سپاهی و لشکری است و آن از کلمه اوستائی رَثَه اِشتَرَه بمعنی رزمیان مأخوذ است. مسعودی «ارتشتاران سالار» ( فرمانده سپاهیان ) را از مناصب عهد ساسانی یادکرده است و از جمله سیاوش ارتشتاران سالار است که با سپاهبذ ماهبذ بجانب سرحد رهسپار شد که داخل مذاکره صلح شوند. ( ایران در زمان ساسانیان کریستن سن ص 81 ).

معنی کلمه ارتشتار در فرهنگ معین

(اَ تِ ) [ په . ] (ص . اِ. ) نظامی ، سپاهی ، رزمنده . ج . ارتشتاران .

معنی کلمه ارتشتار در فرهنگ فارسی

ارتیشتر: سپاهی، لشکری، ارتیشتار و ارتیشدار و ارتشدار نیزگفته اند
( صفت اسم ) رزمنده سپاهی جمع : ارتشتاران .

معنی کلمه ارتشتار در ویکی واژه

نظامی، سپاهی، رزمنده.
ارتشتاران.

جملاتی از کاربرد کلمه ارتشتار

ساعت۱۰:۳۰ روز ۲۲ بهمن۱۳۵۷ شورای فرماندهان نیروهای مسلح در ستاد مشترک (ستاد بزرگ ارتشتاران) تشکیل گردید. نظامیان حاضر در جلسه عبارت بودند از: عباس قره‌باغی، جعفر شفقت، حسین فردوست، هوشنگ حاتم، ناصر مقدم، عبدالعلی نجیمی، احمدعلی محققی، عبدالعلی بدره‌ای، امیرحسین ربیعی، کمال حبیب‌اللهی، عبدالمجید معصومی، جعفر صانعی، اسدالله محسن زاده، حسین جهانبانی، محمد کاظمی، خلیل بخشی آذر، علی محمد خواجه نوری، پرویز امینی افشار، امیر فرهنگ خلعتبری، محمد فرزام، جلال پژمان، منوچهر خسروداد، ناصر فیروزمند، موسی رحیمی لاریجانی، محمد رحیمی آبکناری و رضا وکیلی طباطبایی.
ادارهٔ دوم ستاد بزرگ‌ارتشتاران، یک ادارهٔ جاسوسی، اطلاعاتی و ضداطلاعاتی در دوران حکومت پهلوی بود. در آغاز، این سازمان «رکن دوم ارکان حرب کل قشون» و بعدا «رکن دوم ستاد ارتش» نامیده می‌شد. این ادارهٔ اطلاعاتی در دورهٔ رضا شاه پهلوی توسط افسران نخبه‌ای که پیش از جنگ جهانی دوم در فرانسه آموزش می‌دیدند، ایجاد شد. این سازمان بعدها خدماتی نیز از سوی سرویس‌های مخفی بریتانیا دریافت می‌کرد.
کسانی که قربانیانی تقدیم ناهید کرده‌اند و طالب خواسته‌ای بودند، هرمزد آناهیتا، هوشنگ و جم، طوس، اژی‌دهاک، فریدون، گشتاسب، افراسیاب، کیکاووس، کیخسرو، فرزندان ویسه، جاماسب و اَشوزده پسر پئورواداخشتی هستند. اشخاص دیگری نیز در مکان‌های مختلف تنها به ستایش او پرداخته‌اند و سپس خواستار برآوردن درخواستشان شدند؛ اهورا مزدا در کنار رود دایتیِ نیک، پااوره شاعرِ کشتی شکسته در کنار رودخانهٔ رنگه، وستئوری نوذری در کنار رودخانهٔ ویتهوتی نیک، زریر در برابر رود دائیتی، طوس تهم ارتشتار، مردان تهم، روحانیون نیایش خوان، آثرونان شاگرد دانش، دختران جفت خوی، زنان پا به ماه، هوویان و یوشت از خاندان فریانه در جزیره‌ای که میان آب‌های مواج رودخانهٔ رنگ‌هاست از این دسته افراد بودند.
در زامیاد یشت، مردم نسبت به پیشه‌ای که داشتند، به ۳ گروه تقسیم می‌شدند: آثرونان (پیشوایان دینی)، رثه اشتران (ارتشتاران)، واستریوشان (برزیگران). آغاز این تقسیم‌بندی که در زمان ساسانیان با پیدایش گروه چهارمی به نام پیشه‌وران به اوج مرزبندی دقیق خودمی‌رسد، معلوم‌نیست، اما در کارنامهٔ اردشیر بابکان به عنوان ارتشتاران سالار اشاره شده‌است. وجود مقامی به نام ایران سپاهبد در همین دوره مانع از آن است که ارتشتاران سالار را به‌طور قطع بلندپایه‌ترین مقام نظامی بدانیم. با این‌همه، گمان می‌رود که به‌ویژه از زمان انوشیروان به بعد، سرداران و فرماندهان بزرگ که شمارشان زیاد نبوده‌است، سپاهبد نامیده می‌شدند.
به نام سه طبقهٔ اصلی اجتماعی در آن دوران یعنی طبقهٔ ارتشتاران و نظامیان، طبقهٔ کشاورزان و پیشه‌وران، و طبقهٔ موبدان و روحانیان، که با سه رنگ سرخ و سبز و سپید یا همان سه رنگ پرچم ایران مشخص می‌شده‌اند، اهمیت می‌یابد.[نیازمند منبع] به زعم احمد تفضلی آتشکده‌ها بنا بر اهمیت نوع آتشی که در آن است، به سه دسته تقسیم می‌شوند: آتشِ بَهْرام، آدُران و دادگاه.[نیازمند یادکرد دقیق]
در دانشگاه گندی‌شاپور دورهٔ ساسانیان، بخشی به گردآوری اطلاعات دربارهٔ بیماری‌های دریانوردان و راه‌های درمان آن‌ها اختصاص داشته‌است. در سفرهای دریایی اکتشافی که در زمان هخامنشیان انجام می‌شد، همواره پزشکانی با کاروان‌های دریایی همراه بودند که وظیفهٔ مراقبت‌های بهداشتی دریانوردان را برعهده داشته‌اند. در کتاب دینکرد آمده‌است که «در دوران ساسانی در بندر سیراف و بندر هرمز نوعی دانشکدهٔ افسری به نام ناوارتشتارستان به آموزش و پرورش افسران نیروی دریایی ایران می‌پرداخت».
واژهٔ «ارتشبد» در فارسی نو با روش پسین‌سازی از واژهٔ «ارتشتار» در پارسی میانه با حذف پسوند فرضی «ـتار» و افزودن پسوند «بد» به واژهٔ ارتش در قیاس با «سپهبد» ساخته شده است.
در دوران رضاخان افسران فرانسوی طی چند دوره در دانشگاه جنگ تدریس کردند و پس از این آموزش‌ها بود که اطلاعات و ضداطلاعات تشکیل و ضداطلاعات مرکزی تشکیل و از اطلاعات جدا شد و در تابعیت رکن دوم ارتش شاهنشاهی قرار گرفت. از زمان ورود مستشاران آمریکایی به ارتش تا پایان حکومت پهلوی رکن دوم لشکرهای ارتش کار اطلاعاتی انجام می‌دادند. رکن دوم ارتش، اداره دوم ستاد بزرگ ارتشتاران خوانده می‌شد و قسمت‌های اطلاعات و ضداطلاعات را در بر می‌گرفت. در ژاندارمری پیش از ارتش، رکن دوم وجود داشت و به آن اداره اطلاعات رکن دوم گفته می‌شد. پس از انقلاب؛ اطلاعات و ضداطلاعات در تمامی نیروهای مسلح جدا شد و سازمان‌هایی تحت عنوان حفاظت اطلاعات هم‌اکنون به فعالیت‌های ضد اطلاعاتی می‌پردازند.
جلسه شورای فرماندهان ارتش در ساعت ده و نیم روز ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ به دستور و درخواست قره‌باغی ریاست ستاد بزرگ ارتشتاران جلسه ای با حضور اُمَرا و اعضای ارشد ارتش و مسئولین سازمان‌های نیروهای مسلح شاهنشاهی تشکیل شد. بیانیه ارتش در ساعت ۲ بعدازظهر از رادیو پخش شد بی‌طرفی خود را اعلام کرد و از کلیه یگان‌های نظامی خواسته شد تا به پادگان‌ها بازگردند. وی بعدها در خاطرات خود اعلام بی‌طرفی ارتش را یک راه‌حل منطقی برای اجرای دستورهای شاه در حفظ وحدت و تمامیَّت ارتش می‌دانست؛ ولی از سوی شاه و بختیار متهم به خیانت و فروپاشی نظام شاهنشاهی گردید.
در اوستا، جنگاوران یکی از بزرگ‌ترین نیروهای مزدیسنا هستند. در بندهش، در روایت آفرینش گیتی توسط اهوره‌مزدا و به هنگام حملهٔ اهریمن، مینوی آسمان همچون ارتشتاری به نبرد با اهریمن پرداخت و اهوره‌مزدا فروهرهای ارتشتاران پرهیزگار را برای رویارویی با اهریمن پیرامون باروی آسمان بگمارد. ایزدباد ــ وای ــ که ارتشتاران سالار دیگر ایزدان است، در این نبرد جامه‌ای گوهرنشان و سرخ بر تن دارد که لباس ارتشتاران است.