آب نی

شادیت را غم کنم چون آب نیل که نیابی سوی شادیها سبیل

ارکواز دو رودخانه فصلی دارد. رودخانه پیرمحمد (گاوی) که از کبیر کوه سرچشمه می‌گیرد و از میان شهر می‌گذرد. رودخانه پالشک آب نیز از جنوب شهر عبور می‌کند.

برین کینه آرامش و خواب نیست همی چون دو چشمم به جوی آب نیست

همزمان که مقدار آب ناحیه‌ای بر اثر خشک‌سالی کم می‌شود کیفیت آن نیز تقلیل می‌یابد و گاهی شور می‌شود. ضرر شور‌شدن آب نیز کمتر از کاهش حجم آب نیست. چرا که وقتی آب به سمت شور‌شدن می‌رود تولید و بهره‌وری آن، به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.

سیری زآب نیست جگرهای تشنه را کی خون ما ز خنجر سیراب می چکد

سایه بزدان خداوندی که دست لطف او دارد اندر تاب آتش آب نیلوفر نگاه

سال‌هاست که خشکسالی در مناطق مرکزی، شرق و جنوب کشور ایران جولان می‌دهد و استان‌های فارس، خراسان جنوبی و اصفهان به‌تدریج از سفره‌های زیرزمینی آب تهی شده‌اند و حجم آب زاینده‌رود اصفهان کاهش داشته‌است. وقتی سفره‌های آب زیرزمینی خالی می‌شود، تعادل زمین به هم می‌خورد و زمین نشست می‌کند چراکه وقتی سفره‌های زیرزمینی خشک شد، طبقات خاک نشست می‌کند و محل ذخیره آب نیز از بین رفته‌است و برای جلوگیری از خالی از سکنه شدن مناطق شرقی، جنوب شرقی و مرکزی کشور ایران همواره می‌بایست آب موردنیاز این مناطق به‌گونه‌ای ویژه تأمین می‌شده‌است.

(پس گوییم که مرکز عالم آن نقطه است که میانه قبه افلاک است و از خاک یک جزو نا متجزی اندر اوست، و دیگر جزوهای زمین همه بر آن یک جزو تکیه کرده اند و فرودین جزوهای زمین مر جزوهای برین را چو ستون ها گشته اند و خاک به جملگی مر آب را ستون گشته است – از بهر آنکه آب بر سر خاک ایستاده است – و هوا بر سر آب افتاده است و آب مر هوا را ستون گشته است تا هوا به مرکز نرسد و باز آتش اثیر بر سر هوا افتاده است و هوا مر آتش را ستون گشته است تا آتش به مرکز نرسد و باز فلک بر سر آتش اثیر افتاده است و اثیر به زیر او اندر ستون گشته است تا فلک بر هوا نیفتد، هم چنان که هوا به زیر آتش اندر است تا آتش بر آب نیفتد و آب به زیر هوا اندر ستون گشته است تا هوا بر سر خاک نیفتد و خاک به زیر آب اندر ستون گشته است تا آب به مرکز عالم نرسد و جزوهای خاک مر یکدیگر را ستون ها گشته اند تا عالم چنین به تدبیر حکیم بر پای شده است. و بیشتر از مردمان از این حال آگاه نیستند و مر این ستون ها را که صانع حکیم به پای کرده است اندر زیر این قبه عظیم و گنبد بلند نبینند، چنانکه خدای تعالی همی گوید، قوله: ( الله الذی رفع السموت بغیر عمد ترونها). و به مثل تکیه کردن جملگی اجزای عالم بر آن جزو که اندر مرکز است، چو تکیه کردن پوشش خانه چهار سو است بر ستونی که اندر میان خانه باشد و همه سرهای تیرها و گذرها بر آن ستون اوفتاده باشد. و آن ستون بر این ستون است راست ایستاده، و آن همه بارها بر این ستون اوفتاده باشد. پس این ستون عالم، آن نقطه خاک است که اندر مرکز اوست. و نیز گوییم که از جملگی جزوهای جسم کلی که عالم است، هیچ جزوی آرامیده نیست مگر آن یک جزو که اندر مرکز است. و به مرکز عالم نه آن یک جزو خاک مخصوص است که آنجاست، بل که مرکز عالم نقطه وهمی است که آن میانه فلک الاعظم است و گرانی های خاک و آب همیشه به جانب های آن نقطه بر راستی ایستاده باشد، و چو آب های روان از رودهای عظیم و سیل های قوی مر خاک و سنگ را از بالاها سوی نشیب ها نقل همی کند و بادها مر ریگ های روان بسیار از جایی به جایی همی برد، گرانی های زمین از جایی به جایی همی شود. و روا نیست که از مرکز عالم بار زمین بر یک جانب بیشتر از آن باشد که بر دیگر جانب ها، از بهر آنکه به مثل قطر زمین چو عمود ترازوست و میانه آن عمود مرکز عالم است و بار زمین از هر دو سر بر راستی است سخته و میانه آن عمود به مثل معلاق فلک اندر آویخته است، هر گاه که آب ها و بادها مر گرانی های بسیار – از خاک و ریگ و آب – از آن سر عمود بدان سر دیگر افکند، زمین به کلیت از جای خویش بگراید به جای دیگر و مرکز عالم از آن نقطه خاک به نقطه دیگر بدل شود و آن معلاق از عمود زمین به جایی افتد که بر هر دو سر او بار یکسان باشد، هم چنان که چو میانه ی عمود به رشته ای آویخته باشد و بار بر هر دو سر عمود یکسان باشد، اگر بعضی از بار از یک سر عمود به دیگر سر برده شود، مر آن رشته معلاق را از آنجا که باشد بدان سر که بار سوی او برند نزدیک تر باید بردن تا عمود راست بایستد. پس بدین شرح که بکردیم، پیدا شد که همان نقطه کز خاک وقتی آرامیده باشد چو اندر مرکز باشد، به وقتی دیگر متحرک باشد سوی نقطه دیگر که پیش از آن او سوی او متحرک بود. و ممکن است که همه جزوهای خاک یک یکبه زمان دراز بدین تصرف عظیم که همی رود از باد و آب بر این جسم که خاک است، بدان نقطه مرکز رسند به بسیار دفعه ها. و این برهان هایی که نمودیم، دلیل است بر آنکه حرکت اجسام طبیعی به قسر است نه به طبع، و طبع نامی است مر قسر را، و ما فرق میان طبع و قسر اندر این قول گفتیم. و حال آتش اثیر که بر حاشیت طبایع ایستاده است، از دو بیرون نیست: یا تکیه بر هوا کرده است و هوا به میان او و میان آب ستون گشته است و مر او را همی نگذارد که سوی مرکز فرود آید – هم چنانکه آب مر هوا را نگذارد کز او فرو گذرد - ،یا فلک مر او را همی نگذارد کز او بر گذرد. و بدین هر دو روی لازم آید که آن آتش اندر مرکز خویش مقسور است و حرکت او بدان قسر است که بدو رسیده است.)

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، در حالی که مستید به نماز نزدیک نشوید تا آن گاه که (مستی زایل شود و) بدانید چه می گویید و نیز در حال جنابت (به نماز نزدیک نگردید) تا غسل کنید مگر در حال مسافرت (که آب نیابید) و نیز در حال جنابت به مسجد نزدیک نشوید تا وقتی که غسل کنید مگر آنکه رهگذر باشید، و اگر مریض یا در سفر بودید در حالی که یکی از شما از قضای حاجت آمده یا با زنان همبستر شده و آبی نیافتید (یا از استعمالش معذور بودید) پس خاک پاکیزه‌ای بجویید و (پس از زدن دو دست بر آن) صورت‌ها و دست هایتان را مسح کنید، که به راستی خداوند بخشنده و بسیار آمرزنده‌است. آیه ۴۳ سوره نسا

آنجا که نوبهار نباشد همه خزان آنجا که آب نیست جهد از زمین شرار

ایمن مگر ز تیغ تو در آب نیست عکس؟ کآبش ز موج، جوشن و برگستوان دهد

آنکسیمندر عقیده داشت که «همهٔ اشیاء از یک مادّه ساخته شده‌اند، ولی این مادّه برخلاف آنچه تالس می‌پنداشت، آب نیست و نیز هیچ یک از موادّی که ما می‌شناسیم، نیست؛ بلکه مادّه‌ای است نامتناهی و جاویدان که همهٔ جهان‌ها را در بر گرفته است.» - چون آنکسیمندر زمین را یکی از جهان های متعدد می‌پنداشت.

در قاهره نماز عید بکردم و سه شنبه چهاردهم ذی الحجه سنه احدی و اربعین و اربعمایه از مصر در کشتی نشستم و به راه صعید الاعلی روانه شدم و آن روی به جانب جنوب دارد. ولایتی است که آب نیل از آن جا به مصر می‌آید و هم از ولایت مصر است و فراخی مصر اغلب از آن جاست، و آن جا بر دو کناره نیل بسی شهر‌ها و روستاها بود که صفت آن کردن به تطویل انجامد، تا به شهری رسیدیم که آن را اسیوط می‌گفتند وافیون ازاین شهر خیزد و آن خشخاش است که تخم او سیاه باشد. چون بلند شود و پیله بندد او را بشکنند از آن مثل شیره بیرون آید. آن را جمع کنند و نگاه دارند افیون باشد و تخم این خشخاش خرد و چون زیره است. و بدین اسیوط از صوف گوسفند دستارها بافند که مثل او در عالم نباشد و صوف های باریک که به ولایت عجم آورند و گویند مصری است همه از این صعیدالاعلی باشد چه به مصر خود صوف نبافند و من بدین اسیوط فوطه ای دیدم از صوف گوسفند کرده که مثل آن نه به لهاور دیدم و نه به ملتان و به شکل پنداشتی حریر است. و از آن جابه شهری رسیدیم که آن را قوص می‌گفتند و آن جا بناهای عظیم دیدم از سنگ های که هر که آن ببیند تعجب کند؛ شارستانی کهنه و از سنگ باروی ساخته و اکثر عمارت های آن از سنگ های بزرگ کرده که یکی از آن مقدار بیست هزار من و سی هزار من باشد و عجب آن که به ده پانزده فرسنگی آن موضع نه کوهی است و نه سنگ تا آن‌ها را از کجا و چگونه نقل کرده باشند.

آلودگی آب‌های زیرزمینی (که آلایش آب‌های زیرزمینی نیز نامیده می‌شود) هنگامی اتفاق می‌افتد که آلاینده‌ها به داخل زمین راه یافته و راه خود را به سمت آب‌های زیرزمینی پیش می‌روند. این نوع از آلودگی آب نیز می‌تواند به‌طور طبیعی به دلیل حضور جزئی و ناخواسته یک عنصر آلاینده یا ناخالصی در آب‌های زیرزمینی وجود دارد، رخ می‌دهد که در این صورت به آن به جای آلودگی، آلایش گفته می‌شود.

اتیل سلولز با گرید غذایی یکی از معدود فیلم‌ها و غلیظ‌کننده‌های غیر سمی است که محلول در آب نیست. این ویژگی اجازه می‌دهد تا از آن برای محافظت از مواد در برابر آب استفاده شود.

در منطقه خزری ایران، که رودخانه‌های سرچشمه گرفته از کوهها، به‌طور گسترده در آن روان است، روش‌های آبیاری به طرز قابل توجهی با تکنیک‌ها و روش‌های استفاده شده در نواحی خشک این کشور، که مشخصهٔ آن استفاده از قنات می‌باشد، متفاوت است. در مناطق پشت ساحل خزر که در آن برنج کشت می‌شود، نیاز به آب قابل توجه است و برای آبیاری نیاز به سازماندهی دقیق وجود دارد. تخمین زده می‌شود که یک هکتار برنج در فومنات از ۹،۰۰۰ متر مکعب، تا ۱۸،۰۰۰ متر مکعب با متوسط ۱۲،۴۰۰ متر مکعب آب نیاز دارد. سیلاب تراس‌های برنج درشروع چرخه محصول به تنهایی شامل ۲،۷۰۰ متر مکعب در هکتار می‌شود.

یا چون غدیر بود پر از آب نیلگون از زر زورقی زبر آب آن غدیر

هر یک از مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی به مقدار و کیفیت مشخصی از آب نیازمند است. در این میان آب مورد نیاز جهت شرب باید دارای استانداردهایی عاری از آلودگی‌های مختلف تلقی شود. در سال ۲۰۱۵ میلادی ۷۱ درصد جمعیت جهان (۵٫۲ میلیارد نفر) به نوعی به شبکه انتقال آب سالم دسترسی داشته‌اند. با این وجود همچنان آب شرب حدود ۲ میلیارد نفر از ساکنان زمین دارای آلودگی‌های مدفوعی است. استفاده از آب‌های آلوده زمینه را جهت انتشار بیماری‌های مختلف فراهم خواهد ساخت. از این رو تأمین آب به خصوص جهت تأمین آب شرب نیازمند مراحل جمع‌آوری، تصفیه و انتقال مناسب آب می‌باشد.

تشنگی در خواب ممکن نیست کم گردد ز آب نیست صبر از خونِ عاشق چشمِ فتّانِ ترا

در بهمن ماه ۱۳۸۹ عده‌ای از مردم شهمیرزاد طی نامه‌ای به رئیس‌جمهور (که رونوشت آن دربردارندهٔ ۴۶ صفحه امضاء، به مقامات دیگر هم فرستاده شد) خواهان پیوستن به استان مازندران شدند. در بخش پایانی این نامه چنین آمده‌است: «بار دیگر تقاضای الحاق شهر عزیزمان شهمیرزاد به استان سرسبز مازندران داریم تا دلسوخته از به یغما بردن آب و آبخانه‌های شهرمان و محرومیت‌های موجود با انضمام به فضای سبز و جنگل انبوه و آب نیلگون دریای خزر آرام گیرد و از حضرتعالی عاجزانه می‌خواهیم که خواسته به حق ما را جامه عمل بپوشانید.»