اعجاز. [ اَ ] ( ع اِ ) ج ِ عَجز. ( ترجمان القرآن ترتیب عادل بن علی ). ج ِ عَجز، عُجز و عِجز. ( منتهی الارب ). ج ِ عَجز، عُجز، عِجز، عَجُز و عَجِز، بمعنی مؤخرهر چیز و مؤنث و مذکر در وی یکسان بود. ( از متن اللغة ) ( از اقرب الموارد ). و رجوع به مفردهای کلمه شود. || اعجازالنخل بیخهای خرمابنان. ( از منتهی الارب ). ریشه های درخت خرما. ( از متن اللغة ) ( از اقرب الموارد ). || رکوب الرجل فی الطلب اعجازالابل ؛ مرتکب خواری و سختی گردیدن و صبر نمودن بر تکلیف و مشقت و بر محرومی از حق خود و تقدم دیگری بر وی و کوشش کردن در طلب چیزی. یقال : رکب فی الطلب اعجازالابل ؛ مرتکب خواری و سختی گردید و... ( از منتهی الارب ). اعجاز. [ اِ ] ( ع مص ) عاجز کردن. ( ترجمان القرآن ترتیب عادل بن علی ). عاجز کردن کسی را. ( از منتخب و غیر آن از غیاث اللغات ) ( مؤید الفضلاء ) ( آنندراج ) ( تاج المصادر بیهقی ). ناتوان گردانیدن کسی را. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). عاجز ساختن کسی را. ( از اقرب الموارد ) ( از متن اللغة ). || عاجز یافتن کسی را. ( ناظم الاطباء ) ( منتهی الارب ). ناتوان یافتن کسی را. ( از متن اللغة ) ( از اقرب الموارد ). عاجز یافتن. ( تاج المصادر بیهقی ) ( مؤید الفضلاء ). || درگذشتن چیزی از کسی و فوت کردن آن ، یقال : اعجزه الشی ٔ؛ درگذشت آن چیز از وی و فوت کرد. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). فوت کردن چیزی از کسی. ( از اقرب الموارد ). درگذشتن چیزی از کسی و ناتوان ماندن از آن. ( از متن اللغة ). || خرق عادتی که از نبیی ظاهر شود چرا که کافران از دیدن آن عاجز میگردند. ( از منتخب از غیاث اللغات ) ( آنندراج ). || در اصطلاح شرع ، کاری است خلاف عادت ، ترک باشد یا فعل بشرط پیش خواندن خصم در برابری و پیروز گردیدن در آن بطوری که مثل آن نتوانند آورد. و اینکه فعل یا ترک گفتیم بدان جهت است که معجزه همانطور که به اتیان کار غیرعادی بعمل آید همچنین در ترک امر معتاد صورت پذیرد مثل اینکه از خوردن غذا در مدتی غیرمعتاد خودداری کند در حالی که تندرستی و زندگانی خود را حفظ نماید و مقصود از پیش خواندن خصم آن است که او را برای معارضه کردن در کاری که دلیل پیامبری خود میداند دعوت نماید و ناچار باید خرق عادت موافق و مثبت مدعا باشد، چه اگر موافق نباشد دلالتی بر اثبات مدعا ندارد. بنابراین دهانه ، یعنی بسخن آمدن جمادات بدان صورت که مدعی را کذاب و دروغ پرداز خواند، معجزه نتواند بود زیرا که موافق با ادعا نیست بلکه مخالف آن است و همچنین ارهاص و کرامت معجزه نیستند چون مقرون به ادعا نمی باشند. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ). و برای تفصیل بیشتر به کتاب فوق رجوع شود. || ( اِمص ) عاجزشدگی. ناتوان یافتگی. مأیوسی و ناامیدی. حیرت و آشفتگی. کار دشوار و کار عجیب. کرامت و معجزه.فرجود و چمراس. ( ناظم الاطباء ). معجزه. دشواری شگفت.شگفتی. آیت. آیه. ( یادداشت بخط مؤلف ) :
معنی کلمه اعجاز در فرهنگ معین
( اِ ) [ ع . ] ۱ - (مص م . ) عاجز ساختن . ۲ - کار دشوار و خلاف عادت انجام دادن . ۳ - (اِمص . ) عجز، ناتوانی .
معنی کلمه اعجاز در فرهنگ عمید
۱. انجام دادن کاری که دیگران از آن عاجز باشند. ۲. (اسم ) معجزه. ۳. [قدیمی] عاجز ساختن، ناتوان کردن.
معنی کلمه اعجاز در فرهنگ فارسی
عاجزساختن، ناتوان گردانیدن، انجام دادن کاری که دیگران از آن عاجزباشند ۱ - ( مصدر ) عاجز ساختن ناتوان گردانیدن . ۲ - انجام دادن کاری که دیگران از آن عاجز باشند . ۳ - ( مصدر ) عاجز شدن ناتوان گردیدن . ۴ - ( اسم ) عجز ناتوانی . ۵ - ( اسم ) امری خارق عادت که دیگران از آوردن آن عاجز باشند . معجزه . جمع : اعجازات . ملا عطا . وی یکی از فصحای شعری هرات است .
[ویکی فقه] یکی از مباحثی که از ابتدای نزول قرآن پیوسته مورد بحث مفسران بوده است بحث اعجاز آن بوده است و همه پیامبران برای اثبات نبوت خود متمسک به معجزه می شدند. اعجاز در لغت، یعنی عاجز کردن و ناتوان ساختن و در اصطلاح، یعنی انجام دادن کار یا ارائه کردن کلامی که کسی نتواند نظیر آن کار را انجام دهد یا همانند آن کلام را بیان کند . پس، به آیات و عجایبی که پیغمبران برای اثبات نبوت خویش می آورند، معجزه می گویند . مانند: اژدها شدن عصای حضرت موسی (علیه السلام) زنده شدن اموات از دم عیسی (علیه السلام) و نازل شدن قرآن بر قلب مبارک حضرت محمد (صلی الله علیه وآله) .منتهی تفاوت اساسی معجزه ی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) با دیگر انبیاء عظام، جاودانه ماندن و قابل طرح بودن آن در همه ی مکان ها و زمان هاست، که ان شاءالله در قسمت های بعد، این مطلب توضیح داده می شود . شرایط معجزه هر معجزه باید دارای شرائط و امتیازات زیر باشد:۱ . معجزه باید از نظر عقل و علم ، امر معقول و ممکنی باشد .۲ . باید یک عمل خارق العاده باشد که هیچ انسانی، حتی نوابغ جهان، و همچنین مُرتاضان قادر به انجام آن، با اتکای نیروی بشری نباشند .۳ . آورنده معجزه باید با کمال اطمینان خاطر از تمام انسان ها و متفکران و نوابغ جهان دعوت برای «مقابله به مثل» بکند و همه را از انجام آن عاجز بداند .۴ . معجزه باید از نظر زمان، مکان، کیفیت، نوع و سایر شرایط محدود به هیچ حدّی نباشد؛ یعنی در هرگونه شرائط و در هر وضع و کیفیت امکان پذیر باشد؛ زیرا از نیروی لایزال و نامحدود خداوند سرچشمه می گیرد، و از همین جا یکی از فرق های اساسی میان (معجزات) و (سایر خارق عادات) که از مرتاضان و امثال آن ها سر می زند، روشن می شود؛ زیرا هر مرتاضی عمل خارق العاده ی خود را در شرایط خاصی و به کیفیت معینی انجام می دهد، چون از نیروی محدودِ بشری سرچشمه می گیرد .۵ . آورنده معجزه هرگز در برابر رقیب شکست نمی خورد .۶ . معجزه یک معلول بدون علت نیست، زیرا معلول بدون علّت، عقلاً محال است؛ بلکه معجزه به نوبه ی خود معلول علّتی است، منتها یک علت غیر عادی و مافوق طبیعی که تسلّط بر آن از قدرت انسانِ عادی بیرون است .۷ . معجزه حتماً دارای هدف خاص تربیتی است و به عنوان سند زنده ای برای اثبات ارتباطِ آورنده ی معجزه، با جهان ماورای طبیعت و مبداء هستی می باشد .علمای سده های پیشین، غالباً به اعجاز قرآن از جنبه ی فصاحت و بلاغت و اسلوب عالی آن می نگریستند و نیز برخی از آنان معتقد بودند که عجزِ عرب از آوردن سخنانی نظیر قرآن، بدان جهت است که خدا اراده و تصمیم بر معارضه را از آنان گرفته است . دیدگاه علامه طباطبایی در اینجا برای مشخص کردنِ اینکه چه چیزی از قرآن معجزه می باشد، نظر علامه طباطبایی (رحمةالله علیه) را بیان می نمائیم . ایشان می فرمایند: «قرآن کریم تنها از راه فصاحت و بلاغت، افراد را دعوت به مبارزه نمی کند، بلکه از جهت معنی نیز پیشنهاد معارضه می نماید .» آنگاه استاد علامه با استفاده از آیه ی شریفه ی «افلا یتدبرون القران و لو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافاً کثیراً» (آیا در قرآن تدّبر و تأمل نمی کنند؟ در حالی که اگر از جانب غیر خدا بود، در آناز جهت لفظ و معنا- اختلاف فراوان می یافتند .)به یک نکته ی ظریف که هم بر اعجاز قرآن دلالت دارد و هم بر عدم تناقض و تضادّ و تحریف آیاتِ آن در طول تاریخ، اشاره کرده و فرموده اند: «قرآن کریم از راه دیگر نیز تحدی می کند، و آن این است که این کتاب ، تدریجاً با شرایطی کاملاً مختلف و گوناگون از گرفتاری و آسودگی و جنگ و صلح و قدرت و ضعف و... در مدت ۲۳ سال نازل شده است،اگر از جانب خدا نبود، و ساخته و پرداخته ی بشر بود، تناقض و تضادّ بسیاری در آن پدید می آمد و ناگزیر، آخر آن از اولش بهتر و مترقّی تر بود؛ چنانکه لازمه ی تکامل تدریجی بشر همین است؛ و حال آنکه آیات مکی آن با آیات مدنی، یکنواخت می باشد؛ و آخرش از اولش متفاوت نیست .» آیات تحدی به اشکال متفاوت آمده که در آن ها تحّدی به همه ی قرآن ، به ۱۰ سوره و... صورت پذیرفته مانند: «کافران می گویند محمد قرآن را از پیش خود آورده است، بگو اگر راست می گوئید، شما هم هر کس جز خدا را که می توانید، به یاری طلبید و ده سوره مانند قرآن بیاورید .» که علامه طباطبایی می فرمانید: «آنچه در تحّدی ها از دشمن خواسته شده این است که کلامی همانند قرآن، با تمامی ویژگی های موجود در آن، بیاورد؛ یعنی کلامی که صفات برجسته ی معنوی قرآن را به انضمام فصاحت و بلاغت لفظی آن دارا باشد . و در ادامه می فرمایند: «کسانیکه آشنایی به زبان عربی دارند هرگز نمی توانند تردید کنند که لهجه ی قرآن، لهجه ی شیوا و شیرینی است که درک انسان را از زیبایی خود مبهوت و زبان را از وصف آن الکن و زبون می سازد . نه شعر است و نه نثر، بلکه اسلوبی است وَرای هر دو که جذبه و کششی مافوق شعر و روانی مافوق نثر را دارد... سازمان وسیع معارف اعتقادی و اخلاقی و قوانین فردی و اجتماعی اسلام که اصول و کلیات آن در قرآن است، تنظیم غیر قابل خدشه، و تضاد و تناقض ناپذیر آن، از عهده ی بشر بیرون است، خاصّه به دست کسی که در شرایطی همانند شرایط زندگی پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله) قرار گرفته باشد .» وجه تمایز قرآن نسبت به سایر معجزات ... [ویکی الکتاب] معنی أَعْجَازُ: تنه ها -ریشه ها معنی مُعَاجِزِینَ: عاجز کنندگان - ناتوان کنندگان (کلمه معاجز مبالغه در اعجاز است ، و بعضی گفتهاند به معنای مسابقه است ، و عبارت "وَﭐلَّذِینَ سَعَوْاْ فِی ءَایَاتِنَا مُعَاجِزِینَ "به کنایه است گویا آیات خدا را مسافتی فرض کرده ، که افراد نامبرده در آن مسافت ، سعی و دون... ریشه کلمه: عجز (۲۶ بار) تعبیر به «أَعجاز» جمع «عجز» (بر وزن رجل) به معنای قسمت عقب یا پایین چیزی است; و تشبیه آنها به قسمت پایین نخل ها، به خاطر آن است که; به گفته بعضی باد به قدری شدید بود که نخست دست و سرهای آنها را کند و با خود برد و بعد بقیه بدنهایشان همچون نخل بی شاخ و برگ، از زمین کنده شده و به هر گوشه و کنار پرتاب می گشت. یا به خاطر آن است که باد آنها را با سر به زمین می کوبید، گردن ها می شکست، و سرها جدا می شد!
معنی کلمه اعجاز در ویکی واژه
عاجز ساختن. کار دشوار و خلاف عادت انجام دادن. عجز، ناتوانی.
جملاتی از کاربرد کلمه اعجاز
روز اعجاز و کرامت بر رخ باجوج کفر تیغ لطفش کار صد سد سکندر می‌کند
تحدی به معنی مبارزه طلبی است و در علوم قرآنی به معنی به میدان طلبیدن مردم به آوردن مشابه قرآن است. مسلمانان معتقدند کسی نمی‌تواند اثری مشابه قرآن بیاورد و دلیل بر اعجاز قرآن است. در قرآن در چند آیه مسئله تحدی مطرح شده‌است از جمله آیه ۲۳ سوره بقره: «و اِن کُنتم فی ریب مما اَنزلنا علی عبدنا فاتوا بِسوره من مِثله و ادعوا شُهدائکم من دون الله» به این معنا که «اگر در آنچه بر بنده خود نازل کرده‌ایم شک دارید پس اگر راست می‌گویید سوره‌ای مانند آن بیاورید و گواهان خود را غیر خدا فرا خوانید».
در سال ۱۴۰۰ با تصویب اعضای شورای شهر تهران، نام کوچه‌ای در خیابان اعجازی تهران به نام «استاد دکتر ژاله آموزگار» تغییر یافت. آموزگار در واکنش به این اقدام اظهار داشت:
چون دل مرده شود زنده ز تأثیر سخن این گهر گرنه کلیم از صدف اعجاز است
در سال ۱۹۷۲ میلادی رشاد خلیفه مقاله‌ای منتشر کرد به‌نام «عدد ۱۹، معجزه عددی در قرآن» و پس از آن در کتاب خود نظریه خود را مبنی بر کشف یک رابطه ریاضی در تعداد سوره‌ها، آیه‌ها، واژه‌ها و حروف کتاب قرآن را رونمایی کرد. او انگیزه خود را اثبات اعجاز و غیر بشری بودن قرآن خواند تا بدین ترتیب اثبات کند قرآن همانند انجیل نوشته دست بشر نیست و انشای خداوند است.
قرآن بر تمام جنبه‌های زندگی مسلمانان نفوذ کرده‌است. ضرب‌المثل‌های قرآنی نه‌تنها در زبان عربی، بلکه در زبان مسلمانان غیرعرب نیز راه یافته‌اند. علوم قرآنی شامل بررسی تنزیل قرآن، شأن نزول، تلاوت، وجوه زبانی، تفسیر، اعجاز و تاریخ می‌شود. قرآن در عصر حاضر از زوایای مختلفی، مثل دیدگاهش دربارهٔ زنان یا روا داشتن خشونت نسبت به غیرمسلمانان، با انتقادات متعددی روبه‌رو شده‌است.
در اعتقاد به نبوت پیامبر حق، از دیگران تقلید کرده‌اند و حال آنکه در اعتقادات، علم یقینی و برهان قطعی لازم است و اعجاز قرآن نیز باید بر همگان آشکار باشد
شایدت دعوی اعجاز که روح الله و موسی عاریت از لب و دست تو نمودند کرامت
آثار لطف تست که از باد روح کرد اعجاز کلک تست که سحر از بیان نهاد
گردن طوع به سحر از در اعجاز نپیچم روی دل از سر کوی تو سرافراز نپیچم
شهرت بیشتر لاهیجی به واسطه شرح گلشن راز شیخ محمود شبستری است که شرحی است به فارسی به نام مفاتیح‌الاعجاز فی شرح گلشن راز.
کلیم سان ید بیضا عیان نما از رخ مسیح وش به تن مرده جان ده از اعجاز
ترانه بی منوتو، با شعری از مولانا و آهنگسازی خود گوگوش و تنظیم شوبرت آواکیان، یکی از ترانه‌های آلبوم اعجاز است. گوگوش در مصاحبه با رادیو فردا می‌گوید: «من این ترانه را سال ۹۰ میلادی در ایران و در خلوت خودم ساختم. خیلی سال بود که این ترانه ته صندوقچه دلم مانده بود حتی مدتی آن را فراموش کرده بودم.» موزیک ویدیوی این ترانه در موزه ملی پراگ (ناردونی)، به کارگردانی مهدی نوروزیان و تهیه کنندگی شبکه منوتو تولید شده‌است.
در مزاج درد خود ذوق مداوا سوختیم نسخه اعجاز در دست مسیحا سوختیم
علاوه بر خود کلمات، نظم قرآن یعنی نحوه قرارگیری کلمات در کنار هم نیز بخشی از اعجاز بیانی محسوب می‌شود. به عنوان مثالی از نظم قرآن جرجانی نویسنده کتاب دلائل اعجاز در ذکر آیه «فجّرنا الارض عیوناً» می‌گوید که اگر گفته می‌شد «فجّرنا عیون الارض» یا «فجّرنا عیون فی الارض» مقصود آیه را نمی‌رسانید و با ارائه مثال می‌گوید که در قرآن هیچ کلمه‌ای نیست که در جای خود نباشد یا لفظ دیگری برای نشستن در آنجا مناسب تر باشد. جرجانی در مورد نظم قرآن می‌گوید:
مسیح دید لبت، رنگ او دگرگون شد ز سحر غمزه‌ات اعجاز را جگر خون شد
اعجاز قرآن از مباحث مهم علوم قرآنی، کلام اسلامی و ادبیات عرب است که به دلایل "معجزه بودن" قرآن می‌پردازد که به اعتقاد متکلمان اسلامی به عنوان روشن‌ترین دلیل پیامبری محمد مطرح است. اعجاز لغتی عربی به معنای عاجز ساختن است و اگرچه در قرآن مستقیماً به کار نرفته، اما قرآن "مخالفان را دعوت به آوردن ده و حتی یک سوره مشابه سوره‌های قرآن می‌کند" (تحدی) و تأکید می‌کند که "هرگز کسی نخواهد توانست این کار را انجام دهد.
چشم زخم خلق را با حسن روزافزون چه کار هر که را زلف و رخ اعجازست با افسون چه کار
دسته‌ای از منتقدان، ضمن رد اعجاز قرآن، روایت تاریخی ارائه‌شده توسط مورخان مسلمان را رد می‌کنند؛ و نیز از لحاظ تاریخی، آن را متکی به متون مقدسی می‌دانند که قبلاً وجود داشته است.
ایماه تو نیز از می بفزا بصفای روح وزکشته دخت رز اعجاز مسیحا بین