ابلغ

فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُونِ کرّر لانّ الاوّل متصل بقوله أَمِینٌ و الثّانی بقوله ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ فهما سببان. و قیل کرّر لانّه فی الانذار ابلغ.

ابلغ‌آباد ، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان بافت در استان کرمان ایران است.

ابلغکم بتخفیف قراءت بو عمرو است، لقوله تعالی: أُبَلِّغُکُمْ رِسالاتِ رَبِّی، قَدْ أَبْلَغُوا رِسالاتِ رَبِّهِمْ. باقی همه بتشدید خوانند، و اختیار بو عبیدة و بو حاتم اینست، لانها اجزل اللغتین، و لقوله: بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ، وَ أَنْصَحُ لَکُمْ النصح خلاف الغش، و معنی «أَنْصَحُ لَکُمْ» ای ادعوکم الی ما دعانی اللَّه الیه، وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ‌ فی نزول العذاب بکم ما لا تَعْلَمُونَ انتم. این سخن از بهر آن گفت که قوم نوح هرگز هلاک هیچ قوم و عذاب هیچ امت ندانسته بودند، و نشنیده، و امتهای دیگر همه آن بودند که هلاک قوم نوح شنیده بودند، و همه پیغامبران قوم خود را بآن ترسانیدند، چنان که هود قوم خود را گفت: إِذْ جَعَلَکُمْ خُلَفاءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ، و صالح قوم خود را گفت: إِذْ جَعَلَکُمْ خُلَفاءَ مِنْ بَعْدِ عادٍ، و شعیب قوم خود را گفت: أَنْ یُصِیبَکُمْ مِثْلُ ما أَصابَ قَوْمَ نُوحٍ أَوْ قَوْمَ هُودٍ أَوْ قَوْمَ صالِحٍ، و یقال: وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ من انه غفور لمن رجع عن معاصیه، و أن عذابه الیم لمن اصرّ علیها و گفته‌اند: مهینان قوم نوح کهینان را گفتند: ما هذا الا بشر مثلکم فتتبعونه؟

«وَ بَرًّا بِوالِدَیْهِ» ای بارّا بهما یتعطّف و لا یخالفهم. و در شواذ خوانده‌اند بکسر باء، معطوفا علی قوله «وَ آتَیْناهُ الْحُکْمَ... وَ حَناناً... وَ زَکاةً... وَ بَرًّا بِوالِدَیْهِ» و البرّ الحبّ و قیل الاسراع الی الطاعة و المبالغة فی الخدمة. «وَ لَمْ یَکُنْ جَبَّاراً عَصِیًّا» الجبار الذاهب فی نفسه، العاتی فی فعله، الغلیظ علی غیره. و قیل الجبار الّذی یقتل و یصرب علی الغضب و العاصی و العصی واحد، و العصی فی المعنی اکثر و ابلغ.

صریح مطلب من شد عیان که می گویند کنایه در بر داناست ابلغ التصریح

قرأ حمزه و الکسائی و قد خلقناک بالنون علی الجمع و الباقون بالتاء علی الوحده، و المعنی واحد لان الفعل فیهما اللَّه عزّ و جلّ لانّه خالق کل شی‌ء. یقول تعالی: «وَ قَدْ خَلَقْتُکَ مِنْ قَبْلُ» ای‌ من قبل یحیی. «وَ لَمْ تَکُ» اصلا فاوجدتک من العدم، کذلک اقدر علی خلق الولد و انتما علی هذه الحالة، لان الایجاد من العدم ابلغ فی القدرة من ایجاد الولد من الشیخین الکبیرین.

قالَ یا قَوْمِ لَیْسَ بِی سَفاهَةٌ این دلیل است بر حسن ادب وی و نیکویی جواب در مخاطبه، که آن سفاهت که با وی نسبت کردند از خود نفی کرد، و بر آن نیفزود آن گه گفت: وَ لکِنِّی رَسُولٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِینَ دلیل است که مردم بوقت ضرورت و حاجت روا باشد که صفت خود باز کند، و از خصال حمیده خود خبر دهد بر وجه اخبار نه بوجه تمدح. أُبَلِّغُکُمْ رِسالاتِ رَبِّی التی ارسلنی بها الیکم، وَ أَنَا لَکُمْ ناصِحٌ فیما ادعوکم الیه، مخلص فیما اؤدّی الیکم، أَمِینٌ عند اللَّه علی ما ابلغکم عن اللَّه. و یقال: امین عندکم ای کنت فیکم امینا فکیف تکذبوننی؟

و قیل معنی الآیة: انتم افصح العرب و ابلغهم و اقدرهم علی الکلام نظما و نثرا و قد عجزتم و عجز جمیع العرب عنه فکیف تنسبونه الی اعجمیّ الکن، یقال العجمی فی النّسب و الاعجمیّ فی الکلام.

عمل به منزلت جسم است و نیت به مثابت روح، و جسم ‌بی‌روح دفن را شاید و روح بی‌کالبد شریف است‑که هر چه به خود قایم بود شرف او اصلی بود، هرگز بنرسد. وهر چه به دیگری قایم بود شرف او به قوام او تعلق دارد. چون از آن قاعده بیفتد آن شرف باطل شود. عمل به نیت قایم است. شرف او نیت باشد، و نیت به خود قایم است، شرف او به نفس خود است. نیت بی‌عملصاحب قدر است، و عمل بی او بی‌خطر است. واز اینجا فرمود رسول «نیة المؤمن من ابلغ من عمله».

قوله: وَ مَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِما غَلَّ ای حاملا له علی ظهره، یَوْمَ الْقِیامَةِ تفسیر این آیت در آن خبر است که مصطفی (ص) گفت: «لا الفینّ احدکم یجی‌ء یوم القیامة و علی رقبته بعیر له رغاء، فیقول یا رسول اللَّه اغثنی فأقول لا املک لک شیئا قد أبلغتک. لا الفینّ احدکم یجی‌ء یوم القیامة و علی رقبته فرس له جمجمة فیقول: اغثنی! فأقول لا املک لک شیئا قد ابلغتک. لا الفین احدکم یجی‌ء یوم القیامة و علی رقبته شاة لها ثغاء یقول یا رسول اللَّه اغثنی فأقول لا املک لک شیئا قد أبلغتک. لا الفینّ احدکم یجی‌ء یوم القیامة و علی رقبته صامت فیقول اغثنی یا رسول اللَّه، فأقول لا املک لک شیئا قد أبلغتک.»

که چون گفتار ابلغ بود و اصدق از آن بهتر که احسن گشت و اکذب