آثار علوی

معنی کلمه آثار علوی در دانشنامه آزاد فارسی

آثار علوی. آثار عُلْوی
(یا: عِلْوی؛ کائنات جو) اصطلاحی در هواشناسی قدیم و نیز نام بعضی آثار دانشمندان اسلامی دربارۀ پدیده های جوی مانند ابر، باد، باران، برف، رنگین کمان، شهاب و مواد معدنی (یا آثار سفلی) چون چشمه و کوه. این اصطلاح از عنوان رسالۀ ارسطو با نام متئورولو گیکا گرفته شده است و هنوز هم در زبان های اروپایی به دانشی اطلاق می شود که بررسی مطالعۀ پدیده های جوی موضوع آن علم است. در ایران، واژۀ فارسی «هواشناسی» بعدها به جای «کائنات جو» رایج شد. از میان دانشمندان دورۀ اسلامی که با عنوان «آثار عُلْوی» در موضوع یادشده کتابی تألیف کرده اند باید از شرف الدین محمد بن مسعود مسعودی بخاری، ابوحاتم اسفزاری، سهلان ساوی نام برد.

معنی کلمه آثار علوی در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] آثار علوی. آثارِ عُلْوی، یا کاینات الجَوّ، عنوانی که فلاسفه اسلامی در مورد مباحث مربوط به پدیده های جوّی به کار برده اند.
در نظر این دانشمندان، آثار علوی یکی از ۸ بخش اصلی دانشهای طبیعی است که «باز نماینده و خبر دهنده بُوَد از حادثه هایی که در هوا پیدا شود چون رعد و برق و باران و برف و شگفتیهایی که بر زمین بُوَدْ چون بیرون آمدن چشمه ها و روان گشتن کاریزها و رودها از کوهها و آن چیزها که در زمین تولد کند مانند جوهرهایی که آن را فلزات گویند و انواع کبریت ( گوگرد ) و زیبق ( جیوه ) و زاج و مانند این»
ابوحاتم مظفر اسفزاری، رساله آثار عُلوی، ص ۴، به کوشش محمدتقی مدرس رضوی، تهران، ۱۳۵۶ش.
زمینه اصلی این مباحث کتاب متئورولوگیای ارسطوست که توسط یحیی بن بطریق از مترجمان دوره مأمون عباسی، از سریانی به عربی ترجمه شده است.این کتاب از لحاظ ریشه یابی عقاید مربوط به زمین شناسی و هواشناسی و چگونگی تکوین نظریه های مربوط به طبیعیات، در میان مسلمانان اهمیت بسزایی دارد و از سده ۳ق/۹م توجه اهل فن را به خود برانگیخته و اینان در توضیح و یا تکمیل آن کتابها نوشته اند.از ترجمه یحیی بن بطریق ۲ نسخه معتبر در دست است: یکی در استانبول و دیگری در رم. این ترجمه در ۱۹۶۷م به کوشش کازیمیر پترایتیس در بیروت به چاپ رسیده است.ابن ندیم به ترجمه دیگری از کتاب الآثار العلویه اشاره می کند که به وسیله ابوالخیر خمّار از سریانی به عربی انجام گرفته است،
محمد بن اسحاق ابن ندیم، الفهرست، ج۱، ص۳۲۳، ترجمه رضا تجدد، تهران، ۱۳۵۰ش.
فارابی شرح مستقلی بر کتاب الآثار العلویه ارسطو نوشته و رساله دیگری به نام التأثیرات العلویه دارد که ظاهراً باید مربوط به همین موضوع باشد.
ذبیح الله صفا، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی، ج۱، ص۱۸۳، دانشگاه تهران، ۱۳۳۱ش.
...
[ویکی فقه] آثار علوی (کاینات الجو). آثارِ عُلْوی، یا کاینات الجَوّ، عنوانی که فلاسفه اسلامی در مورد مباحث مربوط به پدیده های جوّی به کار برده اند. زمینه اصلی این مباحث کتاب متئورولوگیای ارسطو است که توسط یحیی بن بطریق از مترجمان دوره مأمون عباسی، از سریانی به عربی ترجمه شده است. فیلسوفان مسلمان کتاب ارسطو را بارها ترجمه کرده و به شرح آن پرداخته اند. ابن سینا در آثار خود مباحث آثار علوی را به صورت مستوفی بیان کرده و در این راه از کتاب ارسطو پیروی کرده است.
در فلاسفه اسلامی، آثار علوی یکی از ۸ بخش اصلی دانش های طبیعی است که «بازنماینده و خبردهنده بُوَد از حادثه هایی که در هوا پیدا شود چون رعد و برق و باران و برف و شگفتی هایی که بر زمین بُوَدْ چون بیرون آمدن چشمه ها و روان گشتن کاریزها و رودها از کوه ها و آن چیزها که در زمین تولد کند مانند جوهرهایی که آن را فلزات گویند و انواع کبریت (گوگرد و زیبق (جیوه) و زاج و مانند این»
اسفزاری، مظفر بن اسماعیل، رساله آثار عُلوی، ص۴، به کوشش محمدتقی مدرس رضوی، تهران، ۱۳۵۶ش.
زمینه اصلی این مباحث کتاب متئورولوگیای ارسطوست که توسط یحیی بن بطریق از مترجمان دوره مأمون عباسی، از سریانی به عربی ترجمه شده است.این کتاب از لحاظ ریشه یابی عقاید مربوط به زمین شناسی و هواشناسی و چگونگی تکوین نظریه های مربوط به طبیعیات، در میان مسلمانان اهمیت بسزایی دارد و از سده ۳ق/۹م توجه اهل فن را به خود برانگیخته و اینان در توضیح و یا تکمیل آن کتاب ها نوشته اند. از ترجمه یحیی بن بطریق ۲ نسخه معتبر در دست است: یکی در استانبول و دیگری در رم. این ترجمه در ۱۹۶۷م به کوشش کازیمیر پترایتیس در بیروت به چاپ رسیده است. ابن ندیم به ترجمه دیگری از کتاب الآثار العلویه اشاره می کند که به وسیله ابوالخیر خمّار از سریانی به عربی انجام گرفته است،
ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۲۵.
در میان فیلسوفان اسلامی ابوعلی سینا جامع ترین پژوهش را در این زمینه انجام داده و در کتاب های شفا و نجات در این باره بحثی مستوفی کرده است.اساس بحث های ابن سینا در کتاب المعادن و الآثار العلویه، فن پنجم از طبیعیات شفا، آراء ارسطوست که آن ها را با استفاده از شروح و تفاسیر متقدمان و متأخران و دیده ها و شنیده های خود گسترش داده و دقیق تر کرده و گاه نیز درصدد جدل و مناقشه با مشائیان و اصلاح نظرات ایشان برآمده است. نکته قابل توجه این است که مأخذ سخنان ابن سینا در کتاب الافعال و الانفعالات، فن چهارم از طبیعیات شفا، نیز در بیش تر موارد مقاله چهارم و بخشی از مقاله سوم رساله الآثار العلویه ارسطوست و چنین می نماید که وی مباحث کتاب ارسطو را به ۲ بخش تقسیم کرده است: در یک قسمت «خواص طبیعیه ارضیه» را مطرح ساخته و آن را «الافعال و الانفعالات» نامیده، در بخش دیگر به آنچه در درون زمین و یا میان زمین و آسمان پدید می آید پرداخته و فن پنجم طبیعیات شفا را به آن اختصاص داده و بدین ترتیب کتاب المعادن و الآثار العلویه را نوشته است.
ابوعلی سینا، حسین بن عبدالله، الشفاء (طبیعیات)، مقدمه ابراهیم مدکور، «ص»، به کوشش ابراهیم مدکور، قاهره، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م، «ل».
...

معنی کلمه آثار علوی در ویکی واژه

آثارعلوی
(فلسفه قدیم): پدیده‌های جوّی مانند رعد و برق، باران. رعد و برق و صاعقه و باران و برف و زلزله ... را آثار علْوی خوانند. «خواجه‌نصیر»

جملاتی از کاربرد کلمه آثار علوی

و اما اصول علم طبیعی هشت صنف بود؛ اول معرفت مبادی متغیرات؛ چون زمان و مکان و حرکت و سکون و نهایت و لانهایت و غیر آن، و آن را سماع طبیعی گویند؛ و دوم معرفت اجسام بسیطه و مرکبه و احکام بسایط علوی و سفلی، و آن را سما و عالم گویند؛ و سیم معرفت ارکان و عناصر و تبدل صور بر ماده مشترکه، و آن را علم کون و فساد گویند؛ و چهارم معرفت اسباب و علل حدوث حوادث هوایی و ارضی، مانند رعد و برق و صاعقه و باران و برف و زلزله و آنچه بدان ماند، و آن را آثار علوی خوانند؛ و پنجم معرفت مرکبات و کیفیت ترکیب آن، و آن را علم معادن خوانند؛ و ششم معرفت اجسام نامیه و نفوس و قوای آن، و آن را علم نبات خوانند؛ و هفتم معرفت احوال اجسام متحرکه به حرکت ارادی و مبادی حرکات و احکام نفوس و قوای آن، و آن را علم حیوان خوانند؛ و هشتم معرفت احوال نفس ناطقه انسانی و چگونگی تدبیر و تصرف او در بدن و غیر بدن، و آن را علم نفس خوانند. و فروع علم طبیعی نیز بسیار بود مانند علم طب و علم احکام نجوم و علم فلاحت و غیر آن.
تمثیل- هوا اگرچه لطیف​تر و عالی​تر از خاک است و نخست شعاع آفتاب بدو می​رسد، لیکن حرارتی که از شعاع و زمین حاصل می​گردد در او مؤثر است، و برودت ذاتی او در نسیم بواسطۀ آن حرارت به حد اعتدال می​رسد و سبب اظهار آثار علوی و سفلی می​شود. پس از این وجه خاک عالی تر از هوا بود، و این علو مکان است: و لقد کرمنا بنی آدم و حملناهم فی البر و البحر و رزقنا هم من الطیبات و فضلناهم علی کثیر ممن خلقنا تفضیلا.
چون آثار این کواکب در اقطار این عناصر تأثیر کرد و از آن نقطهٔ موهوم منعکس گشت از میان خاک و آب بمعونت باد و آتش این جمادات پدید آمد چون کوهها و کانها و ابر و برف و باران و رعد و برق و کواکب منقضه و ذوالذؤابه و نیازک و عصی و هاله و حریق و صاعقه و زلزله و عیون گوناگون چنانکه در آثار علوی این را شرحی بمقام خود داده شده است و درین مختصر نه جای شرح و بسط آن بود.