بطریق

قطب عالم شه جان مرشد توحید رضا که سلاطین را باشد بطریقت رهبر

بطریقی رود که مردم را سر موئی ز خود نیازارد

یُوصِیکُمُ اللَّهُ وصیت که از جهت اللَّه آید فرض محکم بود. میگوید: یفرض اللَّه علیکم فی اولادکم بعد موتکم. میفرماید اللَّه تعالی، و بر شما می فرض کند در کار فرزندان شما پس مرگ شما. لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَیَیْنِ درین آیت بیان میراث پسران و دختران است، و میراث پدر و مادر. اما پسران که میراث برند بطریق تعصیب برند و معنی تعصیب آنست که چون وارث خودی باشد تنها، مال همه وی را بود، اگر صاحب فرض با وی بود هر چه از سهام ذوی الفرض بسر آید وی را باشد، و پسر را هرگز از میراث محروم و محجوب نکنند، الّا اگر مانعی از موانع میراث چون کفر و رق و قتل در وی موجود بود و تا پسر در جای بود فرزند پسر را در میراث نصیب نیست، و چون پسر نماند فرزندان وی بجای او باشند در میراث. امّا دختران صاحب فرض باشند و معنی فرضیّت آنست که ایشان را از میراث بهره معین نامزد بود. اگر دو دختر بودند یا بیشتر، فرض ایشان دو سیک است، چنان که اللَّه گفت: فَإِنْ کُنَّ نِساءً فَوْقَ اثْنَتَیْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثا ما تَرَکَ، و اگر یکی باشد دختر، فرض وی نیمه مالست، چنان که گفت: وَ إِنْ کانَتْ واحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ.

عیاض بن غَنْم در زمان خلافت عمر، در اوایل سال ۰ ق/ ۴۱م، به اخلاط آمد و با بطریق آنجا صلح کرد. در دوره امویان، پس از درگذشت معاویه، مردم اخلاط شورش کردند و شهر به قلمرو بیزانس پیوست، لکن محمد بن مروان، فرمانروای جزیره، بار دیگر اداره شهر را به مسلمانان سپرد. فرستاده هشام بن عبدالملک برای جنگ با خزرها در سر راه خود به ارّان، چندی نیز اخلاط را به محاصره درآورد.

پیام: اوامر و نواحی را گویند، که خلایق بدان عمل کنند و آن بطریق وجوب بود، ان‌شاء‌اللّٰه توفیق رفیق گردد.

رمانس اسکندر همچنین تأثیر مهمی بر ادبیات حکمت در زبان عربی داشت. در سرالاسرار، رساله‌ای دائرةالمعارف گونه ای که بر طیف وسیعی از مباحث شامل کشورداری، اخلاقیات، چهره‌خوانی، اختربینی، کیمیا، جادو، و طب نگاشته شد، اسکندر به عنوان یک سخنور و در معرض خطابه‌های حکیمانه و به عنوان مکاتبه‌کننده ای با اشخاصی همچون ارسطو نمایان می‌شود. خاستگاه‌های این خطابه‌ها نامعین هستند. هیچ نسخه اصلی یونانی‌ای وجود ندارد، اگرچه ادعاهایی در رساله عربی وجود دارد که توسط یک مترجم بنام قرن ۹ امی میلادی، یحیی ابن البطریق (؟ –۸۱۵ میلادی) از یونانی به سریانی و از سریانی به عربی ترجمه شده‌است. به نظر می‌رسد، که با این حال، رساله در واقع از در اصل در عربی تألیف شده‌است.

اکنون بطریق دوستانم هر دم گویند دوستاران

و گفت: که رجا به طاعت کشد و خوف از معصیت دور کند و مراقبت بطریق حق راه نماید.

ریشه‌های کتاب نامشخص است. اگرچه بطریق در نوشته عربی مدعی است که از یونانی به سریانی و از سریانی به عربی ترجمه شده‌است ولی هیچ نسخه یونانی از آن یافت نشده‌است.

از شاگردان و راویان ابن شهرآشوب می‌توان ابن ادریس حلی، ابن بطریق حلی، ابن ابوطی حلبی و ابن زهرهٔ حلبی را نام برد. در اثر برداشتی نادرست از عبارت علامهٔ حلی که از ابن شهرآشوب به «شیخنا» (شیخ ما) تعبیر کرده، علامهٔ حلی را از شاگردان وی دانسته‌است، لاکن با توجه به زادن علامهٔ حلی در ۶۴۸ ق برابر ۶۲۹ یا ۶۳۰ خورشیدی، این نشدنی است.

دهان شیرین: صفت متکلمی را گویند، بطریق تقدیس از فهم وهم انسانی.

اسقف‌ها، سران دِیر و رُهبانان، همگی، رم را محترم می‌شمردند زیرا در آنجا بود که پطرس، اولین حواری عیسی، کشته شد. همچنین، چون امپراتوری روم غربی دیگر نبود، اسقف رم دولت و خدمات عمومی را در دست گرفت. بنابراین، هیچ دولت یا نیرویی بر اسقف این شهر، که بر مسیحیان برتری داشت، ناظر و حاکم نبود. اما در امپراتوری روم شرقی، بطریق‌ها زیر نفوذ امپراتور روم شرقی بودند و بنابراین رسم شد که امپراتور را هم خلیفهٔ روحانی بشمرند و هم عالی‌ترین مرجع در امور دنیوی؛ اما در دنیای غرب، استقلال اسقف رم به اصلی انجامید که آن را عموم روحانیون غرب پذیرفتند و آن جدایی نهاد دینی از نهاد دولت و امور دنیوی بود. این‌گونه، پایه قدرت پاپ ریخته‌شد.

چو بطریق را از برخود براند اسیران غم را به نزدیک خواند

سموییل علاوه بر این‌ها به فلسفه اسلامی علاقه‌مند بوده‌است، چنان که یکی آثار علی بن رضوان پزشک مسلمان مصری را از عربی به عبری ترجمه نمود و به دنبال آن نیز بسیاری از مقالات ابن رشد را به عبری برگرداند. آشنایی او با آثار ارسطو از روی ترجمه‌های عربی یحیی بن بطریق بعلاوه تفاسیر ابن رشد و ابن سینا بود.

یحی ابن بطریق در قرن دهم میلادی کتاب سرالاسرار، پرخواننده‌ترین کتاب در اروپا از قرن سیزدهم تا شانزدهم میلادی، نوشت.

از اول ایشان را بکشتن گاوی فرمودند هر کدام که باشد، و ایشان بطریق تعنّت سؤال بسیار میکردند و رب العالمین بعقوبت آن تعنت کار بریشان سخت کرد.

ابو یحیی بن البطریق (فعال در سالهای میلادی ۷۹۶–۸۰۶) محقق سوری و پیشگام در ترجمه متون یونانی باستان به عربی بود، وی یکی از چهره‌های مهم اولیه در انتقال آثار کلاسیک بود. او آثار مهم پزشکی جالینوس و بقراط و تترابیبلوس بطلمیوس را برای خلیفه منصور ترجمه کرد

سلسله: اعتصام خلایق را گویند، به حضرت الهی، بطریق عموم.