امکان

امکان

معنی کلمه امکان در لغت نامه دهخدا

امکان. [ اِ ] ( ع مص ) بیضه دادن و زیر بال گرفتن ملخ و سوسمار بیضه را. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( آنندراج ). تخم گذاشتن یا گرد کردن ملخ و سوسمار و مانند آنها تخم را در جوف خود. ( از اقرب الموارد ). || قادر گردانیدن بر چیزی. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). قادر گردانیدن بر کاری. ( فرهنگ فارسی معین ). قدرت دادن. ( غیاث اللغات ). گویند: امکنه من شی ٔ. || پابرجا کردن. ( از منتهی الارب ) ( از ناظم الاطباء ). جای دادن. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ) . || دست دادن. ( تاج المصادر بیهقی ) ( مصادر زوزنی ) ( از شرح قاموس ) ( منتهی الارب ) ( فرهنگ فارسی معین ). ممکن گشتن.
- در امکان آمدن ؛ ممکن بودن. میسر بودن : در امکان نیاید که دو تن با یکدیگر دوستی دارند. چندان تیقظ نگاه توان داشت که سهوی نرود. ( کلیله و دمنه ). اجتهاد تو در کارها و رأی آنچه در امکان آید علماء و اشراف مملکت را نیز معلوم گردد. ( کلیله و دمنه ). اما اگر کسی را بر آن اطلاع افتد برادری ما چنان باطل گردد که تلافی آن بمال و متاع در امکان نیاید. ( کلیله و دمنه ).
- در امکان بودن ؛ ممکن بودن. امکان داشتن :
و ما ابرّءُ نفسی ولا ازکیها
که هرچه نقل کنند از بشر در امکان است.سعدی.نه آخر در امکان تقدیر هست
که فردا چو من باشی افتاده مست.( بوستان ).و اینکه گویند: ما امکنه عندالامیر، شاذ است. ( از منتهی الارب ) ( از ناظم الاطباء ). || رویانیدن جایگاه گیاه مکنان را. ( از اقرب الموارد ). || آسان بودن. میسر بودن. ( فرهنگ فارسی معین ). تیسر : هر راز که ثالثی در آن محرم نشود هرآینه از اشاعت مصون ماند و باز آنکه بگوش سیمی رسیدبی شبهت در افواه افتد و بیش امکان کتمان آن صورت نبندد. ( کلیله و دمنه ). || ( اِمص ) احتمال. ( ناظم الاطباء ) ( فرهنگ فارسی معین ). || توانایی و قدرت. ( ناظم الاطباء ) ( از فرهنگ فارسی معین ). طاقت و قدرت. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ) :
بیمکان لاجرم در دین و دنیا
مکانت یافتستم پیش از امکان.ناصرخسرو.محمدت خر که روز اقبال است
مکرمت کن که روز امکان است.مسعودسعد.حرّی که من از عنایت رایش
با حاصل و دستگاه و امکانم.مسعودسعد.آنقدر که در امکان گنجید از کارهای آخرت راست کردم. ( کلیله و دمنه ).

معنی کلمه امکان در فرهنگ معین

( اِ ) [ ع . ] ۱ - (مص م . ) توانا گردانیدن بر امری . ۲ - پا برجا کردن . ۳ - دست یافتن . ۴ - (مص ل . ) ممکن بودن . ۵ - (اِمص . ) احتمال . ۶ - توانایی .

معنی کلمه امکان در فرهنگ عمید

۱. ممکن بودن، میسر بودن.
۲. قدرت، توانایی: کنونت که امکان گفتار هست / بگوی ای برادر به لطف و خوشی (سعدی: ۵۳ ).
۳. [قدیمی] فرصت.
۴. (فلسفه ) [مقابلِ وجوب] چیزی که وجود یا عدم آن ضروری نباشد یعنی بود و نبودش یکسان باشد، مانند انسان، حیوان، نبات، و جماد.

معنی کلمه امکان در فرهنگ فارسی

۱ - ( مصدر ) قادر گردانیدن بر کاری . ۲ - پا بر جا کردن . ۳ - دست یافتن . ۴ - ( مصدر ) آسان بودن میسر بودن . ۵ - ( اسم ) احتمال . ۶ - توانایی قدرت . ۷ - امری که وجود یا عدم آن (هردو ) ضروری نباشد آنچه که بود و نبودش مساوی باشد مانند :انسان و حیوان و نبات و جماد مقابل وجوب و امتناع جمع : امکانات .

معنی کلمه امکان در دانشنامه عمومی

امکان ( انگلیسی: Possibility ) ، در لغت به معنی آسان بودن و توانائی انجام کار است. امکان حد وسط بین «امتناع» و «وجوب» است.
در نظر قدما امکان به معنی آشکار شدن چیزی است که توان آن را دارد که فعلیت یابد.
به این ترتیب مفهوم واجب در یک طرف امکان و مفهوم امتناع در طرف دیگر آن، و حد وسط بین امتناع و وجوب، امکان است.
اگر چیزی درست حد وسط بین واجب و ممتنع تصور شود، شایسته ترین مرحله طبیعت امکان است، و هر چه از حد وسط، به سوی یکی از طرفین امتناع و وجوب گرایش یابد، امکان آن محدود به شرایط و قیدهای تازه ایی ست. به این معنی است که گفته اند:
ممکن نزدیک به واجب و ممکن دور از واجب.
امکان چیزی است که مقصود از آن، یا سلب ضرورت عدم است، که عبارت است از امتناع، یا سلب ضرورت وجود و عدم، هر دو.
امکان عبارت است از بودن ماهیت در حالتی که نسبت وجود و عدم بر آن مساوی باشد.
به عبارت دیگر، امکان عبارت است از اینکه وجود چیزی نسبت به دو طرف ضرورت و امتناع، حالت تساوی داشته باشد. پس امکان صفت یک ماهیت حقیقی است از آن جهت که ماهیت است.
در فلسفه جدید، امکان به معنی آزادی عمل است. این معنی نزدیک به معنی وسع و طاقت است؛ مثلاً می گویند در وسع او نیست که چنین کند، یعنی توانائی آن را ندارد.
در فلسفه ایمانوئل کانت، امکان یکی از مقولات فاهمه و در مقابل وجود و ضرورت است. قضایایی که امکان در آنها راه یابد، در اصطلاح کانت قضایای ممکنه نامیده می شود که در مقابل قضایای وجودی و قضایای ضروری قرار دارد که جهت آنها، جهت وجودی و ضروری نامیده می شود.
فیلسوفان بین امکان منطقی و امکان وجودی فرق گذاشته اند. امکان منطقی این است که شیء در ذات خود تناقضی نداشته باشد. این امکان مساوی معقولیت است،
هر چیزی که وجودش مستلزم تناقض نباشد، ممکن است.
امکان عامّ عبارت است از سلب ضرورت از یک طرف ( از طرف مخالف‏ ) و امکان خاص عبارت است از سلب ضرورت از هر دو طرف ( موافق و مخالف‏ ) .
امکان ذاتی به معنی جواز عقل است؛ یعنی اگر عقل وقوع چیزی را جایز بداند، وقوع آن، محال نیست. این امکان عبارت است از اعتبار عقلی برای چیزی که در صورت انتساب ماهیت آن به وجود، به آن تعلق می گیرد.
امکان استعدادی یا امکان وقوعی عبارت است از واقعیت موجودی از مقوله کیفیّت که قائم به محل شیئی باشد که به آن نسبت داده شود نه به موجب آن باشد و لازمه آن.

معنی کلمه امکان در دانشنامه آزاد فارسی

اِمْکان
در اصطلاح فلسفه و منطق، امری که وجود و عدم آن مساوی باشد. امکان مقابل امتناع و ضرورت است. وضع این اصطلاح به هنگام حمل وجود بر یک ماهیت است، یعنی هرگاه در قضیه ای، مانند «انسان موجود است»، نسبت دادن محمول (موجود) به موضوع (انسان) امکان پذیر باشد، موضوع ممکن الوجود است، و مادّۀ قضیه امکانی است، و اگر انتساب امکان پذیر نباشد، موضوع ممتنع الوجود و مادّۀ قضیه امتناعی است. در انتساب محمولِ وجود به موضوع، حالات زیر قابل شناسایی است: ۱. اگر موضوع ممتنع الوجود نباشد، به «امکان عام» موجود است؛ ۲. اگر موضوع به خودی خود، یعنی بدون لحاظ موجود و معدوم بودن، مورد ملاحظه قرار گیرد، ولی بتواند وجود داشته باشد، موضوع به «امکان خاص» موجود است؛ ۳. هرگاه از موضوع سلب ضرورت ذاتی و وصفی، چه از طرف ایجاب و چه سلب، صورت گیرد، در آن «امکان اخص» حکم فرماست، همچون «انسان ممکن است نویسنده باشد»؛ ۴. اگر وجود محمول بالفعل برای موضوع متحقق نباشد، ولی بالقوه در آن قابل اعتبار باشد، موضوع «امکان استعدادی/امکان وقوعی» دارد؛ ۵. هرگاه در موضوع حتی ضرورت به شرط محمول درنظر گرفته نشود، موضوع در گذشته و حال موجود نخواهد بود، ولی ممکن است در آینده موجود باشد، از این رو در موضوع «امکان استقبالی» قابل اعتبار است. جامع تمام مفاهیم فوق، درواقع همان «امکان ذاتی»، یعنی تساوی ذاتی موضوع به وجود و عدم است که به اعتبار یکی از ضرورت ها متصف به یکی از اصطلاحات می گردد. ملاصدرا براساس نظام علّی و معلولی در تمام اشیای موجود، اصطلاح «امکان فقری» یا صرف الربط بودن را وضع نمود که این اصطلاح برگرفته از آموزۀ عرفانی تجلی به زبان فلسفی است.

معنی کلمه امکان در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] امکان ، در یکی از کاربردهایش از مواد ثلاث، قسیم وجوب و امتناع ذاتی و به معنای سلب ضرورت وجود و عدم از ماهیت من حیث هی می باشد.
امکان، واژه ای عربی، مصدر باب افعال و از ماده «م، ک، ن» بوده و در لغت به دو معنای توانا ساختن کسی بر چیزی و توانا بودن بر امری است.
معنای اصطلاحی امکان
این کلمه در اصطلاح به هفت معنا، امکان عام، خاص، اخص، استقبالی، وقوعی، استعدادی و فقری به کار می رود.
امکان عام سلب ضرورت از عدم چیزی در قضیه موجبه (یا از وجود آن) در قضیه سالبه است. و به بیان کوتاه، سلب ضرورت از طرف مخالف حکم است ولازمه آن، سلب امتناع از جانب موافق و به عبارت دیگر، سلب امتناع از ذات موضوع در هلیه بسیطه موجبه یا سلب امتناع از نسبت حکمیه در هلیه مرکبه موجبه مثلاً است. گاهی امکان عام، به لازم معنایش (سلب امتناع از جانب موافق) نیز تفسیر می شود. بنابراین ممکن الوجود چیزی است که وجودش ممتنع نباشد، و ممکن العدم چیزی است که وجودش واجب نباشد.
امکان عام صرفاً جهت قضیه است، نه ماده آن و قضیه موجّهه به آن را در منطق، ممکنه عامه می نامند.
اگر جهت قضیه موجبه ای، امکان عام باشد، ماده آن وجوب همچون «الکاتب متحرک الأصابع بالامکان» یا امکان خاص، مانند «الإنسان متحرک الأصابع بالامکان» است، و اگر جهت قضیه سالبه ای، امکان عام باشد، ماده آن امتناع (ضرورت عدم) همچون «لیس الکاتب بساکن الاصابع بالامکان» یا امکان خاص، مانند «لیس الإنسان بساکن الأصابع بالامکان» است
این امکان را به لحاظ استعمال عرفی و عامیانه آن «امکان عامی» و به دلیل شمول بر دو ماده وجوب و امکان خاص در قضایای موجبه و امتناع و امکان خاص در قضایای سالبه، «امکان عام»می نامند
امکان به معنای خاص
سپس حکما لفظ امکان را از معنای عرفی و عامیانه آن به امکان خاص نقل کرده اند امکان خاص از مواد ثلاث و قسیم وجوب و امتناع ذاتی است و به معنای سلب ضرورت وجود و عدم یا عدم ضرورت وجود و عدم برای ماهیت من حیث هی (ک همین مقاله) و به دیگر بیان سلب ضرورت طرف موافق و مخالف یا سلب ضرورت ذاتیه از جانب ایجاب و سلب است و لازمه آن، تساوی ماهیت من حیث هی با وجود و عدم است این امکان چون اصطلاح گروهی خاص ـ فلاسفه مثلاًـ است، «امکان خاصی» و به دلیل این که از جهت مورد از امکان عام، اخص است، «امکان خاص» نامیده می شود به امکان خاص، امکان ذاتی
و امکان ماهوی نیز گفته می شود و قضیه موجهه به آن را در منطق «ممکنه عامه»می نامند.
امکان اخص
...

معنی کلمه امکان در ویکی واژه

possibilità
probabilità
توانا گردانیدن بر ام
پا برجا کردن.
دست یافتن.
ممکن بودن.
احتمال.
توانایی.

جملاتی از کاربرد کلمه امکان

سلطان ملک امکان، مهدی صاحب الامر فرماندهی که باشد، بر ماسوی شهنشه
این گاز به دلیل این که به سادگی قابل حمل و نقل است در بسیاری از مکانهایی که استفاده از منابع دیگر سوخت امکان‌پذیر نیست استفاده می‌گردد.
به‌طور کلی، میزوفیزیک به ما امکان می‌دهد تا خواص و رفتار نانوذرات و نانوسیستم‌ها را در حضور سلول‌ها و بافت‌های زنده درک کنیم و از این دانش برای توسعه فناوری‌های نانو در پزشکی بهره ببریم. این پیشرفت‌ها می‌توانند منجر به تشخیص و درمان بهتر و موثرتر بیماری‌ها شوند.
لوکزامبورگ از سال ۲۰۰۴ امکان اتحاد مدنی را برای زوج‌های همجنس فراهم کرده بود.
فضای وادی امکان پر از غبارِ فناست چه آسمان‌ چه‌ زمین‌ مغز این‌ دو پوست‌ هواست
چگونه بی‌تو بتوان زیست آخر؟ که بی‌تو زیستن امکان ندارد
کرا بود از شهنشاهان چنین جاه و چنین رتبت که دیدست از جهانداران چنین قدر و چنین امکان
فیض تا چند از مکان و لامکان از مکان و لامکان بیرون رویم
ای دل مرا به عالم امکان چه می بری؟ دیوانه را به حلقه طفلان چه می بری؟
تو نیز غایت امکان ازو دریغ مدار که آن نماند و این ذکر جایدان ماند
لامکانی شو که تبدیل مکان آب و گل نقل کردن باشد از زندان به زندان دگر
خرابم کرد دوران و ببادم داد ای مولا تو آبادم بکن زیرا که امکانرا تو معماری
حمایت همه‌جانبه شاهزاده آنپیونگ به او این امکان را داد تا نقاشی‌های برجسته چینی را مورد مطالعه قرار دهد و سبک‌های نقاشی آنان را به منظور ایجاد سبک خاص خود ترکیب کند. سبک نقاشی منحصر به فردش در تنها اثر باقی مانده وی به خوبی تجلی یافته‌است. این اثر بر پایه خوابی است که شاهزاده دیده بود.
یک باره هر بلا که در امکان دهر بود آورد سر برون ز گریبان کربلا
دانشمندان بین شخص طبیعی و شخص معنوی فرق گذاشته‌اند. شخص طبیعی همان جسم انسان است از این جهت که مظهر ذات آگاه اوست یا از این جهت که این جسم تعبیری از ذات اوست. شخص معنوی فردی است که متصف به صفاتی است که به او امکان مشارکت عقلی و وجدانی در روابط انسانی می‌دهد.