اوروک

تا اواخر دوره اوروک توسعهٔ ارسلان‌تپه به حدی رسیده بود که مجموعه‌ای بزرگ معبد و کاخ را شامل باشد. از نظر فرهنگی، ملید جزئی از «میانرودان شمالی» محسوب می‌شد و نقش مستعمره‌ای تجاری در راستای فرات را داشت که تأمین مواد خام برای سومر (میانرودان سفلی) را بر عهده داشت.

بزرگان به گیلگمش و انکیدو برای سفر پند و اندرز می‌دهند. دو قهرمان به دیدار ایزدبانو نینسون می‌روند که یاری خدای خورشید، شَمَش، و کمک زن وی، آیا، را می‌طلبد. نینسون انکیدوی یتیم را به فرزندی می‌پذیرد. گیلگمش دستوراتی برای اداره اوروک در نبودش می‌دهد. قهرمانان به راه می‌افتند.[خ]

الکساندروس ماوروکورداتوس (یونانی: Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος؛ ۱۱ فوریهٔ ۱۷۹۱ – ۱۸ اوت ۱۸۶۵ (۷۴ سال)) یک سیاست‌مدار اهل یونان بود.

گیلگمش به خانه برگشته است، کار خود را به انجام رسانده‌است. او خسته و ساکن شده‌است. چیز دیگری قرار نیست در زندگی وی اتفاق بیفتد. گیلگمش به همراهش (اور-شانابی) می‌گوید بر بالای دیوار اوروک برو و شهر را مشاهده کن. چه می‌بینی، زندگانی بشری را خواهی دید، پرده پایین می‌افتد و روایت خاتمه می‌یابد.

اسطورهٔ انکی و اینانا داستان چگونگی جشن گرفتن ایزدبانوی جوان معبد اینا در اوروک، به همراه پدرش انکی است.

کتیبهای بر روی مجسمه نذر شده پادشاه لوگال-کیسالسی (یا لوگال-گیپارسی) که در قرن بیست و چهارم پیش از دوران مشترک بر اوروک و اور حکومت می‌کرد، به نامو به عنوان همسر آنو اشاره می‌کند. جولیا کرول پیشنهاد می‌کند که این دوگانه‌سازی سنتی در اوروک دودمان نخستین بود، اما طبق گفته فرانس ویگرمن هیچ اشاره مستقیم دیگری به نامو در جایگاه همسر آنو شناخته نشده است. یک استثنای احتمالی افسون بابلی باستان است که احتمالا به او به عنوان «پاکِ آن» اشاره می‌کند، اما این گواهی دقیق نیست.

مادر وی اوروک خاتون، مسیحی بود و تحت تأثیر کشیشان دربار، فرزند خود را غسل تعمید داده و به افتخار پاپ زمان که نیکلاس چهارم بود، او را «نیکلاس» نام نهاده بود. بروز یک بیماری در کودکی موجب شد که نامش را به «خربنده» تغییر دهند و در زمانی که اسلام آورد به «خدابنده» تغییر نام داد. به هنگام تاجگذاری نامش را به «محمد اولجایتو خان» تغییر داد که به معنای «پادشاه بزرگ مبارک» بود و تا پایان عمر به این نام باقی ماند.

در فهرست شاهان سومر که در حدود سدهٔ بیستم پیش از میلاد گردآوری شده‌است، یک خاندان با سه پادشاه با عنوان شاهان اوان گنجانده شده‌است که نام آنان حتی در همان زمان هم از بین رفته بوده‌است و فقط قسمتی از نام سومین شاه به دست ما رسیده‌است. مدت حکومت این سه شاه در مجموع در حدود ۳۶۰ سال ثبت شده که نمی‌تواند درست باشد. حاکمیت این سه شاه باید دست کم یک نسل به طول انجامیده باشد و این دوره به احتمال فراوان پیامد پیروزی ایلامیان بر خاندان نخست اوروک و برافتادن این خاندان بوده‌است که باید در حدود سال ۲۵۸۰پ. م بوده باشد.

سرآغاز و ستایش. پادشاه گیلگمش، ظالمانه بر مردم شهر اوروک حکومت می‌کند، آنها به خدایان شکایت می‌کنند. خدایان برای مشغول کردن و تغییر مسیر نیروهای فرابشری وی، همتایش را خلق می‌کنند: مردی وحشی با نام انکیدو که توسط حیوانات وحشی بزرگ شده‌است. دام‌گذاری، انکیدو را می‌بیند، وی را با کمک یک روسپی از گله به دور می‌کشاند و می‌فریبد. روسپی هنرهایش را به او نشان می‌دهد و پیشنهاد می‌دهد که با او به اوروک برود، جایی که گیلگمش، انکیدو را در خواب دیده‌است.

حماسۀ گیلگمش یکی از شناخته‌شده‌ترین حماسه‌های میان‌رودان است و بیشتر به عنوان کهن‌ترین قطعه ادبی برجستۀ جهان شناخته می‌شود. این داستان در ابتدا تعدادی داستان کوتاه جداجدا بود و تا سدۀ هجدهم در یک حماسه یک‌‌تکه گردآوری نشده‌بود. داستان دربارهٔ گیلگمش، پادشاه سومری، که یک شخصیت تاریخی هم هست، و دوست خوب او، انکیدو و ماجراهای گوناگون آنهاست که در پایان به مرگ می‌انجامد. در نیمه دوم داستان گیلگمش، که از مرگ دوستش و مرگ نزدیک خود ناراحت بود به جستجوی جاودانگی می‌رود. در پایان گیلگمش ناکام می‌ماند، اما با این واقعیت کنار می‌آید که سرانجام قرار است بمیرد و پادشاهی داناتر به شهر او، اوروک، می‌رود.