اکدی

اینانا و ابیه، که با عنوان الهه قدرتهای ترسناک الهی نیز شناخته می‌شود، شعری است ۱۸۴ سطری که توسط شاعر اکدی انهدوآنا به زبان سومری نوشته شده است. در این شعر، رویارویی اینانا نوهٔ آن با کوه ابیه، کوهی در رشته کوه زاگرس توصیف می‌شود. آن به طور گذرا در صحنه‌ای از شعر ظاهر می‌شود که در آن اینانا از او درخواست می‌کند که به او اجازه دهد کوه ابیه را ویران کند. آن به اینانا هشدار می‌دهد که به کوه حمله نکند، اما اینانا این هشدار را نادیده می‌گیرد و بدون توجه به کوه ابیه حمله و آن را ویران می‌کند.

بزرگان بر او آفرین خواندند ورا خسرو پاکدین خواندند

خط میخی انواع گوناگونی دارد که برای نوشتن در زبان‌های مختلف به کار می‌روند. از گونه‌های خط میخی می‌توان به میخی پارسی باستان، و در ابعاد کهن تر و قدیمی تر به آشوری، سومری، اکدی، ایلامی، بابلی و اوگاریتی اشاره کرد.

شهنشه بدان پاکدینان سرود که ای نامداران با فر وجود

در اساطیر اتروسکی، آنی خدای آسمان است. او به عنوان خدایی که در بالاترین طبقات آسمان سکونت دارد، مشخص می‌شود. آنی گاهی با دو چهره به تصویر کشیده شده‌است و احتمالاً با آنو، خدای اکدی و یانوس، خدای رومی معادل می‌باشد.

داستان گیلگمش به خوبی در هاتوسا شناخته شده بود. باستان‌شناسان در ویرانه‌های این شهر، تکه‌های دو نسخه متفاوت اکدی از حماسه به دست آورده‌اند. علاوه بر آن، دو لوح هوری دربارهٔ گیلگمش به دست آمده‌است. این متن‌ها به شدت آسیب دیده و زبان هوری به درستی خوانده نمی‌شود. متن‌های به زبان هیتیِ هندو-اروپایی، تکه‌تکه هستند.

آن پاکدامن آینه اش بی غبار باد کاین پاکدیده را نظر پاک بین ازوست

دلیری به رزم اندرون زور دست بود پاکدینی و یزدان پرست

دبیرهٔ میخی اکدی، دبیره‌ای میخی بود که در سال ۲۳۵۹ پیش از میلاد، از دبیرهٔ میخی سومری، گرفته و سازگار شد. در همان زمان، بسیاری از واژه‌های سومری به زبان اکدی راه یافتند و واژه‌نگارهای سومری، در هر دو زبان سومری و اکدی خوانده می‌شدند. این زبان دارای ۲۰۰ تا ۴۰۰ نشانه یا حتی بیشتر است، که بسیاری از آن‌ها دارای چند تلفظ می‌باشند. این دبیره برای نوشتن زبان اکدی که یکی از زبان‌های سامی در میانرودان (عراق، سوریه و ایران امروزی) بوده، در میان سال‌های ۲۸۰۰ پیش از میلاد تا سال ۵۰۰ میلادی به کار می‌رفته‌است.

چنین داد پاسخ که گفتم همین شنید این سخن مردم پاکدین

وزان سو ز انصار پیری گزین که بد نام او جابر پاکدین

حملهٔ ایلامی‌ها در سال ۲۰۰۴ پیش از میلاد باعث شد تا دوران احیای مجدد سومری‌ها پایان یابد. پادشاهی اکدی‌زبان آشور در میانه‌های سدهٔ ۲۱ پیش از میلاد توانسته بود شمال عراق را کاملاً به چنگ آورد و سرزمین خود را به سمت شمال شرقی شام، مرکز عراق و شرق آناتولی گسترش دهد و امپراتوری قدیم آشور (حدوداً ۲۰۳۵ تا ۱۷۵۰ پیش از میلاد) تحت فرامین ایلو-شوما، اریشوم یکم، ایکونوم، سارگون یکم و پوزور-آشور دوم را تأسیس نماید. اریشوم یکم به دلیل نگارش یکی از جزئی‌ترین مجموعه قوانین دنیا شناخته می‌شود. جنوب به چندین دولت اکدی‌زبان تقسیم شد که مشهورترین آن‌ها ایسن، لارسا و اشنونا بودند.

از آن گفتگو آن دو ناپاکدین کشیدند بر روی هم تیغ کین

ترتیب نسبی پادشاهان اکدی روشن است، در حالی که به این نکته اشاره می‌شود که نسخه دودمان سوم اور از فهرست پادشاهان سومری ترتیب ریموش و منیشتوشو را وارونه می‌کند. تاریخ مطلق سلطنت آنها تقریبی است (مانند تمام تاریخ‌های قبل از فروپاشی اواخر عصر برنز در حدود ۱۲۰۰ پیش از میلاد).

در کوی میفروشان اهلی درآ که بینی رندان پاکدیده دامن ز گریه شویان

بگفتا بدو بنده ی پاکدین که ای شیر غرنده ی خمشگین

از ۲۳۰۰ پیشا دوران مشترک، متن‌های اکدی به وفور دیده می‌شوند، زمانی که این زبان ابزار اداری امپراتوری اکد شده بود. در میان این متون، آثار ادبی بسیار کمی وجود دارد. روایت‌ها بیشتر به صورت سنت شفاهی بودند و هیچگاه نوشته نمی‌شدند یا بسیار بعدتر مکتوب می‌شدند. به مرور زبان سومری در مقابل زبان اکدی جایگاه گفتاری خود را از دست داد. در آخرین سدهٔ هزارهٔ سوم پیشا دوران مشترک، پس از رنسانس سومری دوباره این زبان در جایگاه زبان اصلی نوشتار تقویت شد.

کی امیر پاکزاد پاکدین پاسبان درگهت روح الامین