باستانشناس

او در خلال سفر اکتشافی‌اش در آسیای میانه کوه‌های پامیر را کاوید، سرچشمهٔ رودهای برامپورا، سند و ستلج را یافت و دریاچه لوپ‌نور، ویرانه‌های شهرهای باستانی و مکان‌های باستانشناسی و دیوار چین را نیز در بیابان حوضه تاریم مورد بررسی قرارداد. نتیجهٔ بسیاری از کاوش‌های او پس از مرگش منتشر شد.

محمد زمان خدایی پژوهشگر باستانشناسی شوشتر را همان شهر جندی‌شاپور مشهور معرفی می‌کند. وی با ذکر دلایل تاریخی و زبانشناسی معتقد است که در نامگذاری شهرها و مناطق مشکلاتی بوده و دو جندی‌شاپور (شهر شاپور) وجود داشته‌است که مورخان گاهی یکی را جای دیگری گرفته‌اند. اما وی شوشتر را همان شهر معروف و دانشگاهی جندی‌شاپور می‌داند.

این بقعه آرامگاه سه تن از بزرگان ابهر می‌باشد. در مجاورت بقعه ساختمان‌هایی می‌باشد که امروزه از آن‌ها به عنوان موزه‌ باستانشناسی ابهر استفاده می‌شود. به گفتهٔ محمد آقامحمدی این بنا بر بقایای خانقاهی متعلق به قرن چهارم هجری ساخته شده‌است. خانقاه اولیه متعلق به ابوبکر محمد بن عبدالله ابهری متوفی ۳۳۰ هجری قمری بوده‌است.

بر پایه کاوش‌های باستانشناسی و نوشته‌های یونانیان آن‌ها پیش از اسکیت‌ها به آسیا رسیده‌اند و اسکیت‌ها در آینده جای ایشان را در سرزمین‌شان گرفته‌اند.

در سال ۱۹۵۵ هایردال برای اثبات نظریه خود مبنی بر اینکه مردم پلی‌نزی و جزیره ایستر از آمریکای جنوبی و نه از آسیا به غرب آمده‌اند؛ اردویی تحقیقاتی را به جزیره ایستر ترتیب داد. این اردوی تحقیقاتی نروژی شامل ۲۵ باستانشناس و یک عکاس ارشد به نام آرلینگ بود. آرلینگ همچنین در این فیلم رابطه بین اعضای اردوی تحقیقاتی و مردم محلی را به خوبی به تصویر کشید که می‌توانستند بگویند اسرار مجسمه‌ها را برای ۱۲ نسل می‌دانستند و می‌توانستند نشان دهد آنها چگونه کنده‌کاری و حمل می‌شوند.

قدمت این قلعه به علت عدم مطالعات باستانشناسی منطقه ای در هاله ای از ابهام است اما بر اساس کتب تاریخی و به اعتقاد برخی کارشناسان، قدمت این قلعه و منطقه تاریخی به قرن نهم هجری قمری می‌رسد و عده ای نیز قدمت آن را قبل از دوران صفویه می‌دانند، ولی تاریخ دقیق بنای این قلعه که از آثار دوره اسلامی است، مشخص نیست. این ارگ تاریخی شاهد پیروزی نادرشاه افشار بر اشرف افغان در سال ۱۱۴۲ هجری قمری بوده که در نهایت منجر به فرار افغان‌ها از اصفهان می‌شود.

«به گفته ابن ندیم، نویسنده الفهرست، که در حدود سال ۹۸۷ میلادی نوشته شده؛ در قصر آپادانا در تخت جمشید نوشته‌هایی به صورت لوح‌های چوبی، سنگ و خاک رس در موضوعات متعدد وجود داشت. تعداد بسیاری از این الواح به وسیله اسکندر مقدونی(۳۳۳ پیش از میلاد) نابود شد یا به کتابخانه اسکندریه فرستاده شد. کشف سی هزار لوحه از گل رس در سال ۱۹۳۴ میلادی در زیر زمین ویرانه‌های کاخ آپادانا در تخت جمشید این گفته را تأیید می‌کند. باستانشناسان این بخش را خزانه تخت جمشید یا کتابخانه استخر نامیده‌اند. اسکندر همین‌طور ۲۰۰۰۰ چرم گاوی را که اوستا بر روی آن‌ها نوشته شده بود سوزاند. به ما گفته شده که این کتاب‌ها در بایگانی تخت جمشید نگهداری می‌شدند و زمانی که اسکندر آن قصر را به آتش کشید این کتاب‌ها هم از میان رفتند.»

سایر اصلاحات در زمینه سناریو عملیاتی و تجهیزات ارتش که گفته می‌شود توسط ماریوس انجام شده‌است نیز عمدتاً توسط محققان رد شده‌است. تعداد اندکی از آنها مبنایی در شواهد باستانی و باستانشناسی دارند.برخی دیگر به اشتباه تاریخ گذاری شده‌اند یا به اشتباه نسبت داده شده‌اند. تغییرات در ارتش روم جمهوری متأخر هم بعداً (در طول جنگ اجتماعی و پس از جنگ‌های داخلی به جای پایان قرن دوم قبل از میلاد) رخ داد و هم از شرایط و به نظر نمی‌رسد دیدگاه اصلاح‌طلبانه ماریان پدیده آمده باشد.

تپه وزیارت چهل دختران: این زیارت در یک کیلومتری جنوب‌غرب کله مناره موقعیت دارد که از طرف شمال به زمین‌های زراعتی و منازل رهایشی، از جنوب و از شرق نیز به منازل مسکونی و از غرب به قلارتپه محاط است. آبدهٔ مذکور نظر به هدایت و گزارش هیئت باستانشناسی، ارزش فرهنگی دارد که باید حفظ و نگهداری شود.

مومیایی وی در مارس ۱۹۸۹ به دست ویکتور لوره باستانشناس فرانسوی در دره پادشاهان یافته شد. آمنهوتپ دوم در پی بیماری سرطان مغز در گذشت.