دایرة المعارف
معنی کلمه دایرة المعارف در فرهنگ عمید
معنی کلمه دایرة المعارف در دانشنامه آزاد فارسی
(یا: دانشنامه) معادل عربی واژۀ «آنسیکلوپدی» در زبان های اروپایی که مأخوذ از واژۀ یونانی enkyklios paideia به معنای «تعلیم و تربیت کل» است. امروزه دایرةالمعارف ها نوعی کتاب مرجع هستند حاوی مجموعه ای از مقالات، مختصر یا مفصل، در همۀ رشته ها، یا در رشتۀ معینی از دانش بشری که عموماً به صورت الفبایی مرتب شده اند، همراه با نمایه ها، ارجاعات، تصاویر، و نمودارها. دایرةالمعارف ها به منظور روزآمدکردن و سهولت در دسترسی به رشته های دانش بشری تألیف می شوند و با واژه نامه تفاوت اساسی دارند. زیرا واژه نامه ناظر به لغات است، در حالی که دایرةالمعارف حاوی اطلاعات و بحث مختصری دربارۀ موضوعات دانش بشری، مشاهیر و اماکن جغرافیایی و امثال آن است. دایرةالمعارف ها با آلماناک ها و سالنماها نیز تفاوت دارند. آلماناک ها بیشتر حاوی اطلاعات خیلی جدید هستند و کمتر اطلاعات قدیمی را دربر می گیرند. افلاطون معتقد بود که برای بهتر اندیشیدن لازم است آدمی همه چیز را بداند. در یونان باستان سنت بر این بود که دانش شفاهی را به دانش نوشتاری بدل کنند. از این رو افلاطون و به ویژه ارسطو تقریباً در همۀ رشته های دانش بشری صاحب تألیفاتی بودند.این گونه آثاررا اصطلاحاً «دایرۀ دانش» می خوانند کهبه زبان عربی آن را به «دایرةالمعارف» ترجمه کردند و ابن سینا معادل فارسی «دانشنامه» را برای آن وضع کرد. سناتور رومی، کاتون، در اواخر قرن ۲پ م، مجموعۀ کتاب هایی تدوین کرد که اثری از آن باقی نمانده است. این کتاب ها مجموعه ای بودند از پژوهش هایی دربارۀ فن خطابه، کشاورزی، بهداشت، علم، سپاهیگری و قانون. قصد کاتون فراهم آوردن دایرةالمعارفی بود برای تربیت پسرش. مارکوس ترنتیوس وارو کار کاتون را در کتاب خود به نام اصول زندگی مردم روم که تاریخ تمدن روم بود، دنبال گرفت. متأسفانه این کتاب هم ازبین رفته است. پاره ای کتاب تاریخ طبیعی پلینی مهین را به جهت روش گردآوری آن، نخستین دایرةالمعارف جهان شمرده اند. این کتاب ۳۷جلدی شامل ۲۴۹۳ فصل بود که به صورت رده ای تنظیم شده بود. در قرون وسطا پاره ای از فضلا سعی در گردآوری و تدوین دایرةالمعارف ـ برای استفادۀ گروه خاصی از مردم ـ بودند. از آن جمله است کتاب ایسیدوروس قدیس، از اهالی سویل، (حدود ۵۶۰ـ۶۳۶م) به نام بیست کتاب دربارۀ لغت شناسی یا اصل کلمات که به روش موضوعی تدوین شده بود. در همین ایام محقق انگلیسی رامانوس ماروس کتاب دربارۀ جهان را به رشتۀ تحریر درآورد که در واقع سرقتی بود از کتاب ایسیدوروس. در قرون وسطا راهبه ای به نام هراد (متوفی به سال ۱۱۹۵م) نخستین زنی است که دست به تهیۀ یک دایرةالمعارف می زند. در قرن ۱۲م هونوریوس این کلیوسیوس دایرةالمعارف گونه ای به نام آینۀ جهان منتشر کرد. مشهورترین دایرةالمعارف قرون وسطا مرآةالکبیر یا آینۀ بزرگ اثر ونسان بووه ـ از رهبانان فرقشۀ دومینیکیان و معلم لوئی نهم و پسران او و کتابدار کتابخانۀ سلطنتی ـ بود. حدود سال ۱۴۶۰م کاکستون دایرةالمعارف آینۀ جهان را به انگلیسی ترجمه کرد. در سال ۱۵۴۱ رینگل برگ بازلی کتاب مطالعات شبانه یا دایرۀ کامل تعلیم و تربیت را منتشر کرد. می توان گفت که برای نخستین بار واژۀ انسیکلوپدیا (دایرۀ تعلیم و تربیت یا دایرةالمعارف) در عنوان این اثر به کار رفت. در اوایل قرن ۱۷ فرانسیس بیکن رده بندی جدیدی از دانش بشری ارائه داد که بر دانشنامه نویسان قرون بعدی تأثیرگذار بود. فیلسوفان فرانسوی در تدوین دایرةالمعارف فرانسه از این طرح استفاده کردند و دیدرو ـ ویراستار دایرةالمعارف ـ موفقیت خود را مرهون بیکن می دانست که نقشه یک فرهنگ عمومی علوم و فنون را طرح کرد. سه تن از متخصصان دایرةالمعارف در قرن ۱۷ عبارت اند از یوآن هاینریش الستد، پیر بل، و لوئی مورری. الستد در ۱۶۲۰ کتاب دایرةالمعارف ۳۵جلدی را منتشر کرد که مقالات آن تحت هفت عنوان کلی تدوین شده است. مورری در ۱۶۷۴ کتاب فرهنگ بزرگ تاریخی را منتشر کرد. در ۱۶۹۷ پیربل به تصحیح خطاها و کمبودهای اثر مورری همت گماشت و کتاب فرهنگ تاریخی و انتقادی را منتشر کرد. در ۱۷۲۸ افرهیم چمبرز اثر معروفش به نام دانشنامه را منتشر کرد. ویرایش دوم دانشنامه را جان میلز، انگلیسی مقیم فرانسه، به فرانسه ترجمه کرد، ولی ناشران فرانسوی بر این باور بودند که این ترجمه باید جرح و تعدیل و فرانسوی شود. این نظر به تدوین دایرةالمعارف فرانسوی منجر شد. مهم ترین دایرةالمعارف های روزگار ما در زبان انگلیسی بریتانیکا، و امریکانا و در زبان فرانسه لاروس و در آلمانی بروکهاوس است. به جرأت می توان گفت که امروزه همه کشورها دارای حداقل یک دایرةالمعارف به زبان رایج آن کشور هستند. دایرةالمعارف از نظر دامنه و موضوع می تواند انواع مختلف داشته باشد. اگر حجم مقالات آن کوتاه و مختصر باشد دایرةالمعارف مختصر است، مانند دایرةالمعارف فارسی مصاحب (در ۳ جلد) یا دایرةالمعارف کلمبیا (در یک جلد)، و اگر حجم مقالات زیاد باشد دایرةالمعارف مفصل است، مانند ایرانیکا یا امریکانا. اگر دایرةالمعارفی همه رشته های دانش بشری را دربر بگیرد دایرةالمعارف عمومی است و اگر به رشته ای معین یا کشور و موضوع خاصی اختصاص داشته باشد دایرةالمعارف تخصصی است. مانند ایرانیکا، دایرةالمعارف اسلام. دایرةالمعارف ممکن است از نظر کاربر یا مخاطب اختصاصی باشد مانند دایرةالمعارف کودکان. با پیشرفت فناوری نوین ارتباطات دیگر دایرةالمعارف فقط به صورت چاپی و کتابی در اختیار استفاده کنندگان قرار نمی گیرند. بلکه می تواند به صورت دیسک فشرده و پایگاه های اینترنتی مورد استفاده قرار گیرند. در جهان اسلام نیز ـ همچون یونان باستان ـ مجموعۀ آثار پاره ای از فلاسفۀ اسلامی در حکم دایرةالمعارف هستند، مانند آثار ابن سینا و فارابی. به علاوه کتاب های جامعی در رشته های علوم یا رشتۀ معینی از علوم و فنون تألیف شده، مانند مفاتیح العلوم خوارزمی، جامع ستّینی فخر رازی، درةالتاج قطب الدین شیرازی، نفایس الفنون آملی، و ذخیرۀ خوارزمشاهی. تألیف دایرةالمعارف به سبک نوین از اوایل قرن ۱۴ش در ایران آغاز شد، مانند دانشنامه سعید نفیسی که در ۱۳۱۷ جلد اول آن منتشر شد و ناتمام ماند. اما نخستین دایرةالمعارف که به سبک غربی و مدرن تألیف و منتشرشده دایرةالمعارف فارسی غلامحسین مصاحب است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی دایرةالمعارف نویسی در ایران، خواه عمومی یا تخصصی، با رشد چشم گیری پیشرفت کرده و چندین دایرةالمعارف عمومی یا تخصصی، برای کودکان و بزرگ سالان، در دست تهیه و انتشار است.
معنی کلمه دایرة المعارف در دانشنامه اسلامی
دایرﺓالمعارف یا دانش نامه معادل انسیکلوپدیا (Encyclopaedia)؛ خلاصه ی مستند و قابل فهمی از مجموع اطلاعات بشری - در همه ی رشته ها یا در رشته ای معین- که به ترتیب الفبایی تنظیم شده باشد. دایرﺓالمعارف را حاوی العلوم، فرهنگ علوم و فنون نیز نامیده اند.
[ویکی فقه] دایرﺓالمعارف یا دانش نامه معادل انسیکلوپدیا (Encyclopaedia)؛ خلاصه ی مستند و قابل فهمی از مجموع اطلاعات بشری - در همه ی رشته ها یا در رشته ای معین- که به ترتیب الفبایی تنظیم شده باشد.
دایرﺓالمعارف یا دانش نامه معادل انسیکلوپدیا (Encyclopaedia)؛ خلاصه ی مستند و قابل فهمی از مجموع اطلاعات بشری - در همه ی رشته ها یا در رشته ای معین- که به ترتیب الفبایی تنظیم شده باشد. دایرﺓالمعارف را حاوی العلوم، فرهنگ علوم و فنون نیز نامیده اند.
انواع
دایرﺓالمعارف بر دو نوع است: دایرﺓالمعارف های اختصاصی (مقالات مربوط به موضوعی خاص در آن نوشته می شود)، و دایرﺓالمعارف های عمومی (شامل مطالبی کلی در حوزه ی تمام معارف بشری است).
وجه اشتراک
وجه اشتراک دایرﺓ المعارف ها، لغت نامه ها، اطلس ها، و اصولا مجموعه های چند دانشی در این است که همگی به عنوان کتاب های مرجع شناخته شده اند. کتاب هایی که افراد برای اطلاعات اجمالی به آنها مراجعه می کنند.
هدف دایرﺓ المعارف نویسی
...
معنی کلمه دایرة المعارف در ویکی واژه
مجموعه‌هایی که در آن برای موضوعات مختلف اعم از تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، و سایر زمینه‌ها یک بخش معین به نام مدخل یا مقاله در نظر گرفته شده و توضیحات نسبتا کامل و جامعی ذیل آن ذکر می‌گردد.
جملاتی از کاربرد کلمه دایرة المعارف
آذری‌نژاد در دانشنامه کلام اسلامی معتقد است که بنی‌امیه و بنی‌عباس، با هدف کاستن منزلت علی بن ابی‌طالب با اثبات شرک ابوطالب، در ترویج این عقید انگیزه مشترک داشته‌اند. در همین خصوص، سید بن طاووس در کتاب طرائف گزارش می‌کند که مخالفان — دانشمندان اهل سنت — در پذیرش اسلام هیچ‌کس همچون ابوطالب، سختگیری به خرج نداده‌اند؛ چرا که بر اساس روش معمول آنان، یک خبر واحد در اثبات ایمان و اسلام فرد، کفایت می‌کند. با این وجود از میان فرقه‌های سنی مذهب، بلحی و ابوجعفر اسکافی از شیوخ معتزله، بر ایمان ابوطالب معتقد شده‌اند. به باور گلشنی در دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ابوطالب سیاست سکوت در مقابل دعوت پیامبر اسلام را پیش گرفت تا نفوذ کلامش در میان قوم، از بین نرود.
پرینگشایم در کنار پژوهش‌های خود در زمینه آنالیز، هم‌چنان مقالاتی را در مورد مبادی حساب و نظریه اعداد برای «دایرة المعارف علم ریاضی»[الف] نوشت. او نوشته‌های علمی خود را در متمتیش آنالن منتشر کرد. پرینگشایم به عنوان «عضو آکادمی علوم باوارین»،[ب] صورت جلسات علمی‌اش را به ثبت رسانیده‌است.