ارامل

وقتی که دمای شربت به ۳۴۰ درجه فارنهایت یا بالاتر می‌رسد، مولکول شکر به قندهای ساده‌تر شکسته می‌شود و مادّهٔ کهربایی رنگی به نام کارامل درست می‌شود.

دود آه ارامل و اتیام از زمین شد بر آسمان چو دخان

اما حالا یقین بدانید که در این واقعه هایله که خاک بر سر من و ایران شد تلف خواهم گردید. مشکل است بار دیگر بفیض حضور و صحبت سرکار و بفوز خدمت بانو نه نه ننه برسم. دریغ و درد که آسمان نخواست ایران نظام گیرد و دولت و دین انتظام پذیرد. دراین اعصار و اعوام. کسی مثل ولیعهد جنت مقام یاد ندارد، عدل محض، محض عدل بود. حق خدمت خوب میدانست و قدر نوکر خوب میشناخت. بخدمت جزئی نعمت کلی میداد، ایتام را پدر بود ارامل را پسر. اهل آذربایجان درمدت سی سال پرورده احسان بودند. اهل خراسان را در این مدت سه سال چنان بنده عدل و انعام و غلام فضل و اکرام خود فرمودند که صد برابر مطیع تر ازاهل آن سامان شده بودند. این پیر غلام بچه زبان بگوید و بچه بیان بنویسد، خدا نخواست که جهان در عهد جهانداری او زنده و نازنده شود.

بهر ایتام و ارامل شب و روز و مه و سال وقف آسایششان رنج سر و پا می‌کرد

بهر تنور ارامل نیمشب گشته با سیمین انامل خارکن

به هرحال اصلی و کرم از داستان‌های مشهور ترک‌ها به‌خصوص آذربایجانی‌ها است و جایگاهی به خصوص در ادبیات شفاهی ترکی آذربایجانی دارد. اصلی همان مریم مسیحی، معشوقهٔ کرم عاشق مسلمان داستان است که قاراملیک پدر مریم بخاطر تعصب دینی مانع این عشق می‌شود.

توجه داشته باشید که کرائی (غذا) افغانی نیز وجود دارد. تفاوت بین قورمه و کرائی در این است که برخلاف قورمه، کرائی در ظروف آشپزی مانند ماهیتابه تهیه می‌شود که در آن همه مواد به‌طور هم‌زمان سرخ می‌شوند و سپس آن را می‌دهند تا بخارپز شود. در حالیکه قورمه، روغن و پیاز ابتدا کارامل می‌شوند. سپس گوجه فرنگی (بانجان رومی)، ادویه‌ها و در آخر ماده اصلی آن اضافه می‌شوند.

به نام پِشت زیک شناخته می‌شود و نوعی شیرینی مازندرانی است. عسل یا شکر را با کره روی اجاق کاراملی کرده سپس کنجد را اضافه می‌کنند. بعد آن را روی سینی ریخته و برش می‌دهند. پشت زیک جزو شیرینی‌های جشن نوروز می‌باشد.

هر چه در جیب عجائز بود و در کیس ارامل راه آهن از طریقی می برد واگون ز یکسو

شیرینی کنجدی یکی از شیرینی‌های محلی استان کردستان، تفاوت آن با شیرینی گزانگبین یا گزو همان‌طور که از اسمش برمی‌آید، استفاده از شکر به جای شهد گزانگبین است. شکری که کاراملی می‌شود و همان غلظت و شکل شهد انگبین را برای پخت این شیرینی ایجاد خواهد داد.

محصولات شیرینی آذربایجان به سه گروه تفسیم می‌گردد: آردی، کارامل مانند و آب نبات مثل.

اصلی و کَرَم‌ یک داستان عاشیقی آذربایجانی است. روایت‌های گوناگون از آن در فرهنگ و ادبیات کشورهای ایران، جمهوری آذربایجان، روسیه، گرجستان، ترکیه و برخی کشورهای آسیای میانه رواج دارد، در اوایل سدهٔ دهم قمری‌/ شانزدهم میلادی به وجود آمده و از همین زمان به بعد در میان مردم ایران، قفقاز، آسیای میانه و آسیای صغیر رواج یافته‌است. کَرَم مسلمان عاشق دختری مسیحی (اصلی) می‌شود. اقوام دختر در مخالفت با این عشق فرامذهبی مهاجرت می‌کنند. کَرَم ۱۱ سال به دنبال اصلی می‌گردد. دست آخر، هنگامی که دو عاشق به هم می‌رساند، کَرَم تحت تأثیر طلسم قاراملیک پدر اصلی آتش می‌گیرد. آواز یانیخ کَرَم که فی البداهه توسط اصلی خوانده می‌شود یکی از ارکان هنر عاشیقی است.

دانه‌های قهوه به دلیل انواع مختلف، از نوع رطوبت و چگالی متفاوت هستند و به همین دلیل با سرعت‌های متفاوتی برشته می‌شوند. در طول فرآیند برشته‌کاری کاراملیزاسیون رخ می‌دهد. چرا که گرمای شدید، نشاسته را تجزیه و به منوساکارید تبدیل می‌کند و همین منوساکارید به دلیل کاراملیزاسیون شروع به قهوه‌ای شدن می‌نمایند که دلیل اصلی گرایش دانه‌ها از رنگ سبز به سمت رنگ تیره است.

از جور سلاطین و قوی‌دستی حکام بر اشک ارامل نگر و زاری ایتام

گرفتش دامن و گفت ای خداوند ترحم کن بر ایتام و ارامل

یکی بردالعجوز آورد اسفند پی تاراج ایتام و ارامل

چنان‌ کریم و رحیمی‌ که می‌ندانندت ز شوهر و پدر خود ارامل و ایتام

کسی نه فیض برد از اعاظم واشراف کسی نه رحم کند بر ارامل وایتام

نانِ به‌کاررفته در اِکلر شبیه به نان مورد استفاده در نان خامه‌ای است، هرچند خامهٔ درون آن می‌تواند با انواع ترکیب‌های دیگر نیز درست شود. معمولاً روی اِکلر لایه‌ای از کارامل یا شکلات می‌زنند.

اختلالات عاطفی و روانی، که به‌طور مداوم روبه تزاید است از جمله مهم‌ترین عوامل مؤثر در کاهش کیفیت زندگی در تمام جوامع بشریست. بر اساس تخمین سازمان جهانی بهداشت در حال حاضر ۲۵٪ جمعیت جهان از اختلالات روانی، رفتاری و عصبی در رنجند. [داویدیان، هاراملون،(۱۳۷۶) ] و [موری کریستوفرجی لویز، آلن دی(۱۳۷۶)]