معنی کلمه خاور نزدیک باستان در دانشنامه عمومی
خاور نزدیک باستان را یکی از نقطه های رشد بشری می دانند. پیشرفت کشاورزی، قشربندی، پدیداری دولت مرکزگرا، ادیان و جنگ های سازماندهی شده، نخستین امپراتوری ها و … از اینجا آغاز شدند. همچنین این منطقه را مهد اختراع موسیقی، دریانوردی، خط، حقوق، چرخ، اخترشناسی و ریاضیات می دانند.
در طول تاریخ، مهاجرت های انسانی و جابجایی انسان ها همواره به دلیل دستیابی به شرایط بهتر برای زندگی بوده است، در دوران باستان این شرایط بهتر عبارت از آب فراوان تر و خاک حاصلخیزتر برای کشاورزی بوده است. به عنوان نمونه ای از این گونه مهاجرت ها می توان از دو کوچ بزرگ نام برد: نخست، کوچ هندیان آریایی از پیرامون کوهستان های هندوکش به سرزمین های پنجاب و پیرامون رود سند و دیگری، کوچ ایلامیان و سومریان، به سرزمین های باتلاقی تازه خشک شده خوزستان در ایران و میانرودان انجام شده است. سومریان اندیشه ایجاد تمدن را با خود تا دره نیل و مصر در آفریقا پیش بردند. از این گونه مهاجرت ها تمدنهای بزرگ یا گروه هایی از تمدنهای بزرگ برخاستند.
آسیای غربی زادگاه و پیدایشگاه بزرگ ترین و نخستین تمدنهای انسانی دوران باستان بود:
• تمدن باستانی الیپی در غرب ایران و شرق میانرودان
• تمدن باستانی ایلامیان در ایران
• تمدن باستانی سومریان در میانرودان
• تمدن باستانی هیتی ها در آناتولی
• تمدن باستانی اورارتو در ایران و آناتولی و میانرودان
• تمدن باستانی بابل در میانرودان
• تمدن باستانی آشوری در میانرودان
• تمدن باستانی ماد در ایران
• تمدن باستانی هخامنشی در ایران
کهن ترین نشانه های تمدن آسیای غربی، مربوطه به ۷۰۰۰ سال ق. م. است که در ایران و شهر چغامیش ( دزفول ) آثارش کشف شده و همچنین تمدن شهر سوخته در سیستان، تمدن ایلام در خوزستان، تمدن جیرفت در کرمان، تمدن تپه حصارِ در دامغان، تمدن تپه سیلک ( در کاشان ) ، تمدن اورارتو ( در آذربایجان ) ، تپه گیان نهاوند، تمدن کاسی ها ( در لرستان امروز ) ، و در قسمت های شمالی میانرودان، تل حلف در خاور، پیدا شده است.