بطلان

حقا که دروغ داستانی است بطلانی داستان ببینم

تا قبل از این، با توجه به نفوذ چشمگیر ایده‌های ارسطویی و پذیرش مدل زمین‌مرکزی، بحث جدی زیادی در مورد حیات فرازمینی نشده بود. بطلان نهایی مدل زمین‌مرکزی نه تنها به این معنی بود که زمین مرکز جهان هستی نیست، بلکه به این معنی هم بود که نورهای مشاهده شده در آسمان فقط نور نیستند، بلکه اجرام مادی هستند. این احتمال که ممکن است در آن‌ها نیز حیاتی وجود داشته باشد سریعاً به یک موضوع بحث دائمی تبدیل شد، هرچند راه‌های عملی برای بررسی آن وجود نداشت.

بشنو از حال و حدّ استرخا نوع بطلان جملگی اعضا

لاجرم بر کشیده با شنجرف خط بطلان برات را پس داد

صدری که کشد کلک درّر سلک شریفش بر نسخهٔ احکام قضا سرخط بطلان

هر جا نوشته بود ز مجنون حکایتی جسم ضعیف من خط بطلان بر آن کشید

غمگین مباش، چون خط بطلان نمیتوان بر سرنوشت خویش ز چین جبین زدن

تا نگرد دفتر صفای الهی بر سخن ما سوی کشد خط بطلان

با مطالعه وقایع در می‌یابیم که ورود نحمیا خصومت همسایگان یهودیه را فرونمی‌نشاند، بلکه مانند گذشته تصمیم می‌گیرند که جاه‌طلبی‌های او را برای پادشاهی در نزد شاه بزرگ افشا کنند. دلیل آن‌ها برای اثبات این این امر حصاری است که نحمیا اورشلیم را به آن مجهز کرده است. خطر از آنجایی که بسیاری از همسایگان بر اثر ازدواج‌های بین قومی خویشاوندی در یهودیه دارند، دوچندان می‌شود؛ تلاش‌های عزرا (اگر وی پیش از نحمیا باشد) برای بطلان این ازدواج‌ها آشکارا قرین توفیق نشده است. حتی پسر کاهن بزرگ از بیرون یهودیه زن گرفته است. نحمیا در هنگام مأموریت دوم خود ناگزیر شد ممنوعیت را تجدید بکند.

سوره‌های سجده دار را نباید در نماز خواند و موجب بطلان نماز می‌شود.

ابو سعید عبیداللّه بن جبریل بن بختیشوع در میافارقین، یا جزیره برآمد؛ دوست ابن بطلان؛ او یک پزشک بود از آخرین و احتمالاً شاخص‌ترین فرد خاندان بختیشوع، خانواده‌ای از پزشکان سریانی که در ۷۶۵ میلادی از جندی‌شاپور به بغداد مهاجرت کردند. مهم‌ترین آثارش عبارت است از تذکرةالحاضر راجع به اصطلاحات فلسفی به کار رفته در طب، و رساله‌ای در باب بیماری عشق (کتاب العشق مرضاً). او در سال ۱۰۵۸ میلادی درگذشت.

مانی از گرد گل روی تو بیند خط سبز خط بطلان زند از شرم نگارستان را

او در بطلان هر یک از این احتمالات به دلایل عقلی و روایات بسیاری رجوع می‌کند و در پایان نصب فقیهان را محال می‌داند؛ و همچنین ۲۶ دلیل عقلی و نقلی دیگر را نیز در تقویت دیدگاه انعقاد امامت به انتخاب امت مطرح می‌کند.

باطل از قوت پذیرد شأن حق خویش را حق داند از بطلان حق

آفتاب قدح بگردش آر خط بطلان بر آفتاب بزن

«انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، نه فقط نظر سلیقه‌ای هیئت تطبیق فرمانداری تهران را غیرقابل قبول می‌داند، بلکه بر این باور است که چنین اعمال سلیقه‌های غیرفرهنگی، پاسخی در خور از مردم و به‌ویژه نسل جدید خواهد گرفت. تن‌دادن جامعه به این قبیل تصمیم‌های زیان‌بار، هم به شهر و مردم آسیب می‌زند و هم به هویت جمعی و منافع ملی. از این رو، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان انتظار دارد مسئولان ذی‌ربط، هرچه زودتر ضمن اعلام بطلان نظر اعلام شدهٔ هیئت تطبیق فرمانداری تهران در این زمینه، به‌طور جدی به اعضای این هیئت یادآوری کنند که لازم است از تصمیم‌گیری‌های تنگ‌نظرانه، غیرکارشناسی و سلیقه‌ای بپرهیزند، تا دیگر بار شاهد چنین خبرهایی نباشیم.» [۱]

منظور از آزادی در اینجا این است که وقتی آزادی زمینهٔ کنش‌های من دانسته شود بطلان هر گونه هدف که از پیش برای کنش‌های من تعیین شده باشد نمایان می‌شود. من می‌توانم خود را بنا به هدفی که برمی‌گزینم سامان دهم یا به اصطلاح بسازم. می‌توانم معنای زندگی خود را خودم بسازم. همراه با آن من دنیایی را می‌سازم و به آن معنا می‌دهم که خودم بر زمینهٔ آن به سر می‌برم.

بدین ترتیب اوریپیدس بر قدرت اساطیری خدایان خط بطلان می‌کشد و از زیان تسئوس، خرافات و غیب‌گویی را به باد تمسخر گرفته، تکیه بر آن را عملی دور از عقل می‌انگارد و برای تمامی رخدادها در پی دلایل عقلانی است و به عاملی به نام معجزه خدایان اعتقادی ندارد. اوریپیدس نویسنده‌ای آزاداندیش بوده و معتقد است اگر چه می‌توان زبان و قلم را به بند کشید، اما اندیشه را نمی‌توان در حصارها و باورها محصور کرد. هیپولوتوس می‌گوید: «زبانم سوگند خورده، اما ذهنم آزاد است». این سخن اعتراض تماشاچیان را برانگیخت.