اعشار

اسپسمیلو یک یکای پول بین‌المللی اعشاری منسوخ شده‌است که در سال ۱۹۰۷ توسط رنه دو سوسور پیشنهاد شد و قبل از جنگ جهانی اول توسط چند بانک بریتانیایی و سوئیسی و عمدتاً در بانک چک اسپرانتیست استفاده می‌شد.

ربع مسکو ز شکر پر کردی هم نشد گفته عشری از اعشار

نگذارم بصد هر از قران شکر عشر عشیری از اعشار

اگر شوند تمام جهانیان کاتب ز وصف وی ننویسند عشری از اعشار

عشری اگر نویسم ز اعشار علم او مطلب شود مفصل و دفتر محقر است

اگر با تقسیم صورت بر مخرج، به باقی‌مانده صفر برسیم، کسر را مولد اعشار مختوم می‌نامند. این حالت در زمانی رخ می‌دهد که مخرج کسر فقط شامل عامل‌های ۲ یا ۵ یا هر دو باشد.

و دیگر بدانک دل را اطوار مختلف است و در هر طور عجایب بسیار و معانی بیشمار تعبیه است که کتب بسیار بشرح آن وفا نکند. خواجه امام محمد غزالی قدس‌الله روحه یک مجلد کتاب در عجایب القلب ساخته است و هنوز عشری از اعشار آن نگفته است اما اینجا از هر چیزی رمزی مختصر گفته‌ آید ان‌شاءالله.

نه‌ گردون وقف ده حواست باد تا سهلترین‌کسوری اعشارست

از این نویسه نباید در اعداد اعشاری فارسی استفاده کرد. به جای آن، باید از نویسه ممیز (٫) استفاده کرد.

وی نخستین کسی بود که در اوائل قرن ۱۵ میلادی علامت اعشار را بکار برد. تا پیش از او اعداد غیر صحیح به‌صورت رقم صحیح به‌همراه یک کسر نمایش داده می‌شدند.

و قال صلّی اللَّه علیه و آله و سلم «تسعة اعشار الرزق فی التجارة و الجزء الباقی فی السّابیا»

اعداد صحیح به عنوان دنباله‌ای از اعداد اعشاری نوشته شده‌است، به عنوان مثال، ۱۲، ۱۲۳۷۵ و -۲۳٬۴۲۷ اعداد صحیح هستند. علم حساب اعداد صحیح دقیق و تنها محدود به حافظه موجود بر روی دستگاه است.

و گاه مسافرین او را جزیره تصور کرده کشتی را در آن لنگر می افکنند و علما در عجایب دریاها کتابهای بسیار ساخته و دفاتر بی شمار پرداخته اند و عشری از اعشار آن را نتوانسته اند بیان کنند.

برای بسط از فرمول دوجمله‌ای استفاده می‌کنیم؛ اگر که با استفاده از فرمول دوجمله‌ای با نماهای اعشاری آشنا نیستید، نگران نباشید. دقیقاً همانگونه است؛ با این تفاوت که هیچگاه تمام نمی‌شود.

کاشانی در الرسالة المُحیطیة (ص ۲۸) در سال ۱۴۲۴ میلادی با استفاده از یک ۸۰۵۳۰۶۳۶۸ (هشتصد و پنج میلیون) ضلعی عدد پی را تا ۱۶ رقم اعشار محاسبه کرد که رکورد او تا ۱۸۰ سال توسط هیچ ریاضیدانی شکسته نشد!

فرض کنیم با ترازویی کار می‌کنیم که تا یک دهم اعشار دقت اندازه‌گیری دارد. اگر نتیجه به دست آمده از توزین یک نمونه در آزمایشگاه ۲۳٫۳ گرم باشد، می‌توان حدس زد که جرم حقیقی نمونه چیزی بین ۲۳٫۲ تا ۲۳٫۴ خواهد بود. اما در مورد دو رقم نخست مطمئن هستیم و می‌دانیم که جرم نمونه حتماً بیشتر از ۲۳ گرم است. بنابراین اگر جرم حقیقی نمونه مثلاً ۲۳٫۲۶ گرم یا ۲۳٫۳۳ گرم باشد در هر دو حالت می‌توان با توجه به اینکه دقت ترازوی مورد استفاده تا ۰٫۱ است، عدد را به صورت ۲۳٫۳ گزارش کرد که دارای سه رقم بامعنی است.

یا ۰/۶۰ و حتی به‌طور خلاصه‌تر ۰/۶ نشان داد. کسرهای اعشاری را با نماد علمی نیز می‌توان نشان داد.

و هیچ ذره از ذرات عالم نیست مگر اینکه از انواع عجایب حکمت و غرایب صنعت پروردگار این قدر در آن یافت می شود که اگر جمیع عقلای عالم و حکمای بنی آدم از بدو آفرینش تا قیام قیامت دامن همت بر میان بندند که ادراک آن را کنند به عشری از اعشار و اندکی از بسیار آن نتوانند رسید، چه جای این که آثار قدرت کامله را در جمیع موجودات توانند فهمید

ابوالحسن علی بن احمد نسوی در قرن ۱۱ میلادی عملیات ریاضی مثل جذر و ریشه سوم (کعب) اعداد صحیح و اعشاری به روش امروزی را ابداع کرد.

گرد جدول نقوش اعشارش رسته گلهاست گرد انهارش