اثر جانبی

در داروشناسی، اثر جانبی یا اثر کناری، اثری است که می‌تواند درمانی یا عارضه‌ای باشد و نسبت به اثری که فرد انتظار دارد ثانویه (دوم) است. با این که غالباً از این لغت برای توصیف عوارض ناخواسته استفاده می‌شود، اثرات جانبی ممکن است مفید باشند ولی در نتیجه مصرف دارو ناخواسته ایجاد شده‌اند.

ثابت می‌شود که برای یک اثر جانبی چند جانبه تمام شدنی تا زمانی که اختیار مالکیت تعریف شده و لازم‌الاجرا وجود داشته باشد، راه حل چانه زنی که یک راه حل بازاری غیرمتمرکز است به خوبی ایفای نقش می‌نماید. در واقع اگر حقوق مالکیت به دقت تعریف شده و لازم‌الاجرا بوده و اگر تعداد تولید ومصرف کننده‌های اثر جانبی به اندازه‌ای زیاد باشد که «قیمت پذیر بودن» یک فرضیه قابل قبول تلقی گردد، آنگاه همانند تحلیل‌های بازار رقابت کامل برای کالاهای خصوصی، می‌توان انتظار داشت که یک بازار برای این اثرات جانبی می‌تواند منجر به سطوح بهینه‌ای از تولید و مصرف اثر جانبی در حالت تمام شدنی بودن آن بشود.

بسیاری از ناظران اظهار می‌نمایند که این درگیری نقشی مشابه با جنگ جهانی دوم ایفا نموده، پس از آن که کشورهای اروپایی جوامع آن‌ها را یکپارچه می‌نماید به نحوی که جنگ بین آن‌ها غیرقابل تصور می‌شود. انجمنهای سیاسی همچون اتحادیه آفریقا نسبت به همکاری بیشتر و صلح بین تعدادی از کشورهای این قاره اظهار امیدواری می‌نماید. نقض‌های گسترده حقوق بشر هنوز در تعدادی از بخش‌های آفریقا واقع می‌شود که اغلب در اثر غفلت آن کشورها است. بیشتر یک چنین تجاوزاتی به علل سیاسی و معمولاً به عنوان اثر جانبی جنگ داخلی اتفاق می‌افتد. کشورهایی که در آن‌ها تجاوزات عمده به حقوق بشر در زمان‌های اخیر گزارش شده‌است عبارت‌اند از جمهوری دموکراتیک کنگو، سیرالئون، لیبریا، سودان، ساحل عاج.

عدم وجود اثر جانبی شرط لازم برای شفافیت مرجع است، اما کافی نیست. شفافیت مرجع به این معنی است که می‌توان یک عبارت (مانند فراخوانی تابع) را با مقدار آن جایگزین کرد. این امر مستلزم این است که این عبارت سره باشد، به این معنی که این عبارت باید قطعی بوده (همیشه برای همان ورودی مقدار یکسانی داشته باشد) و اثر جانبی نداشته باشد.

میزان استفاده از اثر جانبی به زبان برنامه‌نویسی بستگی دارد. در برنامه‌نویسی دستوری استفاده از اثر جانبی جهت به‌روزرسانی حالت سیستم متداول است. در مقابل، در برنامه‌نویسی اعلانی اغلب وضعیت سیستم، بدون به‌وجود آمدن اثرات جانبی، گزارش می‌شود.

این عدم بهینگی برای اثر جانبی منفی را می‌توان در نمودار زیر مشاهده نمود

نمونهٔ کلاسیک آن تلفن است. هرچه مردم بیشتری از آن استفاده کنند، تلفن برای هر صاحب آن ارزشمندتر می‌شود. ممکن است این افزایش ارزش اثر جانبی باشد، یعنی هر فرد بنا بر نیازی که دارد از تلفن استفاده می‌کند و نه به خاطر ارزشمند شدن آن، و همین استفاده از تلفن به ارزش آن می‌افزاید. خدمات شبکه‌های اجتماعی نیز به همین شیوه عمل می‌کنند، سایت‌هایی چون فیس‌بوک و گوگل+ هرچه کاربران بیشتری عضوشان شوند، محبوبتر شده و ارزش آنها نیز بیشتر می‌شوند.