استقراض

ابتدا سفارت بریتانیا و پس از مدتی سفارت روسیه مخالفت خود را با تشکیل این مجلس به جای مجلس منتخب مردم اعلام کردند و شاه را تحت فشار گذاشتند. شاه برای استقراض، از دولت پادشاهی آلمان کمک خواست و وعده داد در آینده اجازه ورود منتخبانی از مردم را به این مجلس خواهد داد. اما سفیر آلمان هم مخالفت کرد و حاضر نشد به شاه کمک کند.

نخستین بار در سال ۱۳۰۱ خورشیدی دولت تصمیم گرفت برای تأمین کسری بودجه از آمریکا استقراض کند. طبق مذاکراتی که به عمل آمد شرط استقراض این شد که اداره مالیه کشور تحت نظارت مستشاران آمریکایی قرار گیرد.

منتظری - که از مدافعان حکومت دینی و از مهم‌ترین شارحان نظریهٔ ولایت فقیه بود - بعد از درگیری با خمینی، از جدی‌ترین منتقدان حکومت ایران به‌شمار می‌رفت. مهم‌ترین اعتراضات او شامل وضعیت زندانیان، رابطهٔ پنهانی با آمریکا، ادامهٔ جنگ با عراق پس از آزادی خرمشهر، استقراض خارجی، عدم رعایت حقوق بشر و دخالت حکومت در حوزه‌های علمیه می‌شد. او که به‌عنوان آگاه‌ترین عالم دینی در ایران شناخته می‌شد و از نظر برخی اعلم فقهای شیعه بود، در ماه‌های پایانی عمر خود با صدور فتوایی بر ضد برخورد حکومت با معترضان به انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ به رهبر معنوی جنبش سبز بدل شد. مراسم تشییع جنازهٔ او با حضور صدها هزار نفر برگزار شد اما مراسم ختم وی لغو شد.

ز خازن کرمت بر سبیل گستاخی همیکنم ورقی چند کاغذ استقراض

عراق در حدود ۷۵ میلیارد دلار بدهی جنگی به بار آورد. استقراض از آمریکا باعث شد که عراق تبدیل به کشوری بدهکار شود. از طرفی، هیچ دستاوردی در جنگ با ایران نداشت، و این وضعیت برای صدام حسین، که به دنبال ملی‌گرایی عربی بود، شرم‌آور بود.

بنابر اظهارات علی طیب‌نیا، نیمی از تورم فزاینده به ارث گذاشته شده توسط دولت دهم، به موجب اجرای نادرست طرح مسکن مهر می‌باشد. استقراض سنگین دولت از بانک مرکزی و پرداخت تسهیلات بی‌رویه به مردم از جمله ساز و کارهای اشتباه این طرح بوده‌است.

این نتایج در عدم تعادل بین عرضه و تقاضا برای پول از جمله ارز و سپرده‌های بانکی، باعث تورم سریع می‌شود. نرخ تورم بسیار بالا می‌تواند اعتماد به نرخ ارز را از بین ببرد و درست شبیه هجوم مشتریان به بانک می‌ماند. رشد بیش از حد عرضه پول باعث می‌شود که دولت نتواند یا مایل نباشد تأمین مالی خود را از طریق استقراض یا مالیات انجام دهد و کسری بودجه خود را با چاپ پول جبران می‌کند. دولت‌ها گاهی به سیاست‌های بیش از حد انقباضی متوسل می‌شوند که این امر باعث می‌شود دولت از ارزش بدهی‌های خود بکاهد یا از افزایش مالیات اجتناب کند.

در اواخر سال ۱۳۶۸ با مطرح شدن مسئلهٔ استقراض خارجی، منتظری در سخنرانی اعتراضی این مطلب را عنوان کرد که «استقراض خارجی به ضرر مملکت است و به استقلال سیاسی و اجتماعی ما لطمه می‌زند». این انتقاد موجب شد که عده‌ای به سوی بیت او هجوم آورند و پس از دادن شعارهای توهین‌آمیز و کندن تابلوی دفتر وی محل را ترک کنند.

تقریباً تمامی ابرتورم‌های رخ داده ناشی از کسری بودجه دولت و از طریق فرایند ایجاد ارز رخ داده‌اند. رخ دادن جنگ‌های نظامی یا پیامدهای آن، تحولات سیاسی-اجتماعی، کاهش عرضه کل یا کاهش قیمت‌های صادراتی، یا سایر بحران‌هایی که جمع‌آوری درآمد مالیاتی را برای دولت دشوار می‌کند سبب فشار و استرس بیشتر به بودجه دولت می‌شود بنابراین فشار و استرس به بودجه دولتی با ابرتورم مرتبط است. کاهش شدید درآمد مالیاتی واقعی همراه با نیاز شدید به حفظ مخارج دولت، همراه با ناتوانی یا عدم تمایل به استقراض، می‌تواند یک کشور را به سمت ابرتورم سوق دهد.

در سال ۲۰۰۱ نخست‌وزیر مالزی مهاتیر بن محمد یک ارز جدید را پیشنهاد نمود که اصولاً برای تجارت بین‌المللی بین مسلمانان استفاده شود. ارزی که او پیشنهاد نمود به نام دینار طلای اسلامی خوانده می‌شد و به صورت (سکه‌ای) به وزن ۲۵/۴گرم از طلای ۲۴ عیار بود. ماهاتیر محمد مفهومی را ارائه نمود که بر اساس شایستگی‌های اقتصادی آن یک واحد ثابت محاسبه و نیز یک نماد سیاسی برای ایجاد اتحاد بیشتر میان کشورهای اسلامی مطرح می‌شد. مقصود ضمنی این اقدام، کاهش دادن وابستگی به دلار ایالات متحده به عنوان یک ارز اندوخته، و ایجاد یک ارز بدون پشتوانه استقراضی بر طبق شرع اسلامی در برابر ایجاد هزینه بهره بود. [۸]

از اواخر دهه ۱۹۷۰ تاکنون، کشور استقراض عمومی را گردآوری نموده و به عوارض یک تورم بالا مبتلا شده‌است. در سال۱۹۹۱، دولت نرخ مبادله تثبیت شده پزو را با دلار آمریکا تعیین نموده و رشد پایه پولی را محدود ساخت. سپس دولت به هموارسازی مسیر تجارت آزاد| ازادسازی تجارت، قانون زدایی، و خصوصی‌سازی پرداخت. تورم کاهش یافت و تولید ناخالص ملی رشد نمود، اما شوکهای خارجی و ناتوانیهای سیستم منافع حاصل را کاهش داد، و موجب شد تا از سال ۱۹۹۵ و تا فروپاشی در سال ۲۰۰۱، نتیجه آن تلاشها دراثر حرکتی آرام متلاشی شود.