اخترش

اتحادیهٔ بین‌المللی اخترشناسی ۱۲٬۶۶۴ عضو حقیقی دارد که ستاره‌شناسان حرفه‌ای از ۹۶ کشور جهان هستند. ۸۳٪ اعضا مرد و ۱۷٪ زن هستند.

ترکیب دو علم اخترشناسی و زیست‌شناسی منجر به پی بردن به این حقیقت شده‌است که برخی میکروبها قطعاً می‌توانند در محیط کره مریخ بقا یابند؛ ولی با این حال هنوز موجود دارای حیاتی روی مریخ یافت نشده‌است.

عجب ماند آن مرد و بودش هراس ز کار خود و حکم اخترشناس

می‌خوانمش سپهر ولی گر بود سپهر با چار ماه عید مقارن شش اخترش

من شیفته چو بحر و مسلسل چو ابر از آنک هم عید و هم هلال بدیدم بر اخترش

مجتمع اخترشناسی و افلاک‌نمای خیام یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های علمی و پژوهشی در ایران و خاورمیانه[نیازمند منبع] است. این مجتمع یکی از مراکز پژوهشی در نیشابور است. این مجتمع اخترشناسی و افلاک نما یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های علمی و گردشگری ایران است. افلاک نمای خیام در نیشابور در نزدیکی آرامگاه خیام می‌باشد و با گذشت بیش از دو دهه این پروژه بزرگ هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌است. این بنا بزرگ‌ترین افلاک نمای خاورمیانه است.[نیازمند منبع]

ای عدو آفتابی کز فرش می‌بلرزد آفتاب و اخترش

اخترشناس طالع مسعود تو بدید ما را نشان ز فرّخی ماه و سال داد

میرزا محمدابراهیم کازرونی مشهور به نادری (زاده ۱۱۸۰ قمری در کازرون)، پزشک، ریاضی‌دان، اخترشناس، شاعر، عارف و بازرگان ایرانی بود که در دوران حکومت‌های زندیه و قاجاریه می‌زیست.

از زمان آغاز نخستین داده‌گیری‌های اخترشناسانه، برای اخترفیزیکدان‌ها مسجل شده بود که شبان‌شانه یک غول سرخ است و در حال طی کردن مراحل پایانی عمر خود می‌باشد. اما پیش‌بینی دقیق زمان انفجار آن عملاً امری غیرممکن است. شواهد اخیر اما نشان می‌دهند که ممکن است روند انفجار این ستاره از هم‌اکنون آغاز شده باشد.

بیامد ز پی مهربان مادرش همی گفت با پور نیک اخترش

جان کاوچ آدامز از سال ۱۸۴۱ به تحقیق و محاسبه دربارهٔ سیاره مجهول که فراتر از اورانوس وجود دارد پرداخت. سرانجام محاسباتش را در سپتامبر سال ۱۸۴۵ با اخترشناس مشهور سر جورج بیدل ایری در میان گذاشت؛ آدامز از ایری خواسته بود به جستجوی این سیاره در آسمان بپردازد. تا مدتی ایری این کار را انجام نداد، شاید نمی‌خواست درخواست فردی ناشناس مثل آدامز را انجام بدهد ولی سرانجام در ژوئیه سال ۱۸۴۶ از ستاره‌شناسی به نام جیمز کالیس خواست تا این کار را انجام دهد. کالیس در چهارم اوت سال ۱۸۴۶ نپتون را در آسمان دید ولی نتوانست ماهیت آن را تشخیص دهد.

قدیمی‌ترین نقشه آسمان که تاریخ دقیقی دارد، حاصل تلاش‌های اخترشناسی مصر باستان در سال ۱۵۴۸ پیش از میلاد است. قدیمی‌ترین کاتالوگ ستارگان کشف شده توسط اخترشناسان بابلی بین‌النهرین در اواخر هزارهٔ دوم پیش از میلاد در دوره کاسی‌ها گردآوری شده است (۱۵۳۱–۱۱۵۵ پیش از میلاد).

بوصلم مژده داد اخترشناسی ولیکن آفت جانم ندانست

اخترشناسی رصدی را می‌توان بر پایه قسمتی از طیف الکترومغناطیس که در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، به رشته‌های زیر تقسیم‌بندی کرد.

بدنهٔ پایهٔ اتحادیهٔ بین‌المللی اخترشناسی، مجمع عمومی آن است که از همهٔ اعضای آن پدید می‌آید. مجمع، خط‌مشی، قانون، و آیین‌نامه (همه متمم‌های پیشنهادی) اتحادیهٔ بین‌المللی اخترشناسی را تعیین می‌کند. گزینش کمیته‌های گوناگون نیز بر عهدهٔ مجمع عمومی انجمن است.

سخت نادانسته کاری کرد چرخ و اخترش درسر این کار خواهد رفت زرین افسرش

نام‌گذاری دنباله‌دارها پیچیده است و نام آن‌ها از روی کاشفشان –یک شخص یا فضاپیما– برگرفته می‌شود. برای نمونه، دنباله‌دار شومیکر-لوی ۹ نهمین دنباله‌داری بود که توسط یوجین مرل و کارولین شومیکر و دیوید لوی کشف شده است. این رهنمود توسط اتحادیهٔ بین‌المللی اخترشناسی تنها در سدهٔ گذشته ایجاد شده است. از آن‌جا که فضاپیماها در نقطه بینی دنباله‌دارها بسیار مؤثر است، دنباله‌دارها در نام‌های خود نام فضاپیماهایی همچون سوهو و وایز را دارند.

ز هر شهر آمده اخترشناسان حکیمان و گزینان خراسان

هفت اخترش مطیع نه تنها بود که هست بر هشت خلدونه فلک او صاحب اختیار