امتثال. [ اِ ت ِ ] ( ع مص ) بجای آوردن فرمان. ( مصادر زوزنی ). فرمانبرداری. ( غیاث اللغات ). فرمانبرداری کردن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( از آنندراج ). فرمان بردن : بندگان را از امتثال چاره نیست. ( تاریخ بیهقی ). بندگان را از امتثال فرمان چاره نباشد. ( کلیله و دمنه ). هرچه آید بدان مثال از تو نبود امتثال را تأخیر.سوزنی.همه حکم او را امتثال نمودند. ( ترجمه تاریخ یمینی ). سلطان این مثال به امتثال تلقی کرد. ( ترجمه تاریخ یمینی ). گفت روبه جستن رزق حلال فرض باشد از برای امتثال.مولوی.کمینه بنده از امتثال و انقیاد چاره ندید. ( جامع التواریخ رشیدی ). غلامان احوص بدان امتثال نمودند. ( تاریخ قم ). || پیروی کردن طریقه کسی را و تجاوز نکردن از آن. ( از منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ) ( از قطر المحیط ). || مثل آوردن و داستان زدن و داستان گفتن. ( از منتهی الارب ) ( از آنندراج ) ( از ناظم الاطباء ). مثل زدن شعری یا سخنی را. ( از اقرب الموارد ). || تصور نمودن و با خود صورت بستن چیزی را. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از قطر المحیط ). || قصاص گرفتن از قاتل. ( از منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ).
[ویکی فقه] ــ امتثال به انجام عمل مطابق با دستور مولا گفته می شود. از آن در علم اصول، بحث تجری و در فقه باب اجتهاد و تقلید سخن رفته است. ــ امتثال، انجام عمل طبق تکلیف شرعی است. امتثال، در لغت به معنای فرمان برداری و اطاعت امر مولا و در اصطلاح اصولی ها، به معنای موافقت با تکلیف و حرکت (اقدام عملی) به سوی انجام آن و مطابقت عمل انجام شده با واقع است، چه تکلیف، بعثی (تکلیف به انجام فعل) باشد و چه زجری (تکلیف به ترک فعل) و چه بعث و زجر اکید (واجب و حرام) باشد و چه غیر اکید (مستحب و مکروه).خلاصه این که: امتثال، موافقت کردن با تکلیف، در عمل و انجام متعلق آن در خارج بر وفق دستور مولا است؛ به خلاف انقیاد، که موافقت اعتقادی است. نکته هر چند به نظر می رسد امتثال و اطاعت به یک معنا است، اما می توان بین آن دو فرق گذاشت؛ به این بیان که «امتثال» یعنی تحقق فرمان مولا در خارج و جَری (اقدام) عملی بر طبق آن، چه نیت مکلف به انجام آن باشد و چه نباشد. اما «اطاعت» به معنای موافقت با امر مولا در نیت (اعتقاد) و در عمل می باشد. ضمن این که «انقیاد» به معنای اطاعت اعتقادی، بدون موافقت عملی، و «تجری» به معنای معصیت اعتقادی و امتثال عملی در خارج است. بنابراین، امتثال در برگیرنده اطاعت و تجری می باشد. مراتب امتثال امتثال دارای مراتب ذیل است:۱. امتثال علمی۲. امتثال ظنی۳. امتثال احتمالی ← امتثال علمی ... [ویکی فقه] امتثال (اصول). امتثال، انجام عمل طبق تکلیف شرعی است. امتثال، در لغت به معنای فرمان برداری و اطاعت امر مولا و در اصطلاح اصولی ها، به معنای موافقت با تکلیف و حرکت (اقدام عملی) به سوی انجام آن و مطابقت عمل انجام شده با واقع است، چه تکلیف، بعثی (تکلیف به انجام فعل) باشد و چه زجری (تکلیف به ترک فعل) و چه بعث و زجر اکید (واجب و حرام) باشد و چه غیر اکید (مستحب و مکروه).خلاصه این که: امتثال، موافقت کردن با تکلیف، در عمل و انجام متعلق آن در خارج بر وفق دستور مولا است؛ به خلاف انقیاد، که موافقت اعتقادی است. نکته هر چند به نظر می رسد امتثال و اطاعت به یک معنا است، اما می توان بین آن دو فرق گذاشت؛ به این بیان که «امتثال» یعنی تحقق فرمان مولا در خارج و جَری (اقدام) عملی بر طبق آن، چه نیت مکلف به انجام آن باشد و چه نباشد. اما «اطاعت» به معنای موافقت با امر مولا در نیت (اعتقاد) و در عمل می باشد. ضمن این که «انقیاد» به معنای اطاعت اعتقادی، بدون موافقت عملی، و «تجری» به معنای معصیت اعتقادی و امتثال عملی در خارج است. بنابراین، امتثال در برگیرنده اطاعت و تجری می باشد.
معنی کلمه امتثال در ویکی واژه
فرمان بردن. فرمانبردا
جملاتی از کاربرد کلمه امتثال
اینکه ترک عاشقی کردم نه از وارستگی است امتثال حکم شاهنشاه عادل می‌کنم
حق همی داند نگفتم بر امید آنچه گفت جز ز بهر امتثال و جز ز بهر امتحان
کز چه کس گوساله را گوید خدا! وز چه دانا امتثال دون کند
در امتثال حکم تو آزادگان دهر با سرو در چمن شب و روز ایستاده‌اند
صاحب صاحبقران آنحاکم فرمانروا کامتثال حکم او باشد فلک را فرض عین
تو محکوم هر باطلی کی شوی اگر حکم حق را کنی امتثال
ابن عربی مدعی است که فتوحات را عیناً از عالم بالا دریافت داشته‌است و همه آنچه را که نوشته به فرمان الهی و املای خداوند بوده‌است. او خود در فتوحات مکیه چنین می‌نویسد:"تالیفات ما اعم از این کتاب و سایر کتاب هایمان از شیوه تالیفات متعارف تبعیت نمی‌کند و خود نیز مانند آن مولفان نیستیم. زیرا هر مولفی تحت اختیار خودش است... هر چه را بخواهد القا می‌کند و هر چه را بخواهد بیان نمی‌دارد... ما در تالیفاتمان چنین نیستیم...(در ابتدا) قلبم بر باب حضرت الهی، معتکف و مراقب گشایش (فتح) آن در است. (در این حالت) قلبم فقیر و خالی از علم است... هنگامی که از ورای آن پرده امری بر قلبم ظهور می‌کند به امتثال آن مبادرت ورزیده مطابق حدی که مقرر شده به تالیف آن می‌پردازم."
هر صبح و شام بیش و کم از عمر روز و شب از روی طوع و رغبت و اقبال و امتثال
عمل استاد فخرالدین بن علی بن استاد نجار آملی المعروف رازی بامتثال درویش شمس‌الدین ولایت رحل سلطان المحققین مفخرالفقرا الصالحین درویش فخر دین حاجی طاب ثرا و جعل الجنة مثواه بن حسن حاجی فی تاریخ سنه ثلاث و ثلاثین و ثمانمائه الهجریه النبوی الکاتب الفقرا الحقیر خادم الفقرا و الصلحا الضعیف نظام بن علی جوبکلاه الطبری
در مهمّات ممالک سال و ماه و روز و شب از تو فرمان وز زمانه امتثال آمد پدید
سلطان تاجبخش مرا پیش تخت خواند بر امتثال حکم بناچار تافتم