بطلمیوس

مسخّن دان دل تنگم مجسطی را نمی‌دانم به بطلمیوس بگذار این مُمثل را و مایل را

احمد بن حسن جرجانی که در صوان الحکمه تالیف ظهیرالدین ابوالحسن بیهقی با کنیه ی ابوالهیثم آمده‌است. ابوالهیثم اسماعیلی بوده و شاگردانی داشته‌است و سخنانی مشتمل بر مباحث دینی اسمعیلیه. او در نسخه‌ای از صوان الحکمه و مجموعه رسایل فارسی ابن سینا به نام ابن الهیثم خوانده شده که پیداست با حکیم ابوعلی بن الهیثم معروف به بطلمیوس ثانی خلط شده‌است.

کاساندر چون دید که اسکندر پسر اسکندر، بزرگ شده و در مقدونیه گفتگو از این است که او را از محبس بیرون آورده بر تخت بنشانند، از عاقبت این کار ترسید و نابودی خود را در آن دید؛ بنابراین به گلوسیاس رئیس زندان نوشت که سر رکسانه و اسکندر را ببرد و تن آنها را پنهان دارد و چنان کند که اثری از این دو قتل نماند. این امر اجرا شد و اسکندر چهارم و مادرش رُکسانه زهر داده شدند. کاساندر و لیزیماک و بطلمیوس و آن‌تی‌گون از این واقعه خشنود شدند، زیرا آنها همواره نگران بودند که مبادا اسکندر بزرگ شده بر تخت نشیند و پادشاهی پدر را از آنها بخواهد. از این زمان افراد مذکور امیدوار شدند که بر ممالکی که در تصرف آنان بود، بی‌منازع سلطنت خواهند کرد.

وی است. او نظر بطلمیوس را به ویژه قرار دادن زهره و عطارد زیر خورشید بسیار مورد انتقاد قرار می‌دهد.

مرا خوانند بطلمیوس ثانی مرا دانند فیلاقوس والا

این کتاب را «نالینو»[واژه‌نامه ۸] به ایتالیایی ترجمه کرده و او نقشه خوارزمی را تهیه شده به امر مأمون می‌داند که از نقشه بطلمیوس دقیق‌تر است. مخصوصاً سرزمین‌هایی که زیر فرمان اسلام قرار داشتند دقیق تر بیان شدند. بهبود دیگر حذف درازی گزاف دریای مدیترانه در نقشه‌های بطلمیوس است. هر چند گاه اشتباهاتی بیش از بطلمیوس هم دارد.

اقدامات پدربزرگ آنتیگونوس دوم (آنتیگونوس اول مونوفتالموس) و پدرش نوسانات زیادی در موفقیت و شکستشان نشان می‌داد. آنتیگونوس اول پس از اینکه بیش از هر کسی به اتحاد مجدد امپراتوری اسکندر نزدیک شد، در نبرد بزرگ ایپسوس در سال ۳۰۱ قبل از میلاد شکست خورد و کشته شد و سرزمینی که قبلاً تحت کنترل او بود بین دشمنانش، کاساندر، بطلمیوس، لیسیماخوس و سلوکوس تقسیم شد.

در ابتدا، در شرق، مصر در مرحله اولیه اروپای دوران باستان تحت حاکمیت پارسیان بود و در عصر هلنیستی به امپراتوری بطلمیوسی عصر هلنیستی رسید. لیبی توسط قوم بربر ساکن بود، در حالی که در امتداد ساحل مستعمرات فنیقی‌ها و یونانی (استعمار دوره باستان) ایجاد شد.

اسکندر بزرگ (هنگامی که به مخاطبان امپراتوری به عنوان زیربنای امپراطوری مقدونیه می‌پرداخت)، زیربنای امپراتوری سلوکی و پادشاهان بطلمیوس مصر همگی لباس بنفش پوشیدند.

وه چه معراجی که او را در صفات عقل بطلمیوس و جالینوس مات

ز شکلهای تو عاجز روان بطلمیوس ز حکمهای تو قاصر روان بومعشر

تاریخ‌نگاران و جغرافی‌دانان نامداری همچون پلینیوس( کتاب تاریخ طبیعی )، بطلمیوس( کتاب جغرافیا )، پلوتارک( کتاب بیوگرافی تطبیقی ) و دیون کاسیوس( کتاب دانسته‌های نویسندگان یونان باستان و لاتین دربارهٔ سکوتیا و قفقاز ) همگی در آثار خود تأکید داشته‌اند که رود کورا مرز میان ارمنستان و آلبانیای قفقاز( آران یعنی سرزمینی که امروزه جمهوری آذربایجان نامیده می‌شود ) بوده‌است و آرتساخ( قره‌باغ ) در سمتی از این رود قرار دارد که جزئی از ارمنستان بوده‌است. در ارمنستان سده‌های میانه آرتساخ را «سیونیک کوچک» و تْساودِک نیز می‌نامیدند.

ابرخس و بطلمیوس در رصد ستارگان، هیات و هندسه.

غلام حکمت و رأیش دو صد ارسطالیس مریض دار شفایش هزار بطلمیوس

بطلمیوس هم آن را پکتین نوشته است؛ بنابراین نام پشتو از همان پکهت – پکتویس – پکتین ساخته شده و پشتو و پختو تلفظ می‌شود.

گر مهندس اوست، بطلمیوس نیز بر درش زانو زنان آید همی

نشنیدند نام بطلمیوس پر فغان و میان تهی چون کوس

درمتون قدیمی از جمله کتاب حدود العالم به عنوان قدیمی‌ترین اثر جغرافیایی به زبان فارسی که در حدود هزار سال پیش تألیف شده، آمده‌است: «خلیج پارس از حد پارس بر گیرد، با پهنای اندک تا به حدود سند»، علاوه بر این همچنین بسیاری از مورخان، محققان و سیاحان اروپایی و غربی از جمله: فلاویوس آریانوس، بطلمیوس، هرودت، استرابون و … در آثار و نوشته‌های خود از دریای پارس یا خلیج فارس به عنوان «سینوس پرسیکوس» و «ماره پرسیکوم» یاد کرده‌اند.

بطلمیوس گفت: بیماری تن، زندان جسم است و غم زندان روح.

- بطلمیوس گفت: امروز را عبرتی بزرگ است، شری که دور بود، پیش آمد و خیری که بود، روبرگرداند.