ایماق

ایماق که به ترکی به معنی قبیله است نام گروهی از مردم هستند که زندگی نیمه عشایری دارند. آن‌ها در افغانستان بیشتر در مناطق غربی بادغیس، غور و هرات و نیز عده‌ای آنان در سایر مناطق افغانستان زندگی می‌کنند و به گویش‌های مختلف از زبان فارسی که هر کدام مربوط به قبیله‌های خاص می‌شوند، سخن می‌گویند. جمعیت آنان کمتر از نیم میلیون تن تا حدود ۸۰۰ هزار نفر در سال ۱۹۹۶ م. تخمین زده می‌شود. گروه‌هایی از ایماق‌ها در حدود ۱۲۰ هزار تن در شمال خراسان در کشور ایران نیز زندگی می‌کنند.

حمله ایران در سال ۱۸۳۷ امارت را تضعیف کرد و در نهایت یارمحمد خان الکوزی آخرین حاکم کامران شاه را در سال ۱۸۴۲ سرنگون کرد و مرزهای شاهزاده را به سمت چهار ولایت، قلمرو ایماق و لاش و جوین گسترش دهد. با مرگ او در سال ۱۸۵۱، امارت به دلیل وجود حاکمان بی کفایت و همچنین جنگ داخلی و تهاجم ایران در سال ۱۸۵۶ رو به افول گذاشت.

ایماق‌ها عمدتاً مسلمان و پیرو مذهب سنی حنفی می‌باشند.[نیازمند منبع]

ایماق‌ها عمدتاً از چهار قبیله تشکیل یافته‌اند که شامل جمشیدی، هزارهٔ ایماق، فیروزکوهی و تیمنی می‌شوند و به همین دلیل است که به نام چهار ایماق خوانده می‌شوند.

گویش ایماقی یکی از گویش‌های زبان فارسی است که توسط مردم ایماق در افغانستان به آن سخن گفته می‌شود.

ایماق‌های چهارگانه امروزه به نام‌های جمشیدی، هزارهٔ ایماق (هزارهٔ قلعه‌نو)، فیروزکوهی و تیمنی یاد می‌شوند و عمدتاً در ساحات مختلف حوزهٔ غرب افغانستان کنونی ساکن هستند.

بنیاد آسیا نیز از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲ نظرسنجی‌هایی را در مورد قومیت مردم افغانستان انجام داده که به نتایجی تقریباً مشابه با این آمار رسیده‌است. در دوره‌های مختلف این نظرسنجی تعداد پشتوها بین ۴۰ تا ۴۲ درصد، تاجیک‌ها ۳۱ تا ۳۷ درصد، هزاره‌ها ۹٫۲ تا ۱۱ درصد، ازبک‌ها ۸ تا ۹٫۲٪، ترکمن‌ها ۱٫۷ تا ۳٪، ایماق‌ها، ۰٫۱ تا ۲٪، بلوچ‌ها ۰٫۵ تا ۱٪ و بقیه (پشه‌ای‌ها، نورستانی، عرب‌تبار و …) ۱٫۴ تا ۵٪ بوده‌است.

هزارهٔ ایماق گروهی از ایماق‌ها اند که از منشأ مردم هزاره می‌باشند. آنها بیشتر از قلعه‌نو ولایت بادغیس هستند.

ایماق‌ها به گویش ایماقی که گویشی از زبان فارسی است، سخن می‌گویند.

افغانستان کشوری با جامعهٔ چندملیتی و قبیله‌ای است. جمعیت این کشور متشکل از گروه‌های قومی، زبانی متعدد از جمله: پشتون، تاجیک، هزاره، ازبک، ایماق، ترکمن، بلوچ، پشه‌ای، نورستانی، گوجر، عرب، براهویی، قزلباش، پامیری، قرقیز، سادات، مغول، سیک و غیره است. سرود ملی و قانون اساسی پیشین افغانستان به این چهارده قوم اشاره کرده است.