ایروان
معنی کلمه ایروان در فرهنگ فارسی
ارمنی یروان جمعیت آن در حدود ۳۸۵٠٠٠ تن است .
معنی کلمه ایروان در دانشنامه عمومی
تاریخ ایروان به سده هشتم پیش از میلاد و پیدایش دژ اربونی در سال ۷۸۲ پیش از میلاد در دورترین نقطه غربی دشت آرارات توسط پادشاه آرگیشتی یکم بازمی گردد.
شهر ایروان توسط یونسکو به عنوان پایتخت جهانی کتاب در سال ۲۰۱۲ ( میلادی ) برگزیده شد. ایروان عضو وابسته به شهرهای اروپا است.
از ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد، انسان ها در محدوده ایروان زندگی می کرده اند. استحکامات عصر برنز شامل شنگاویت، تیشبانی و بردادزور در این منطقه یافت شده اند. کاوش های باستان شناسی قلعهٔ اورارتویی به نام اربونی را که در ۷۸۲ ( پیش از میلاد ) و بنا به امر شاه آرگیشتی یکم بنا شده بود را نمایان ساخت که در محل ایروان فعلی و برای محافظت از حملات قفقازیان شمالی قرار داشت. کانال های آبیاری و مخزن آب اورارتویی نیز در این محل کشف شده است. قلعه تیش ابیانی ( کارمیربلور ) به دست سیت ها در ۵۸۵ ( پیش از میلاد ) تخریب شد.
بین سده های ۶ و ۴ پیش از میلاد، ایروان یکی از مراکز مهم قلمرو ساتراپ ارمنی در امپراتوری هخامنشی بود. دوره زمانی بین سده های ۴ و ۳ پیش از میلاد نیز به عصر سیاه ایروان معروف است چراکه دانش تاریخی دربارهٔ آنچه در این دوره بر ایروان گذشت در دسترس نیست. نخستین کلیسا در ایروان، کلیسای سنت پیتر و پاول در سده پنجم ساخته شد که در ۱۹۳۱ ( میلادی ) به دست روس ها تخریب گشت تا از زمین آن برای ساختن سینما مسکو استفاده شود.
در دوران عظمت اعراب، ایروان در ۶۵۸ ( میلادی ) به دست آن ها افتاد. از آن زمان به مرکزی استراتژیک به عنوان گذرگاه کاروان های بازرگانی اروپا و هند مبدل شد. از سده هفتم به بعد نام ایروان به این شهر اطلاق شد و بین سده های ۹ و ۱۱ و بیش از حمله سلجوقیان، ایروان بخش امنی در دودمان باگراتونی بود.
ایروان در ۱۳۸۷ ( میلادی ) به چنگ تیمور درآمد و به تاراج رفت. شهر به عنوان مرکز اجرایی ایلخانیان درآمد، و به لحاظ اهمیت راهبردی خود در طی قرن ها، بارها میان عثمانی ها و ایرانیان رد و بدل شد. در اوج جنگ های میان ایران و عثمانی در ۱۵۱۳ تا ۱۷۳۷ ( میلادی ) ، شهر ۱۴ بار دست به دست شد. در دوران شاه عباس اول و در ۱۶۰۴ ( میلادی ) ، ده ها هزار ارمنی به ایران کوچانده شدند. نخستین نتایج این کوچ ها این بود که درصد مسلمانان ساکن در این شهر به ۸۰ درصد رسید در حالیکه جمعیت ارمنیان محلی باقی مانده در سرزمین به ۲۰ درصد هم نمی رسید.
معنی کلمه ایروان در دانشنامه آزاد فارسی
جملاتی از کاربرد کلمه ایروان
وی همچنین در تیم ملی فوتبال ارمنستان بازی کرده است. نخستین بازی ملی خود را که در چهارچوب مرحله مقدماتی جام ملتهای اروپا ۲۰۱۶ بود در ۱۱ اکتبر ۲۰۱۴ در ایروان در مقابل فرانسه انجام داده است.
ز دنیا فکر عقبا مرد را فیّاض لایقتر که فتح ایروان خوش شاه را، بغداد از آن خوشتر
شکرلله گشت از عون حق و امداد بخت ایروان مفتوح از تیغ شه صاحب قران
کلک معنی سنج مشتاق ازپی تاریخ سال زد رقم از لطف ایزد فتح گردید ایروان
در ۳۰ آوریل ۱۹۶۹ در ایروان به دنیا آمد و از دانشگاه دولتی ایروان و دانشگاه لایپزیگ فارغالتحصیل شد. وی همچنین برنده مدال مخیتار گش شدهاست.
به عهد تو حکم سلاطین دیگر همه ناروان چون زر ایروانی
وی در ۱۵ سپتامبر ۱۸۹۹ در قارص به دنیا آمد و در تفلیس تحصیل نمود. وی همچنین برنده جوایزی همچون نقاش مردمی ارمنستان شوروی شد. وی در ۱۷ دسامبر ۱۹۷۴ در سن ۷۵ سالگی در ایروان درگذشت و در پانتئون کومیتاس به خاک سپرده شد.
شاهنشاه ملفوفه مفصل بسرافرازی من مشعر بر تکلیف برادرم بهمین شغل کرمانشاه و قلمرو صادر فرمود در همدان رسید، خط معتمد بود بالفعل حاضر است، نایب السلطان چندین بار فرمایش و اصرار کرد خصوصا در همان منزل علی آباد؛ نواب طهماسب میرزا بواسطه و بی واسطه ابرام ها فرمود که همان میرزا رحیم مستحضر است، اهل ولایت هم منکر نبودند. شما هم اگر من مایل میشدم خلاف نمیکردید مع هذه المراتب بدو جهه قبول نکردم تجافی واعراض کردم. اول بهمان دلیل که منصب میرزا موسی خان خودش از همه وزارت ها بهتر بود؛ ثانی آن که میرزا موسی خان خودش دخیل این کارها نمیشود براه خدا افتاده است، مثل من خسرالدنیا والآخره نیست با وجود آن احوال اینطور کارها از او ساخته نخواهد شد، جز در خدمت نایب السلطنة هیچ جا نوکری نمیتواند بکند. این جانان حلالی بقدر کفاف بحمدالله دارد، عمری برفاه میگذراند، دنیاش از همه کس بهتر است، آخرتش از ماها همه خوب تر؛ منصبش از عالمی بالاتر، حرمتش هم از هیچ کس در ایران کمتر نیست. بی عقل آدمی نیست؛ خود را بجنجال نمیاندازد. زحمت را براحت؛ بالائی را بزیردستی سودا نخواهد کرد.تا سایه نایب السلطنة روحی فداه بر سر من است هر کس وزیر کرمانشاه باشد بهتر از برادر با من رفتار خواهد کرد. پارسال که من میرزا موسی خان را راضی شدم بکرمانشان رفع، خدا عالم است که بندگان آصف الدوله میخواستند خودم را حکما بفرستند. من او را چندگاهه سپر وجود خود کردم تا نایب السلطنة از ایروان مراجعت کند؛ از نواب نایب السلطنة روحی فداه شاهدی عادل تر در این باب نیست، همین کاغذ هم بنظر مبارکش رسیده، هرگاه طالب بودم که برادرم کرمانشاه برود در همان منزل علی آباد قبول میکردم و میرفت، چه لازم بود که بدارالخلافه بنویسم؟ از برای خدا کار و بار خودت را درست متوجه باش، حواس خودت را باین افسانه ها پریشان مکن؛ یقین بدان هرگاه من مالی یا منصبی یا ملکی از شما باشد و طالب شوم فورا بخودت میگویم نمیتوانی ندهی، یا خود را احمق از من بدانی؛ چه لازم بنایب السلطنة عرض کنم که آقای من و شماست تا چه رسد بدارالخلافه که هنوز با بنده و شما این طور محرمیت ها گمان ندارم باشد. والسلام
ز تیغ غازیان مشتاق چو گشتند سرتاسر فنا از ایروان رومی و از دنبال شاه آمد
آلبرت خاچومیان (ارمنی: Ալբերտ Խաչումյան؛ زادهٔ ۲۳ ژوئن ۱۹۹۹ در ایروان) بازیکن فوتبال در پست مدافع اهل ارمنستان است.
از باشگاههایی که در آن مربیگری کردهاست میتوان به باشگاه فوتبال ایروان، باشگاه فوتبال نفتچی باکو، باشگاه فوتبال زنیت سن پترزبورگ و باشگاه فوتبال شاختار دونتسک اشاره کرد.
ـ سراب(۸۸) (نمایشنامه)، اثر ژرژ رودنباخ، ایروان: لوساباتس، ۲۰۱۷م
وی در ۲۷ مه ۲۰۰۱ در ایروان به دنیا آمد
پی تاریخ پیر عقل گفتا شد بردن رومی ز شهر ایروان و شاه گردون جایگاه آمد
پهن گشتی ز ایروان تا قیروان غرقه ور کردی کران را تا کران
وی از سال ۲۰۰۸ تا کنون رئیس مؤسسه فیزیک ایروان (موسسه فیزیک آلیخانیان) میباشد.
وز حد تفلیس لشکری به تغلب زی سپه ایروان به شور و شرآمد
«شاهن هوسپیان» در سال ۱۹۱۱ میلادی در شهر ایروان به دنیا آمد؛ وی فارغالتحصیل رشته تاریخ و ادبیات جهان از دانشگاه ایروان و رشته مهندسی راه و ساختمان از سن پترزبورگ بود. در سال ۱۹۴۸ میلادی در تبریز اولین کارخانه کاشی و موزائیکسازی در آذربایجان را تأسیس کرد. وی در سال ۱۹۸۹ میلادی وفات یافت.
آه از آن دم که رفت لابد و ناچار، رو، به ره ایروان سواره قاجار
آبراهام خاشمانیان (ارمنی: Աբրահամ Խաշմանյան؛ زادهٔ ۱۱ نوامبر ۱۹۶۷ در ایروان) یک بازیکن فوتبال بازنشسته در پست هافبک و مربی فوتبال کنونی اهل ارمنستان است.