اناهید

پس خمر خوردند تا مست شدند و کام خود از آن زن بر گرفتند و در آن حال کسی بایشان فرا رسید، ترسیدند که باز گوید او را بکشتند، تا هم قتل و هم زنا و هم شرب خمر ازیشان در وجود آمد. و خداوند عز و جل در آن حال ملائکه آسمان را بر حال ایشان اطلاع داد، تا ایشان را بدان صفت بدیدند. و من ذلک الیوم یستغفرون لاهل الارض. و گفته‌اند نام اعظم آن زن را در آموختند تا قصد آسمان کرد پس حرّاس آسمان و گوشوانان او را منع کردند و خدای عز و جل صورت وی بگردانید تا کوکبی گشت. اکنون آن ستاره سرخ است: نام وی بزبان عرب زهره و بزبان عجم اناهید و بزبان بنطی بیدخت ابن عباس و ابن عمر، آن را لعنت میکردند و میگفتند لا مرحبا بها و لا اهلا لقیا الملکان منها ما لقیا. و عن علی ع قال کان النبی صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم اذا رأی سهیلا قال لعن اللَّه سهیلا انّه کان عشّارا بالیمن، و لعن اللَّه الزهره فانها فتنت ملکین.

ایرانیان باستان که پیرامون سه هزار سال پیش برای سکونت به این سرزمین رسیدند آن را به یاد ایزدبانوی باران یعنی «اناهید-هرهوتی» (ناهید دارنده آب‌ها)، هره‌وتی (دارندهٔ آب‌ها) نامیدند.

از آن جا که در این روستا و پیرامون گورستان جنگاوران به فراوانی یافت می‌شود و نشانه‌های مهرپرستی نیز فراوان است، گمان برده می‌شود که ایینه‌ده در واقع آناهیتادیه (اناهیدیه) بوده باشد. آناهیتا ایزد بانوی جنگاوران و نیز آب شناخته می‌شود. بودن سَل (به معنی استخر) در نام‌های پیرامونی مانند دوسلان، دوسالدیه، بره سل و نیز سل‌های دست ساز خلشکوه و بره سر نیز نشانه‌های دیگر این نام‌گذاری است.

آثاری که با نام دختر باقی مانده‌است به این شکل نیست که معبد دختر و ناهید باشد؛ بلکه آثاری است که به دلیل نزدیکی به معابد دختر به این نام معروف شده‌است یا به خاطر بقای این فرشته این نام بر مکان‌ها و بناها اطلاق شده‌است. این بناها که با عنوان دختر معروف شده مربوط به ستایش اناهید و ایشتار است. بناهایی که منسوب به دختر است دیگر شادابی گذشتهٔ خود را ندارد و بیشتر تخریب شده و گذشتهٔ خود را زیر خاک پنهان ساخته‌است.