ایرانشهر

دیدهٔ گردون ندید از دودهٔ سلجوقیان زو مبارکتر به ایرانشهر شاه و شهریار

شاه افریدون به «‌ایرج‌» داد ایرانشهر را کرد بخش «‌تور» ملک ماوراء‌النهر را

آب‌انبار دولت‌آباد مربوط به دوره زند است و در یزد، خیابان ایرانشهر،محله چهار منار، در باغ دولت‌آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۷۶۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

جمعه دوم تیرماه ۱۴۰۲، گروه‌هایی از شهروندان در ایرانشهر، سیب و سوران و چابهار در استان سیستان و بلوچستان با دادن شعارهای اعتراضی دست به تجمع‌های اعتراضی زدند. معترضان در تجمع ایرانشهر شعارهایی مانند «تجاوز، جنایت، لعنت بر این ولایت»، «مرگ بر خامنه‌ای» و «مرگ بر دیکتاتور» سر دادند. تظاهرات این جمعه در شهرهای بلوچستان به درخواست مولوی عبدالغفار نقشبندی، امام جمعه پیشین راسک برای همبستگی با معترضان زاهدانی انجام شده‌است.

ز حرص مدحش اندر زمین ایرانشهر همی بروید شعر ار پراکنند شعیر

در اواسط سال‌های جنگ جهانی اول، یک گروه کوچک از روشنفکران ایرانی «مجله کاوه» که علیه دشمنان آلمان و برای استقلال ایران فعالیت می‌کرد، منتشر کردند. بعد از شکست آلمان در جنگ اول جهانی (۱۹۱۸-م)، گروه نویسندگان دوره اول مجله «کاوه» شامل: محمد قزوینی، محمدعلی تربیت، ابراهیم پورداود، حسین کاظم‌زاده ایرانشهر، فضلعلی مجتهد تبریزی، محمدعلی جمالزاده و حسن تقی‌زاده به جز جمالزاده و تقی‌زاده، بقیه متفرق شدند. تقی ارانی که از طرف دولت به آلمان اعزام شده بود پس از ورود به برلین به مدت دو سال از فعالین ناسیونالیست افراطی بود و با مجله ایرانشهر و نامه فرنگستان همکاری داشت.

از آنکه بد بحجاز آن و این به ایرانشهر حجاز دین را قبله است و ملکرا ایران

آن‌ که شاهان را به ایرانشهر سر بر نام اوست وان که خاقان را به توران نامهٔ او بر سرست

تو گویی مرگ بگشاده به ایرانشهر، بار اندر به جان کشور افتاده گروهی گرگوار اندر

بنا به روایت کتاب «شهرستانهای ایرانشهر ترجمه صادق هدایت «کومش پنج برج را آژی دهاک پیشوای جادوگران (مغان) بنا کرد که نشیمنگاه پهلویان بود» این روایت باستانی نشان می‌دهد بنیانگذار شهر کومش آژی دهاک پیشوای مغان (جادوگران) بوده‌است و ضمناً پارتیان (پهلویان – اشکانیان) در ایالت کومش می‌زیسته و آنرا به پایتختی برگزیده اند.

آبادان، روستایی در دهستان آبادان بخش دامن شهرستان ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان ایران است. این روستا، مرکز دهستان آبادان است.

استان پیشنهادی بلوچستان شامل شهرستان‌های ایرانشهر، سراوان، سیب و سوران، مهرستان و دلگان با جمعیت تقریبی ۶۰۰ هزار نفر که مرکز آن ایرانشهر است.

از تماشاخانه‌های ایران می‌توان به تماشاخانه سنگلج، تماشاخانه ایرانشهر، تئاترشهر اشاره کرد.

«و از آن قول‌های نیکو که ایرانشهری گفته‌است یکی اندر باب قدیمی مکان است که گفته‌است مکان قدرت ظاهر خدای است و دلیل بر درستی این قول آن آورده‌است که قدرت خدای آن باشد که مقدورات اندر او باشد و مقدورات این اجسام مصور است که اندر مکان است و چون اجسام مصور که مقدورات است از مکان بیرون نیستند درست شد که خلأ یعنی مکان مطلق قدرت خدای است قدرتی ظاهر که همه مقدورات اندر اویند و زشت کردن محمد زکریا مر این قول نیکو را نه چنان است که گفت است قدیم پنج است که همیشه بودند و همیشه باشند: یکی خدای و دیگر نفس و سه دیگر هیولا و چهارم مکان و پنجم زمان و زشتگوی تر از آن که باشد که مر خالق را با مخلوق اندر یک جنس شمرد، تعالی الله عما یقول الظالمون علواً کبیراً»

مدرسهٔ ایرانشهر که در سال ۱۳۱۷ ه‍.خ تأسیس شده، از قدیمی‌ترین مدرسه‌های گرگان است. فعالیت این مدرسه در سال ۱۳۹۰ برای بازسازی متوقف شد و از مهر ۱۳۹۵ دوباره آغاز به‌کار کرد. افراد سرشناسی که در این مدرسه تحصیل کرده‌اند سید رضا سیدین (پدر ورزش گرگان) عبدالقیوم ابراهیمی (بنیان‌گذار دانشگاه آزاد اسلامی گرگان) و محمدرضا لطفی (نوازندهٔ تار، نواساز و مدرس، محقق و مؤلف) هستند.

شده گویی به ایرانشهر با عز و فخار اندر تبار اهرمن چیره به یزدانی تبار اندر

۶ شهرستان سیستان و بلوچستان، شامل زاهدان، زابل، ایرانشهر، سراوان و چابهار باند فرودگاهی دارند. پروازهای درون‌مرزی فرودگاه بین‌المللی زاهدان هفتگی و روزانه هستند که شامل پروازهایی مستقیم به تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، چابهار، کرمان و گرگان می‌شوند. این فرودگاه به چند کشور نیز پرواز خارجی دارد.