انشقاق

پس از اعدام نزار، اسماعیلی‌های نزاری و مستعلی به طرز آشتی ناپذیری از هم جدا شدند. این انشقاق سرانجام بقایای خلافت فاطمی را در هم شکست و اسماعیلی‌ها که اکنون تقسیم شده بودند به پیروان مستعلی (ساکن در مناطق مصر، یمن و غرب هند) و عده ای که با پسر نزار، الهادی بن نزار بیعت کردند در مناطق ایران و سوریه نیز به اسماعیلیه نزاری معروف شدند. هادی که در آن زمان بسیار جوان بود، به صورت مخفیانه از اسکندریه خارج شد به قلعه الموت رفت و نایب السلطنه حسن بن صباح شد.

قوله تعالی: قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ الایة اذا اراد اللَّه هو ان عبد لا یزید للمحق حجّة الّا و یزید بذلک للمبطل فیه شبهة. حجتها روشن است و معجزه پیدا و کرامت ظاهر، لکن چه سود دارد کسی را که رانده ازل گشت و خسته ابد! هر چند که موسی آیت و معجزه بیش نمود ایشان را حیرت و ضلالت بیش فزود. موسی در حق و حقیقت ید بیضا می‌نمود و ایشان او را رتبت ساحری برتر می‌نهادند که: إِنَّ هذا لَساحِرٌ عَلِیمٌ، اینت جادوی استاد، اینت ساحر دانا. همانست که کفّار قریش از مصطفی (ص) انشقاق قمر خواستند، چون بدیدند آن را چنان که خواستند، گفتند: هذا سحر مستمر، تا بدانی که کار نمودن دارد نه دیدن. از آن ندیدند که شان ننمودند، و از آن راه نبردند که شان بر راه نداشتند. سحره فرعون را بنمودند، لا جرم ببین که چون دیدند؟! و کجا رسیدند؟! انوار عزت دین ناگاه در دل خود بدیدند، و بمقام شهدا و صدیقان رسیدند.

پیرو انقلاب اسلامی ایران و تغییر در بافت وزارتخانه‌ها، در سال ۱۳۶۵ تشکیلات آموزش رشته‌های علوم پزشکی از وزارت علوم و آموزش عالی منفک شد و با وزارت بهداری تواماً تحت عنوان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به کار خود ادامه داد و دانشگاه‌های جامع کشور نیز نیز به تبع آن به تدریج به دو مؤسسه مستقل انشقاق یافتند که هر یک با مدیریت جداگانه اداره می‌گردد. فرایند تاسیس دانشکده‌های علوم پزشکی نیز که با وقوع انقلاب اسلامی متوقف شده بود، در سال ۱۳۶۱ با تأسیس دانشکده‌های علوم پزشکی در شاهرود و رفسنجان از سر گرفته شد و عمدهٔ دانشکده‌های علوم پزشکی کشور از همان سال تا پایان دههٔ ۱۳۶۰ تأسیس شدند.

وَ إِذا رَأَوْا آیَةً یَسْتَسْخِرُونَ ای یسخرون و هذه السین زائدة دخلت للمبالغة کما دخلت فی الاستضحاک. و قیل: یستدعی بعضهم بعضا الی ان یسخروا. الآیة، هاهنا انشقاق القمر.

وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصارَهُمْ برگردانیم دلهای ایشان، که بر آنند که اگر آیت بینند بگروند، تا اگر آیت بینند بنگروند، که در ازل حکم شقاوت بر ایشان رفته، و من اسقطته السوابق لم تنعشه اللواحق. میگوید: دلهای ایشان و دیدهای دل ایشان و خرد ایشان برگردانیم از پذیرفتن حق، و ایمان آوردن بآیات. «کَما لَمْ یُؤْمِنُوا بِهِ» یعنی بالقرآن و بمحمّد، «أَوَّلَ مَرَّةٍ» اتتهم الآیات مثل انشقاق القمر و غیره. میگوید: دلهاشان برگردانیم تا هم چنان که باوّل بار که انشقاق قمر و امثال آن دیدند بنگرویدند، بدوم بار که آیات طلب کردند، و درخواستند، چون بینند هم بنگروند. کلبی گفت: «کَما لَمْ یُؤْمِنُوا» یعنی قوم صالح و قوم موسی و عیسی و الامم الخالیة بما سألوا من الآیات قبلها، کذلک کفار مکّة لا یصدقون بها ان جاءتهم. دلیله قوله تعالی: أَ وَ لَمْ یَکْفُرُوا بِما أُوتِیَ مُوسی‌ مِنْ قَبْلُ؟! ابن عباس گفت: المرّة الاولی دار الدنیا، یعنی: و نقلّب افئدتهم و ابصارهم عن الایمان لو ردّوا من الآخرة الی الدنیا، فلا یؤمنون کما لم یؤمنوا فی الدنیا قبل مماتهم. نظیره: «وَ لَوْ رُدُّوا لَعادُوا لِما نُهُوا عَنْهُ». وجهی دیگر آنست که در نوبت اوّل رفت، و هو اشبه الأقاویل، و اللَّه اعلم. «وَ نَذَرُهُمْ فِی طُغْیانِهِمْ یَعْمَهُونَ» ای فی عتوّهم و ضلالتهم یتردّدون لا نخرجهم منها.

پس از اعدام نزار، اسماعیلی‌ها نزاری و اسماعیلی‌ها مستعلی به طرز آشتی ناپذیری از هم جدا شدند. این انشقاق سرانجام بقایای امپراتوری فاطمی را در هم شکست و اسماعیلی‌ها که اکنون تقسیم شده بودند به پیروان مستعلی (ساکن در مناطق مصر، یمن و غرب هند). عده ای که با پسر نزار، الهادی بن نزار بیعت کردند در مناطق ایران و سوریه نیز به اسماعیلیه نزاری معروف شدند. هادی که در آن زمان بسیار جوان بود، به صورت قاچاقی از اسکندریه خارج شد و به قلعه الموت رفت و نایب السلطنه حسن بن صباح شد.

پس از انشقاق بزرگ در سال ۱۰۵۴ جدایی شرق و غرب، هم کلیسای مسیحیت غربی و هم کلیسای ارتدکس شرقی همچنان خود را منحصراً ارتدکس و کاتولیک می‌دانستند. آگوستین در «دربارهٔ دین واقعی» نوشت: «دین را باید فقط در میان کسانی جستجو کرد که مسیحیان کاتولیک یا ارتدوکس نامیده می‌شوند، یعنی محافظان حقیقت و پیروان حق». به تدریج با برچسب «کاتولیک» شناسایی شد و مردم اروپای غربی به تدریج برچسب «ارتدوکس» را با کلیسای شرقی مرتبط کردند (در برخی از زبان‌ها برچسب «کاتولیک» لزوماً با کلیسای غربی مشخص نمی‌شود). این به خاطر این واقعیت بود که هم کاتولیک و هم ارتدوکس به ترتیب در اوایل قرن دوم و چهارم به عنوان صفت کلیسایی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

شکافت جبهه تابان میرپنجه چنانک معاینه همه دیدند انشقاق قمر

قصد ندارم که ادعا کنم دبیان یک انشقاق از اسلکور است، ولی در اگوست ۱۹۹۳ میلادی، ان چیزی که یان در کشوی میزش داشت انشقاقی از اسلکور بود.

او معتقد است نیروهای دولت نهم و دهم عامل انشقاق اصولگرایان است.

یَکُونُونَ عَلَیْهِ لِبَداً ای یرکب بعضهم بعضا و یزدحمون حرصا علی استماع القرآن و رغبة فی الاسلام، هذا قول الضحاک و روایة عطیة عن ابن عباس قال مکحول: انّ الجنّ بایعوا رسول اللَّه فی هذه اللّیلة و کانوا سبعون الفا و فرغ عن البیعة عند انشقاق الفجر. و قال سعید بن جبیر: هذا من کلام الجنّ الّذین رجعوا الی قومهم اخبروهم: انّا رأینا اصحاب محمد (ص) و یرکعون برکوعه، و یسجدون بسجوده، و کانوا ینثالون علیه مجتمعین. و قال الحسن و قتادة: لمّا قام رسول اللَّه (ص) باظهار الدّعوة تلمّذت الانس و الجنّ علیه لیبطلوا الحقّ الّذی جاءهم به «یُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یَأْبَی اللَّهُ إِلَّا أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ» و ینصر دینه و قوله: «لبدا» جمع لبدة و هی الطّائفة المزدحمة یرکب بعضهم بعضا. و قیل: اللّبدة هی الرّجل من الجراد و منه سمّی اللّبد الّذی یفرش لتراکمه و تلبّد الشّعر اذا تراکم.

فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ بانشقاق السماء ام بتلوّنها و وجه النعمة فیه، التخویف و الزجر بما اخبرنا من ذلک.

امشب ز روی اکبر قرص قمر هویداست آسیب انشقاق از تیغ شقاق فرداست

خبر داد رب العزة که اگر هم چنان که خواسته‌اند فرو فرستیم، ایشان گویند: این سحری آشکار است و هم نپذیرند، هم چنان که انشقاق قمر در خواستند، آن گه گفتند: «هذا سحر مستمر». قال عطا: لقالوا هو سحر لما سبق فیهم من علمی.

با مرگ حسن عسکری (و. ۲۶۰ ه‍.ق/۸۷۴ م)، امام یازدهم شیعه، سردرگمیِ بزرگی برای نیم قرن در بین شیعیان پدید آمد که نویسندگان شیعه از آن تحتِ عنوان «دوران حیرت» نام می‌برند. در این دوران، انشقاق در بین شیعیان شدت یافت و جنبش‌های رقیب مانند اسماعیلیه نیز استفادهٔ کافی از این موقعیت نمودند. تبلیغات در این دوران به حدی بود که بسیاری از شیعیان و بسیاری از بزرگان شیعهٔ امامی، مذهب خود را ترک نمودند. شیعهٔ امامی به فِرَقِ متعدد منشعب شد. مسعودی (و. ۳۴۶ ه‍.ق/۹۵۷ م) در کتاب مرُوج‌الذّهب تعداد این فرقه‌ها را بیست فرقه شمرده‌است و حسن بن موسی نوبختی (و. حدود ۳۰۰ ه‍.ق) در کتاب فِرَقُ الشّیعه، از چهارده فرقه با ذکرِ جزئیاتِ اعتقادیِ آن‌ها نام می‌برد.

قوله: اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ شور از جانها بیگانگان برخاست، دود حسد از سینه‌هاهاشان برآمد، غبار عداوت بر رخسارشان نشست، آن ساعت که انشقاق قمر پدید آمد و این معجزه آشکارا گشت.

پاپ کلمنس هفتم مستقر در رم هم اهمیت الیزابت در میانجی‌گری در موضوع انشقاق غربی را درک کرده بود. پاپ سال ۱۳۸۹ میلادی مقدار زیادی از درآمدهای کلیسایی را به شارل ششم واگذار کرد. شصت مورد از آن‌ها به نام الیزابت بود. پس از درگذشت پاپ کلمنس هفتم در سال ۱۳۹۴ میلادی، الیزابت یکی از اعضای شورای حل مسئله انشقاق در کلیسا در سال ۱۳۹۵ میلادی در پاریس بود.

إِذَا السَّماءُ انْشَقَّتْ تشقّقت و تقطّعت ذاتها. و قیل: تشقّقت بالغمام کقوله: «وَ یَوْمَ تَشَقَّقُ السَّماءُ بِالْغَمامِ». و قال علی علیه السلام: تتشقّق من المجرّة و المجرّة باب السّماء و انشقاق السّماء من علامات القیامة.

طراحی نقشه این بنا به دست میرزا مهدی خانشقاقی معروف به ممتحن‌الدوله از نخستین معماران ایرانی که از دانشکده معماری پاریس فارغ‌التحصیل شده بود، انجام شده‌است.