اصبح

«من اصبح و همومه همّ واحد کفاه اللَّه هموم الدنیا و الآخرة».

«یَزِیدُ فِی الْخَلْقِ ما یَشاءُ» قول اهل تحقیق آنست که مراد باین علوّ همّت است همت عالی کسی را دهد که خود خواهد، اصحاب همت سه‌اند: یکی را همت دنیاست غایت امید وی آن و قطب آسیای سعی وی آن و فی الخبر: «من اصبح و الدّنیا اکبر همّه فلیس من اللَّه و الزم قلبه اربع خصال همّا لا ینقطع عنه ابدا و شغلا لا یتفرّج منه ابدا و فقرا لا یبلغ غناه ابدا و املا لا یبلغ منتهاه ابدا».

اصبحت فیهم عظیم القدر ذاخطر و رحت فیهم برحب العیش و البال

رقاب الانام و قد اصبحت مثقله بالایادی الکبار

و عن زید بن خالد الجهنی قال: صلّی لنا رسول اللَّه (ص) صلاة الصبح بالحدیبیة فی اثر سماء کان من اللیل فلما انصرف اقبل علی الناس، فقال هل تدرون ما ذا قال ربکم قالوا اللَّه و رسوله اعلم قال اصبح من عبادی مؤمن بی و کافر فاما من قال مطرنا بفضل اللَّه و رسوله و برحمته فذلک مؤمن بی کافر بالکوکب و اما من قال مطرنا بنوء کذا و کذا، فذلک کافر بی مؤمن بالکوکب.

تزاحمت الغربان حول رسومها فاصبحت العنقاء لازمة الوکر

و کان علیه الصلاة و السلام یقول لو حبس اللَّه سبحانه القطر عن امّتی عشر سنین ثم انزل لاصبحت طائفة منهم یقولون: سقینا بنوء کذا.

و قیل مسحه جبرئیل بجناحه من الشیطان الرجیم. حتی لم یکن للشیطان علیه سبیل فی وقت ولادته، و فی ذلک ما روی عن وهب بن منبه قال: لما ولد عیسی اتت الشیاطین ابلیس فقالوا له اصبحت الاصنام منکّسة! فقال هذا الحادث حدث، و قال مکانکم، فطار حتی جاء خافقی الارض فلم یجد شیئا، ثم جاء البحار فلم یجد شیئا ثم طار ایضا فوجد عیسی ولد، و اذ الملائکة قد حفّت حوله فلم یصل الیه ابلیس، فرجع الیهم فقال ان نبیا ولد البارحة ما حملت انثی قطّ و لا وضعت الّا انا بحضرتها الّا هذه، فایأسوا ان تعبد الاصنام بعد هذه اللیلة، و لکن ائتوا بنی آدم من قبل الخفة و العجلة، باین قولها که گفته شد، مسیح فعیل است بمعنی مفعول و روا باشد که بر معنی فاعل نهند، چنانک کلبی گفت: «سمّی مسیحا لانّه کان یمسح الاکمه و الأبرص فیبرء و یمسح عین الاعمی فیبصر، و قیل: لانّه کان ماسحا للارض بسیاحته فیها» باین هر دو قول مسیح بمعنی ماسح است. و دجال را مسیح گویند هم بر معنی مفعول، هم بر معنی فاعل. اما بر معنی مفعول آنست که: «کان ممسوح احدی العینین کأنها عنبة طافیة یعنی ناتئة. و فی ذلک ما

و الجهل داء فیه مهلک سمج و العم اصبح فیه رقیة الراقی

روی ان النبی (ص) کان اذا اصبح یقول: «اصبحنا علی فطرة الاسلام و کلمة الاخلاص و ملة ابینا ابراهیم حنیفا و ما کان مشرکین».