القمر

هندیان از همان سالهای اول ظهور اسلام از رخداد مکه با خبر می شوند و به دنبال آگاهی از آن بوده اند. بطور نمونه گفته اند راجه مالابر پس از مشاهده شق القمر شخصا به حجاز امده و پس از ملاقات با پیامبر اسلام، اسلام اختیار می کند و پس از زیارت کعبه با اجازه پیامبر اسلام برای دعوت اسلامی عازم مالابار می شود اما در راه بازگشت فوت می کند. اما بنا بر رویاتی دیگر وقتی که خبر ظهور اسلام به راجه مالابار رسید وی هیئتی نزد پیامبر اسلام اسلام فرستاد تا درباره دین جدید پرس و جو کند و نتیجه را به وی گزارش کنند. آنها وقتی به مدینه رسیدند پیامبر اسلام از دنیا رفته بود. آنها پس از دیدار با ابوبکر و گفتگو درباره اسلام مسلمان شده و پس از بازگشت مردم سرزمین خود را به اسلام فراخواندند.

نامگذاری سورهٔ به قمر به مناسبت نخستین آیهٔ سوره است که از شق‌القمر بحث می‌کند.

قال ابن عباس: کان فی الزّمن الاوّل لا یعرف اللیل من النّهار فبعث اللَّه جبرئیل (ع) فمسح جناحه علیه فذهب ضوءه و بقیت علامة جناحه و هی السّواد الّذی فی القمر، «لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّکُمْ» ای لتطلبوا فی النّهار رزق اللَّه و تستریحوا باللیل فحذف للدّلالة علیه، «وَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِینَ وَ الْحِسابَ» بالقمر، «وَ کُلَّ شَیْ‌ءٍ فَصَّلْناهُ تَفْصِیلًا» ای بیّنّا فی القرآن کلّ ما تحتاجون الیه.

این دو نظر را وی در المناظر و مقاله فی ضوء القمر رد کرده‌است این رساله تنها نوشته نجومی ابن هیثم است که در سده‌های میانه به باختر راه یافته‌است. آبراهام هبرایوس آن را به سفارش آلفونسوی دهم، شاه کاستیل (درگذشته: ۱۲۸۴ میلادی) به اسپانیایی ترجمه کرد و این ترجمه را مترجم ناشناسی (تحت عنوان کتاب جهان و آسمان) به لاتینی درآورد. در این رساله ابن هیثم ثابت می‌کند که اگر ماه مانند آینه‌ای رفتار کند، لازم می‌آید که سطحی از ماه که نور خورشید را به زمین باز می‌تاباند کوچک‌تر از سطحی باشد که ما می‌بینیم، پس نتیجه می‌گیرد که ماه نور عرضی خود را در دریت مانند اجسام منیر، یعنی از همه سطح خود و در همه جهات گسیل می‌دارد، این نظر با استفاده از یک ذات‌الثقبتین نجومی ثابت می‌شود.

پس از فرار بیشر دوم از قدرت، دولت عثمانی قدرت منطقهٔ جبل لبنان را به یکی از بستگان او با نام بشیر سوم بخشید. او خانواده‌های دروزی را به دیر القمر فراخواند تا سیاست‌های مالیاتی جدیدش را به آن‌ها ابلاغ کند اما دروزی‌ها مسلح بر سر قرار حاضر شدند و در اکتبر ۱۸۴۱ قلعهٔ بشیر سوم را فتح کردند.

۱. آغاز سوره که از مسئلهٔ نزدیکی قیامت و موضوع شق‌القمر و اصرار مخالفان در انکار آیات الهی سخن می‌گوید.

نیستت داعیه امر نبوت ز چه روی، به رخ از خنده تو را معجز شق القمر است

البدر یحکی خده حا شاه کلا و القمر او بشبه الصافی الصقیل بذی و شوم ذی کدر

گران نباشد شق القمر به دست نبی دراز نبود راه فلک به پای براق

معجز شق‌القمر ظاهر بیک ایما کند

حیدر سنی بود اما مادرش دروزی و از خاندان معن بود. او نزدیک به یک دهه برای جلب حمایت دروزی‌ها و شیعیان جنوب و مرکز لبنان تلاش کرد. مخالفانش در سال ۱۷۱۱ از دولت عثمانی تقاضای لشکرکشی کردند اما پیش از آن که لشکر عثمانی به لبنان برسد حیدر مخالفانش را سرکوب کرد و دیر القمر را نیز فتح کرد. حیدر از طریق ازدواج با خانواده‌های مختلف دروزی، اتحادی بین اقوام مختلف ایجاد کرد که تا اواخر سدهٔ ۱۸ میلادی تداوم داشت.

قصّه ی شقّ القمر نبود عجب از قدرت او قدرتش را، می سزد گفت از بلالش این چنین شد

قال مقاتل: جعل فیه نورا و حرارة، و الوهج یجمع النّور و الحرارة، و یقال: انّ الشّمس و القمر خلقا فی بدو امرهما من نور العرش و یرجعان فی القیامة الی نور العرش و ذلک فیما

وَ إِذَا السَّماءُ کُشِطَتْ ای نزعت فطویت. و قال الزجاج: قلعت کما یقلع السّقف. و الکشط: القلع من شدّة التزاق ککشط جلدة الرّأس یقال: کشطها کشطا اذا قلعها. و قیل: ینزع ما فیها من الشّمس و القمر و النّجوم.

شق القمر نمودی و زین معجز شگفت بر گنبد سپهر زرفعت زدی علم

جاء الفرج الاعظم جاء الفرج الاکبر جاء الکرم الادوم جاء القمر الاقمر

در دورانی که معنیون در آن صاحب قدرت بودند پایتخت این امارت شهر دیر القمر بود. پس از این که شهابیون قدرت را از معنیون گرفتند، در زمان بشیر دوم پایتخت به بیت‌الدین منتقل شد. این شهر در حال حاضر نیز پایتخت شهرستان شوف در لبنان امروزی است.

در این میان، رسالهٔ آخر از همه مشهورتر است؛ تا جایی که فخرالدین علی صفی، پسر کاشفی، به هنگام معرفی آثار پدر، تنها از لوائح‌القمر به‌عنوان کتابی مستقل نام برده‌است.