بابر

بنرگس خواب بسته جادوان را بابرو طاق بوده نیکوان را

آگره در سدهٔ ۱۶ میلادی توسط سکندر لودی (سلطان دهلی از دودمان پشتون تبار لودی متوفی به سال ۱۵۱۷) کشف شد. سپس بابر مؤسس سلسله امپراتوری مغولی هند برای مدتی در آگره ماند و ساخت باغ‌هایی چهار گوش به سبک باغ‌های ایرانی را در آنجا مرسوم کرد. اکبر در این شهر قلعه آگره را ساخت و جهانگیر آن را با کاخ‌ها و باغ‌های بسیار زیبا مزین کرد. همچنین شاه جهان با ساخت تاج محل شهرتی عالمگیر برای این شهر به ارمغان آورد. هم‌اکنون این شهر از مراکز گردشگری هند به‌شمار می‌رود.

به‌طور کلی، قابل‌اطمینان‌ترین منابع دربارهٔ زندگی بهزاد، احتمالاً ازآنِ کسانی هستند که مستقیماً با هرات ارتباط دارند مانند خواندمیر، حاکم مغول بابر، و میرزا حیدر دوغلات. نویسندگان مرتبط با حکومت صفویان ازجمله دوست‌محمد هروی، قاضی احمد قمی و اسکندربیگ منشی نیز به‌طور کلی قابل‌اعتماد هستند. اما گفته‌های نویسندگان عثمانی یا مغول، که درک‌شان از بهزاد به‌خاطر افسانه‌های قابل‌توجهی که پیرامون او و کارش شکل گرفته و تحریف شده بود، اعتبار کمتری دارد.

از ایران تبیره برآمد بابر که آمد خداوند گوپال و ببر

از انبوه ایشان مدارید باک ز دریا بابر اندر آرید خاک

ازان نامداران پرخاشجوی بابر اندر آمد یکی گفت و گوی

اکبرشاه، نوهٔ بابر، قلعه لعل را ساخت و آگره را به مرکز هنری، بازرگانی و مذهبی تبدیل کرد. شهرک فاتح پورسیکری در حومهٔ آگره هم از میراث اکبر است. باغ‌های سبز و انبوه قلعه سرخ بازمانده از جهانگیر، پسر اکبر مغول است.

تو بودی بدین جنگشان یارمند کلاهت برآمد بابر بلند

الغ بیگ توانست علاءالدوله را در ترناب شکست دهد و مشهد را تسخیر نماید. در عین حال پسرش میرزا عبداللطیف هرات را فتح نمود. علاءالدوله به جنوب غربی افغانستان کنونی گریخت. الغ بیگ ماوراءالنهر را مهم‌تر شمرده، به آن جا رهسپار گشت ولی بابر در راه برگشت به او حمله کرد و تلفات سنگینی به او وارد آورد.

آگره با نام «اکبرآباد» پایتخت شاهانی چون اکبر، جهانگیر و شاه‌جهان بوده که زبان مادری‌شان فارسی بود و در گسترش زبان فارسی در شبه‌قاره هند کوشیدند و کامیار بودند. نخستین باغ معروف به «باغ‌های پارسی» در کرانه رود یامونا در همین شهر شکل گرفت و سازندهٔ آن شاه بابر بود. نام خاص این باغ ایرانی آرام باغ است.

میرزا ابوالقاسم بابر گورکانی، (۱۴۲۲–۱۴۵۷ م.)، پسر میرزا بایسنقر و نوه شاهرخ پسر تیمور بود. وی حاکم فارس از ۱۴۴۹ تا ۱۴۵۷ میلادی بود.

بابراهیم وارث شد سماعیل که جاری زیر پایش گشت زمزم

بابر در سال ۱۴۵۴ به ماوراءالنهر که تحت کنترل ابوسعید بود حمله برد. این اقدامی تلافی‌جویانه بود علیه فتح سابق بلخ. او به سرعت سمرقند را به محاصره کشید، با این حال مناقشه بین این دو به زودی به پایان رسید و توافق کردند که رودخانهٔ جیحون را به عنوان مرز قرار دهند. این توافق تا زمان مرگ بابر در ۱۴۵۷ باقی ماند. پس از درگذشت او پسرش میرزا شاه محمود جانشین وی گشت.

گفته می‌شود در ۶ مارس ۱۵۲۶، اندک زمانی پیش از تأسیس این امپراتوری به دست بابر، پسر او نصیرالدین همایون ۱۰۰ زندانی افغان را با توپ اعدام نمود.

لوامع نکنت در نقاب خط ّسیاه چو آفتاب بابر اندرون نهان، روشن

مخالفت ابن تیمیه با سفر به قصد زیارت قبور و طلب شفاعت یکی از دلایل جنجالی شدن عقاید او میان مسلمانان بود. محمد بن عبدالوهاب و وهابیت از نظرات او اثر پذیرفته‌اند. او شیعیان را دشمنان داخلی می‌دانست که قتل آن‌ها از صلیبیون و مغول‌ها واجب تر است. برای مثال ابو مصعب الزرقاوی، از رهبران القاعده به نظرات ابن تیمیه در مورد کفر شیعیان استناد می‌کرد. علمای شیعه با او مخالفت کرده و او را یک منحرف می‌دانستند، و از او درخواست برگشت از عقایدش را داشتند، از آنجا که او مقاومت کرده و این را نپذیرفت شش مرتبه به زندان افتاد. بابر یوهانسن، دلیل زندانی شدن او را عرفا، فقها و متکلمانی که با قدرت سیاسی مرتبط بودند می‌داند.

وزین روی ایران سپهدار طوس بابر اندر آورد آوای کوس

بابر یکی از نواده‌های تیمور بود که درگیر مبارزهٔ جانشینی در آخرین سال‌های زندگی شاهرخ بود. وی همراه با خلیل سلطان نوادهٔ دیگر تیمور، خزانهٔ قشون را غارت نموده، سپس خود را به خراسان رسانید. در همان زمان (۱۴۴۸ م.)، الغ بیگ نیز به خراسان حمله کرد و تلاش نمود علاءالدوله را در هرات شکست دهد.

ببحر و برق همی ماند آن دل و خاطر بابر ماند و خورشید آن بنان و بیان

هر لحظه ز ساقی طلب باده ضرورست بیقدر بود هر چه بابرام نگیریم