[ویکی الکتاب] معنی عُدْوَانَ: ظلم - تجاوز - دشمنی - خصومت (در عبارت "لَا تَعَاوَنُواْ عَلَی ﭐلْإِثْمِ وَﭐلْعُدْوَانِ " و نظایر آن ، عدوان آن اعمال زشتی است که ضررش دامنگیر دیگران میشود ، و گناهان مربوط به حق الناس است که موجب اذیت و آزار مردم می شوند.کلمه عدوان همه رقم تجاوز را ش... معنی تَغَابُنِ: پشیمانی و احساس خسارت (از معامله)(اصل آن ازغبن به معنای این است که وقتی با کسی معامله میکنی از راهی که او متوجه نشود کلاه سر او بگذاری ، اگر میخری پول کمتری بدهی ، و اگر میفروشی پول بیشتری بگیری ومنظور از یوم التغابن که در قرآن آمده روز قیامت است ... ریشه کلمه: انس (۳۳۸ بار) تعبیر به «نَاس» گر چه ظاهراً عموم مردم را شامل می شود و دلیل بر آن است که همگی در غفلت اند ولی بدون شک، هر گاه که سخن از توده مردم گفته می شود، استثناهایی وجود دارد، و در اینجا گروه بیدار دلی را که همیشه در فکر حسابند و برای آن آماده می شوند، باید از این حکم مستثنی دانست. جماعت مردم. در مجمع گفته :ناس و بشر و انس نظیر هم اند، و اصل الناس أناس است از انس در اثر دخول الف و لام تعریف همزه از آن ساقط شده ولام تعریف در نون ادغام شده است. در اقرب الموارد گوید: بقولی الناس برای جمع وضع شده مثل رهط و قوم، واحد آن انسان است از غیرلفظش. . از مردم کسی است که گوید به خدا و روز قیامت ایمان آوردیم حال آنکه مومن نیستند. در آیاتی نظیر . . ظاهرا انسانهای فاضل و به تمام معنی انسان، مراد است. راغب می‌گوید: گاهی از الناس بطور مجاز فضلاء مقصود است نه عموم مردم وآن درصورتی است که معنای انسانیت و اخلاق حمیده مقصود باشد. لفظ «الناس» بنابر نقل المعجم المهفرس دویست و چهل ویک بار در قرآن مجید ذکر شده و از مقابله با جن در . بدست میآید که برجن اطلاق نمیشود.
جملاتی از کاربرد کلمه الناس
فقها و حقوقدانان اسلامی با تمسک به حدیث نبوی «الناس مسلطون علی اموالهم» اصل تسلیط را از اصول مسلم حقوق اسلامی می‌دانند.
« قربانت گردم، نامه مورخه 22/09/1345 آن جناب واصل شد ... دو روز قبل یک جلد تاریخ اراک (جلد سوم) و یک حادثه رژی و تاریخ نو و تاریخ ارمنستان تقدیم گردید و از این که تاریخ اراک (دو جلد سابق) و کتاب نور مبین شرح مهاجرین جنگ بین‌الملل اول را در اختیار نداشتم و نیز نتوانستم تهیه کنم پوزش خواسته و جمله "العذر عند کرام الناس مقبول" را شفیع معاذیر آورده و مترصد یافتن آن‌ها می‌باشد . اگر دسترسی پیدا کردم که خوشوقت می‌گردم .
فقیهان و مورخانی چون الشیبانی، الشافعی (بنیان‌گذار فقه شافعی)، ابوعبید، و الماوردی، محمد ابن جریر طبری (مورخ و فقیه)، ابن شهاب زهری، ابن حبان، ابن سیدالناس و شعبه سخت از ابن اسحاق دفاع کرده و او را معتبر می‌دانند. تا جایی که زهری در رابطه با ابن اسحاق می‌گوید: تا وقتی ابن اسحاق در این دیار است دانش باقی است، و شعبه می‌گوید: اگر قدرت داشتم ابن اسحاق را بر همه مورخین حاکم می‌کردم.
اما لزرعی ابان فا حصده کما یکون لزرع الناس ابان
رسول خدا (ص) ابو ایوب انصاری را گفت: خواهی که ترا راه نمایم بصدقه که ترا به است از چهارپایان چرنده نیکو؟ یعنی: و اللَّه اعلم، که ترا به است از آنکه چهارپایان نیکوداری، و بصدقه دهی. آن گه گفت: «تصلح بین الناس اذا تفاسدوا، و تقرب بینهم اذا تباعدوا»، میان مردم صلح دهی آن گه که فساد یکدیگر جویند، و تباهی در کار یکدیگر آرند. و میان ایشان نزدیکی جویی، و با هم آری چون از یکدیگر دور افتند. و روی انس بن مالک (رض) قال: بینما رسول اللَّه (ص) جالس اذ رأیناه ضحک حتّی بدت ثنایاه، فقال عمر: ما اضحکک یا رسول اللَّه بأبی و أمّی؟
از همین جهت روح‌الله جمعه‌ای مشاور عالی‌رتبه وزیر کشور و از نزدیکان ناطق نوری در حساب توئیترش نوشت: «برخلاف گفته‌های بی‌پایه و نادرست، ناطق نوری در انتخابات ۷۶ با تبریک قبل از پایان شمارش آرا به رقیب خود، پایه‌های مردم‌سالاری دینی و احترام به حق‌الناس را در تاریخ جمهوری اسلامی ایران نهادینه و تحکیم کرد. شاید درخواست ابطال انتخابات ۷۶ خواست و میل طراحان این ادعای دروغین بوده‌است.»
ابراهیم بن محمد بن عرفة بن سلیمان بن مغیرة بن حبیب بن مهلب ازدی عتکی (۲۴۴-۳۲۳ق/۸۳۹-۹۳۵م)، مشهور به نفطویه، از نحویان و ادیبان بزرگ سده ۳ و ۴ق/۹ و ۱۰م بود. وی در واسط زاده شد و در بغداد درگذشت. نزد ثعلب و مبرد ادب آموخت و به تاریخ و ایام‌الناس آگاه بود.او آثار بسیاری از خود بر جای نهاد.
شیخ ما را پرسیدند که یا شیخ کیف الطریق؟ شیخ گفت: الصدق و الرفق، الصدق مع الحقّ و الرفق مع الخلق و قداتفق المشایخ انّ المروءَةاحتمال زلل الاخوان ولایسود الرجل حتی یکون فیه خصلتان الیأس عما فی ایدی الناس وَالتغافل عما یکون منهم.
هر طرف باده به کف درد کشانند نشسته احسن الناس نفوسا و قلوبا و وجوها
و کهل، بنزدیک عرب اوست که جوانی وی تمام شد و بجای آن رسید که خرد وی مکثر گردد و جوانی وی آرمیده و محکم، اگر در موی سفیدی بود یانی. و گفته‌اند که: از سی و دو سال تا به پنجاه و دو سال کهل است، و از پنجاه و دو سال تا بآخر عمر شیخ . و قیل یکلم الناس فی المهد صبیا، و کهلا نبیا این بشارت مریم است بنبوت عیسی (ع) و بزندگانی وی تا بایام کهولت.
علمای شیراز وقتی گرایش ایشان را به طریقه نقطویّه دیدند و ستایش ایشان را از امامان فرقه اسماعیلیه شنیده و خواندند، حکم به تکفیر و زندیق بودن ایشان نمودند که موجب مطرود شدن وی در بین عوام الناس مسلمان گردید، ولی وی همچنان در دربار شاه طهماسب صفوی جایگاه داشت و از شاعران قوی دربار به‌شمار می‌رفت. در این میان دشمنان و بدخواهان ایشان، نزد شاه طهماسب از وی بدگویی می‌کردند، آنقدر به بدگویی و نسبت‌های درست و نادرست به ایشان دادند که شاه طهماسب در ۹۳۲ ق دستور داد تا بر چشمان او میل کشیدند و او را از هر دو چشم کور کردند.
گر شهره شوی به شهر، شرالناسی ور گوشه گرفته‌ای، تو در وسواسی
یقول الناس لی فی الکسب عار فقُلت العارُ فی ذُلِّ السؤالِ
دیگران هم جمله کردند آن سلوک آری الناس علی دین ملوک
ثم قال فی آخر الآیة وَ اللَّهُ غَفُورٌ حَلِیمٌ یؤخر العقوبة عن الکافرین و العصاة، و الحلم من الناس التثبت و الاناة، و من اللَّه الامهال.
ابوالفتح محمد یَعمُری (۱۲۷۳-۱۳۳۴م)، شهرت‌یافته به ابن سیّد الناس، محدث، حافظ، تاریخ‌نگار و فقیه مصری اندلسی‌اصل بود. گویند نزد هزار استاد دانش آموخت.
حمید بن حارث بن سلمه بن درید بن الصمه بن حارث بن بکر بن علقمه بن جداعه بن غزیه بن جُشَم بن معاویه بن بکر بن هوازن بن منصور بن عکرمه بن خصفه بن قیس عیلان بن الناس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان می‌رسد این قبیله قرابت نسبی نزدیکی با بنی لام عبدالخان دارد.
جنگ صلیبی موفقیت‌آمیز شاهزادگان پس از جنگ صلیبی عوام‌الناس به وقوع پیوست. جنگ صلیبی عوام‌الناس یکی از جنگ‌های صلیبی مشهور به‌شمار می‌رود که به دعوت پیتر راهب در بهار ۱۰۹۶ میلادی شروع شده‌بود. حرکت او علیه ترکان در آناتولی بود، ولی در مسیرش در راینلاند به مردم یهودی حمله کرد. او و مردم صلیبی پیروش، سرانجام در ماه اکتبر از ترکان به سختی شکست خوردند.
ومن ولی الخلافة واجتمع علیه الناس ورضوا به، وغلبهم بسیفه حتی صار خلیفة وجبت طاعتهم، وحرم الخروج علیهم.