استیضاح
معنی کلمه استیضاح در فرهنگ عمید
۲. (سیاسی ) توضیح خواستن گروهی از نمایندگان مجلس از یکی از وزیران یا رئیس دولت.
معنی کلمه استیضاح در فرهنگ فارسی
معنی کلمه استیضاح در دانشنامه آزاد فارسی
(در لغت به معنی توضیح خواستن) در اصطلاح حقوق، حق مجلس به خواستن یکی از وزرا یا هیئت وزیران یا رئیس جمهور برای حضور در مجلس و توضیح خواستن دربارۀ موضوعی مشخص. یکی از حقوق مجلس، عبارت است از نظارت بر حسن عملکرد دولت به ویژه از حیث اجرای قوانین. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دو روش برای اعمال این نظارت پیش بینی کرده است: سؤال و استیضاح. در مورد حق سؤال کردن، اصل ۸۸ قانون اساسی می گوید: «در هر مورد که حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی از رئیس جمهور، یا هر یک از نمایندگان از وزیر مسئول، دربارۀ یکی از وظایف آنان سؤال کند، رئیس جمهور یا وزیر مربوط موظف است در مجلس حاضر شود و به سؤال جواب دهد...». استیضاح، روش شدیدتر و مهم تری است. آثار سیاسی و حقوقی وسیع تری دارد که ممکن است به عزل وزیر مورد استیضاح یا حتی رئیس جمهور منتهی شود. اصل ۸۹ قانون اساسی. دو نوع استیضاح را، برحسب مقام اجرایی، پیش بینی کرده است: استیضاح هیئت وزیران یا هر یک از وزرا، و استیضاح رئیس جمهور. برای استیضاح هر یک از وزراء یا هیئت وزیران، طرح استیضاح باید به امضای حداقل ده نفر از نمایندگان برسد و هیئت وزیران یا وزیر مورد استیضاح باید ظرف مدت دَه روز، در مجلس حاضر شده و پاسخ دهد و از مجلس رأی اعتماد بخواهد؛ درصورتی که مجلس رأی اعتماد ندهد، هیئت وزیران یا وزیر مربوط عزل می شود. اما برای استیضاح رئیس جمهور نظر به اهمیت آن، استیضاح باید به امضای حداقل یک سوم نمایندگان مجلس برسد تا قابل طرح باشد و رئیس جمهور یک ماه مهلت دارد که با حضور در مجلس به آن پاسخ دهد. درصورتی که دوسوم نمایندگان نسبت به عدم کفایت رئیس جمهور رأی دهند، موضوع به اطلاع رهبری می رسد تا در اجرای اصل ۱۱۰ (بند ده) قانون اساسی، چنان که مصالح کشور اقتضا کند، او را عزل کند. موضوع استیضاح هیئت وزیران یا هر یک از وزرا، محدودیتی ندارد و می تواند ناظر به کلیۀ امور تحت نظارت و وظیفۀ ایشان باشد. اما دربارۀ استیضاح رئیس جمهور، بند دو اصل ۸۹ قانون اساسی موضوع را محدود به اجرای وظایف مدیریت قوۀ مجریه و ادارۀ امور اجرایی کشور کرده است که ملاک آن کفایت یا عدم کفایت است.
معنی کلمه استیضاح در ویکی واژه
کاوش، بازخو
توضیح خواستن نمایندگان مجلس از وزیری در مورد مطالبی.
جملاتی از کاربرد کلمه استیضاح
در این جلسه بارها به موضوع «تحویل ۷۵ خودرو شاسی‌بلند به نمایندگان برای انصراف از استیضاح» هم اشاره شد و فاطمی‌امین بار دیگر آن را «کذب» خواند.
علی باقری (دانشگاه امام خمینی قزوین)، علیرضا بایایی (دانشگاه پلی تکنیک که استیضاح شد)، فاطمه حقیقت جو (دانشگاه تربیت معلم)، فاضل عبیات (دانشگاه پلی تکنیک)، حسن مقدس (دانشگاه پلی تکنیک)، جهانبخش خانجانی (دانشگاه تبریز)، بهلولی (دانشگاه تهران)، حسین بیغم (دانشگاه شهید بهشتی)، طالقانی (دانشگاه همدان)
به گزارش خبرگزاری مهر، فرجی دانا برای کسب پشتیبانی فراکسیون اکثریت مجلس یعنی فراکسیون رهروان ولایت، با عزل دو معاونش ۱۰ روز پس از طرح استیضاح در جلسه علنی موافقت کرده بود. به ادعای این خبرگزاری وی تصمیم داشت دست به یک معامله سیاسی بزند و متن استعفای دو معاونش را در سایت وزارت علوم قرار دهد.
روند استیضاح در ایالات متحده آمریکا قانونی است که بر طبق قانون اساسی ایالات متحده آمریکا پیش‌بینی شده‌است.
اگر مجلس رأی اعتماد نداد هیئت وزیران یا وزیر مورد استیضاح نمی‌توانند در هیئت وزیرانی که بلافاصله بعد از آن تشکیل می‌شود عضویت پیدا کند.»
در تابستان ۱۳۹۳ و مصادف با استیضاح رضا فرجی‌دانا، برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، خبر از آماده‌شدن طرح استیضاح علی‌اصغر فانی با ۴۰ امضا، برای تحویل به هیئت‌رئیسه مجلس خبر دادند. این استیضاح، بعد از استیضاح فرجی‌دانا، دومین استیضاح نمایندگان علیه وزرای دولت یازدهم محسوب می‌شود که به فاصله کمی از یکدیگر، عملی شدند. در این طرح، ۱۰ دلیل به عنوان مبانی استیضاح معرفی شده که از آن جمله می‌توان به انتصاب مدیران سیاسی و ناکارآمد در آموزش و پرورش، برگشت به‌کار نیروهای بازنشسته، عدم اجرای قانون استخدام مربیان پیش‌دبستانی، حق‌التدریسی و مربیان نهضت سوادآموزی، عدم توجه به بیمه‌های درمان و تکمیلی فرهنگیان و عدم توجه به حوزه تربیتی دانش‌آموزان، اشاره کرد.
حضرتی که از اعضای فراکسیون امید در مجلس دهم بود، در روز یکشنبه ۴ شهریور ۱۳۹۷ و در جریان جلسه استیضاح مسعود کرباسیان وزیر وقت اقتصاد، از این فراکسیون استعفا داد. وی علت استعفایش را «تصمیم بر صحبت کردن در موافقت با این استیضاح» عنوان کرد و گفت که امیدوار بوده اصلاح‌طلبان برای «هم‌نوایی و هم‌دردی با مردم» با استیضاح وزیر اقتصاد موافقت کنند؛ اما از آنجا که نظر اکثریت این نبود و او قصد داشته حتماً در موافقت با استیضاح صحبت کند، استعفا داده تا اقدامش خلاف کار تشکیلاتی نباشد.
اظهارات خانم پلوسی در حالی است که سنای آمریکا چهارشنبه غروب در آخرین روز بررسی استیضاح پرزیدنت ترامپ رای‌گیری کرد و او را از دو اتهام «سوءاستفاده از قدرت» و «جلوگیری از فعالیت کنگره» تبرئه کرد.
در بین ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی، مجلس دهم با انجام ۶ استیضاح و مجلس‌های ششم، هشتم و نهم نیز هرکدام با انجام ۴ استیضاح، رکورددار انجام استیضاح تاکنون هستند. در میان دولت‌های دوازده‌گانه جمهوری اسلامی ایران، دولت دوم روحانی با مواجه‌شدن با ۵ استیضاح از جانب مجلس دهم، رکورددار محسوب می‌شوند. از میان وزرای استیضاح‌شده، علی کردان با ۱۸۸ رای منفی، دومین وزیری است که بیشترین رای منفی را در جلسات استیضاح گرفته‌است؛ رتبه نخست در این جدول به عبدالرضا شیخ‌الاسلامی تعلق دارد که با ۱۹۲ رای منفی نمایندگان مجلس نهم، از سمتش عزل شد.
رضایی در ۱۹ مرداد ۱۳۹۹ خبر از کلید خوردن استیضاح بیژن زنگنه وزیر وقت نفت داده بود.
آنکو نموده است: استیضاح از جهان اکنون ز وی کنند، ستیضاح ابلهان