اطلاق

کردی چه سفر ز کوی اطلاق زی کشور قید و ملک تقیید

صبح‌الاعشی ج ۲ ص ۱۶۰ می‌نویسد: یکی از ستارگان منازل قمر است، و آن ستاره‌ای است قرمز و نورانی در میان دو ستاره کم نور که عربان آن دو را «نیاطی القلب» خوانند و اصحاب صور این ستاره را قلب گویند از آنجا که در موضع قلب از صورت عقرب قرار دارد؛ و قلوب چهار ستاره‌اند: یکی همین قلب‌العقرب، دوم قلب‌السمکه، سوم قلب‌الثور، چهارم قلب‌الاسد، و هر جا قلب به‌طور اطلاق و بدون اضافه ذکر شود مراد قلب العقرب است.

در قرن بیستم مارتین هایدگر، فیلسوف آلمانی، فیلسوفان اگزیستانسیالیست دیگری چون ژان پل سارتر، سیمون دوبوار و آلبر کامو (هیچ گرا، آثار آلبر کامو به نگرش‌های اگزیستانسیالیسم شباهت دارد، اما در اصل آبسوردیسم می‌باشد) را تحت تأثیر خود قرار داد. فئودور داستایوسکی و فرانتس کافکا نیز مفاهیم اگزیستانسیالیستی را در آثار ادبی خود دستمایه قرار دادند. همان‌طور که گرایش‌های مشترک بین متفکران اگزیستانسیالیست وجود دارد، تفاوت و اختلاف نظرهایی هم بین آنها مطرح است. تفاوت اصلی بین اگزیستانسیالیست‌هایی است که منکر وجود خدا هستند مانند سارتر و اگزیستانسیالیست‌هایی که معتقدند خدا وجود دارد مانند تیلیچ. و الزاماً همهٔ آن‌ها درستی اطلاق اگزیستانسیالیسم به آثارشان را قبول نداشتند.

ذاتت ز قیود مطلق و طاق حتی که ز نام قید واطلاق

شاهی که ثابت است بوحدت وجود او اعلی است که تقید و اطلاق بود او

این کلمه در اصل در انگلیسی قرن هجدهم، معنی پینه‌دوز می‌داده‌است، اما از نیمه قرن نوزدهم بواسطه انقلاب صنعتی و تغییر و تحولات سریع در میان طبقات اشراف و شکل‌گیری طبقه متوسط، معنای آن به «طرز فکر کسی اطلاق شد که مردم عامی را تحقیر می‌کند و اهل تفاخر است، مانند تغییری مشابه آنچه در فارسی بر سر کلمه علاف آمد که از اسم یک شغل تبدیل به صفتی برای اشخاص شد.»

میانشان واسطه نفس بتولی که بر تقیید و اطلاقست دارا

برون از قید تقلیدست و اطلاق که هم در انفس است و هم در آفاق

قید هستی را بهل گر وصل میجوئی حسین زانکه خوف فرقت اندر حالتت اطلاق نیست

علم به عالم اطلاق زن ز باده لعل مشو چو فلسفیان قید علت و معلول

ذاتنا عن وصف اطلاق و قید مطلق ماعندنا زین وشین

صاحب دولت علی الاطلاق خسرو عالمی علی التحقیق

گاه در دوران معاصر به فارسی‌زبانان افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان تاجیک و به فارسی‌زبانان قفقاز تات اطلاق می‌شود. با این حال، واژه‌های تاجیک و تات از نظر تاریخی به‌عنوان مترادف فارس‌زبان به کار می‌رفتند. بسیاری از چهره‌های تأثیرگذار فارسی‌زبان از خارج از مرزهای امروزی ایران به ویژه آسیای میانه، افغانستان و تا حدی کمتری از قفقاز هستند. در زمینه‌های تاریخی ممکن است از «پارسی» برای پوشش همه موضوعات ایران باستان، بدون توجه به پیشینه قومی، استفاده شود.

لُرستان به معنی سکونتگاه مردم لر واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. حدود لرستان از برخی مناطق دشت‌های شرقی عراق آغاز و تا غرب و جنوب غرب ایران گسترده‌است. حدود سرزمین لرستان در طول دوران دچار دگرگونی شده‌است. گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بختیاری، لرهای کهگیلویه و لرهای بویراحمدی را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام‌گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد.

گر نشد غره بدین صندوق‌ها هم‌چو قاضی جوید اطلاق و رها

تقریباً تمام مورخان این خاندان را به‌نام «ابوشجاع بویه» (پدر سه بنیانگذار آن) آل بویه نامیده‌اند و علاوه بر آن نام دیالمه را به سبب اطلاق آنان به دیلمیان و دیلمستان نیز به کار برده‌اند. از جمله کتاب تاریخ دودمانی آل بویه «کتاب التاجی فی اخبار الدوله الدیلمیه» نوشتهٔ ابواسحاق صابی، وی لفظ دیالمه را برای آل بویه به کار برده است.

تمام ناحیه بام و صفی‌آباد در اشغال ترک‌های بغایری بود که شمار آن‌ها به ۱۳۰۰ خانوار می‌رسید. اینان دو تیره بودند، تیره ای که جزء بام محسوب می‌شدند ۸۰۰ خانوار و تیره ای که بخش صفی‌آباد بودند که شمار آن‌ها ۵۰۰ خانوار بود… طبق نظر صنیع الدوله بغایری‌ها تیره ای از ترکان گرایلی هستند که توسط هلاکوخان از قراقوم به خراسان آورده شدند. تمام آنچه را که ما توانستیم در مورد کلمه ارغیان دریابیم این بود که، این نام به شهری در پای کوه‌های واقع در سه چهار مایلی بام اطلاق می‌شده‌است.

این اصطلاح معمولاً به تحلیلی اطلاق می‌شود که با استفاده از ابزارهای تحلیل خودکار انجام شود و به تحلیل انسانی (دستی) بازنگری کد گفته می‌شود.

«ساکا» (坂) به معنای شیبی است که از گردنه کوه پایین می‌آید و به شیبی اطلاق می‌شود که هنگام ورود به دشت کانتو از ناحیه غرب از گردنه کوه پایین می‌آید.

از ریشه جَبَرَ در عربی گرفته شده که به معنای شکسته بندی و جُبران است، اما خوارزمی آن را بر عملِ افزودن جمله‌های مساوی بر دو سوی یک معادله، برای حذف جمله‌های منفی، اطلاق می‌کند.