بامدادان

نخستین مقاله انتقادی دوستدار با نام امتناع تفکر در فرهنگ دینی با نام مستعار «بابک بامدادان» در سال ۱۳۶۱ در نشریه الفبا چاپ پاریس به سردبیری غلامحسین ساعدی منتشر شد. چاپ این مقاله، نام او را به عنوان اندیشمندی نوجو، صاحب‌نظر و جسور به دیگران شناساند. بیان جسورانه، زبان بی‌پرده و تا اندازه‌ای پرخاشجو در نفوذ نوشته‌هایش در میان اهل فکر و اندیشه مؤثر بودند.

بامدادان که سر از خواب گران برگیرد چشم مخمور بتم شیوهٔ دیگر گیرد

مَزْدَک یا مزدک بامدادان اصلاح‌گر اجتماعی و کنشگر مذهبیِ ایرانی در زمان شاهنشاهی ساسانی بود. وی در دورهٔ پادشاهی قباد یکم فرقه‌ای مذهبی بنیان نهاد و به تبلیغ آن پرداخت. او مروج آیینی بود که تحت تأثیر باورهای مانی به‌ویژه باور «بوندوس» یا «زرتشت خورگان» قرار داشت؛ در واقع، می‌توان گفت فرقه‌ای که مزدک بسط و گسترش داد همان آیین بوندوس بود.

خورشید به وقت بامدادان چون داد مراد نامرادان

دو چشمم هر شبی تا بامدادان ز هجر خویشتن بیدار داری

ازاین‌رو او را قُطْرُب (به‌معناهای: دزد ماهر در دزدی، و گرگ) خوانند زیرا بامدادان بر سیبویه وارد می‌شد و هرگاه که سیبویه درِ خانه را می‌گشود، وی را پشت درگاه می‌دید، و سیبویه به وی گفت: ما أنتَ إلّا قُطرُبُ لَیل (تو جز دزدِ شب نیستی!).

بامدادان که صبا حلّه خضرا پوشد نوعروسان چمن را بگه جلوه گری

بامدادان از برای امتحان ایستاد او منتظر بر آستان

جهان افروز رامین بامدادان ز بخت خویش خرم بود و شادان

بامدادان به تماشای چمن بیرون آی تا فراغ از تو نماند به تماشای دگر

برآمد بامدادان مهر روشن به پهنای فلک گسترد دامن

که رود شب به خواب از همه پیش بامدادان رسد به منزل خویش

به دیگر روز یوسف بامدادان که شد دلها ز فیض صبح شادان