اخبار جعلی
جملاتی از کاربرد کلمه اخبار جعلی
آگاه بودن از ویژگی‌های اخبار جعلی، ممکن است به شناسایی و جلوگیری از موارد اخبار جعلی کمک کند.
همزمان با گسترش شبکه‌های اجتماعی و همچنین خبررسانی‌های اینترنتی، سرعت انتشار اخبار جعلی در ایران نیز همچون دیگر کشورها بیش از پیش شده‌است. در سطح حکومتی نیز، حکومت و همچنین مخالفان بارها همدیگر را به انتشار اخبار جعلی متهم کرده‌اند. رسانه‌های حکومتی ایران، از دروغ‌پراکنی رسانه‌های مخالف با جمهوری اسلامی در موضوع کشته شدن عباسعلی سلیمانی خبر داده‌اند. همچنین خبرگزاری‌های حکومتی با تحلیل اخبار منتشر شده در دوران ناآرامی‌های ایران در آبان ۱۴۰۱، رسانه‌های مخالف خود را به انتشار دروغ‌های متعدد متهم کردند. در همین راستا، یکی از راهکاری جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با اخبار جعلی درباره خود، راه‌اندازی کمپینی با عنوان جهاد تبیین است.
نظریه پردازان تئوری توطئه، همواره از نشر دهندگان اخبار جعلی یا جهت‌دار بودند. این افراد سعی دارند با انتشار این اخبار و ایجاد کنش و واکنش برای تئوری‌های خود منبع ایجاد کنند.
عکسی منتشر شد که به نظر می‌رسد سرلشکر نمرود آلونی، فرمانده سپاه عمق اسرائیل را نشان می‌دهد که در ساعات اولیه حمله توسط فلسطینی‌ها بازداشت شده است. حماس نیز مدعی شد که او را دستگیر کرده است. یک پست فارسی‌زبان نیروی دفاعی اسرائیل به نقل از پستی دربارهٔ دستگیری وی از خبرگزاری تسنیم نوشت: «تسنیم: توزیع کنندگان اخبار جعلی سپاه» بدون تکذیب یا تأیید دستگیری آلونی. آلونی متعاقباً در ۸ اکتبر در نشستی با مقامات ارشد نظامی اسرائیل دیده شد.
ویدیویی که در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده‌است ظاهراً مقدار زیادی خون را در خیابان در نوکوس نشان می‌دهد. بعداً توسط رسانه‌های محلی ادعا شد که رنگ قرمز موجود در این ویدئو نتیجه اسپری کردن ماشین‌های آبی رنگ قرمز توسط پلیس است. با این حال، عفو بین‌الملل خاطرنشان کرده‌است که به دلیل قطعی اینترنت، تأیید این ویدیو و اینکه آیا آن خون بوده یا نه، غیرممکن است. آگنیشکا پیکولیچکا، روزنامه‌نگار لهستانی که این ویدئو را به اشتراک گذاشت بعداً به دلیل انتشار اخبار جعلی عذرخواهی کرد. به گزارش رویترز، این تظاهرات مرگبارترین اعتراضات از زمان کشتار سال ۲۰۰۵ اندیجان بود که در آن ۱۷۳نفر بر اساس برآوردهای دولتی کشته شدند.
همان‌طور که قبلاً گفته شد، اخبار جعلی و تئوری توطئه می‌توانند بسیار به یکدیگر نزدیک شوند، در مثال دنیاگیری کروناویروس، اخبار جعلی زیر با پس زمینه تئوری توطئه از جمله عنوان‌ها پرطرفدار در بین باورمندان به این تئوری بودند:
اگر انتشار یک داستان با محتوای غلط یک علامت بزرگی تولید کند و بیننده را جذب کند، ممکن است برای تبلیغات تبلیغ‌کنندگان و رتبه‌بندی آنها سودمند باشد. دسترسی آسان به درآمدهای تبلیغاتی آنلاین، افزایش اعتبار سیاسی و محبوبیت در رسانه‌های اجتماعی، در درجه اول فید اخبار رسانه ای، در گسترش خبر جعلی دخیل بوده‌است که برای رقابت با اخبار قانونی ارائه می‌شود داستان بازیگران دولتی نیز در تولید و پخش اخبار جعلی، به‌ویژه هنگام انتخابات دخیل بوده‌است. اخبار دروغین نیز پوشش رسانه‌ای جدی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و کار روزنامه نگاران را برای پوشش اخبار مهم دشوار می‌کند.
بیشتر بحث‌ها درباره «اخبار جعلی» دو مفهوم را در بر می‌گیرد: اطلاعات غلط و اطلاعات گمراه‌کننده. اطلاعات غلط همان اطلاعاتی است که دروغ است اما فردی که در اصل آن را منتشر می‌کند بر این باور است که این اطلاعات صحیح است. اما اطلاعات گمراه‌کننده اطلاعاتی که دروغ است و شخص منتشرکننده به دروغ بودن آن واقف است. این یک دروغ عمدی و تلاشی فعالانه است که هدف از آن انتشار اطلاعات گمراه‌کننده است و تولیدکنندگان آن عوامل مخرب و بداندیش هستند.
در ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۲۰ که کروناویروس راه خود را به اخبار و رسانه‌های جهان باز می‌کرد، همزمان انتشار اخبار دروغین نیز پرطرفدار بود. بسیاری اخبار جعلی را مهم‌ترین دشمن مقابله با ویروس کرونا می‌دانند. انتشار اخبار نادرست در دوران کرونا باعث شد جان صدها نفر گرفته شود. اثرات مثبت نوشیدن الکل در پیشگیری از این ویروس از جمله اخبار نادرست در این زمینه بودند.
پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان ضمن انتقاد از روزنامه‌نگارانی که به دنبال اخبار جنجالی و رسواکننده و تحریک‌آمیز هستند گفته‌است چنین گزارش‌هایی «به همه انسان‌ها آسیب روحی و جسمی می‌رساند» و انتشار اخبار جعلی گناهی بزرگ است.